دو كتاب ارزشمند دوره صفويه با نامهاي «بدايعالاخبار» و «تاريخ شاه صفي» به كوشش مركز پژوهشي ميراث مكتوب منتشر شده است. اين كتابها آگاهيهاي سودمندي از اوضاع سياسي و نظامي ايران در عهد فرمانروايي شاه صفي در اختيار خواننده قرار ميدهد.\
تاريخ شاه صفي شامل دو متن تاريخي است، متن نخست اين اثر به تاريخ دوران حكومت شاه صفي (1038 ـ 1052 / 1628 ـ 1642) ميپردازد، و به رغم موجز بودن آن، شامل يك مجموعه مهم تاريخي، ادبي و اجتماعي است.
البته، امتياز كتاب به لحاظ آگاهيهاي سودمندي كه از اوضاع سياسي و نظامي ايران در عهد فرمانروايي شاه صفي در اختيار قرار ميدهد افزون بر ساير اطلاعاتي است كه در آن ميخوانيم.
اما با وجود اين، از حيث ويژگيهاي ادبي در نثر و نظم، و اطلاعات پراكنده اجتماعي، يكي از منابع و نمونههاي مهم متون فارسي و سبك تاريخنويسي سده يازدهم هجري بهشمار ميرود.
متن دوم اين اثر تاريخي مبادي تاريخ زمان نواب رضوانمكان (شاه صفي)، نوشته محمدحسين الحسيني تفرشي، از منشيان و اديبان و مورخان همان دوره و برادر ابوالمفاخر است.
اين كتاب تاريخ ناتمامي است از دوران حكومت شاه صفي، و تنها شامل وقايع تاريخي سالهاي (1038 ـ 1041 / 1628 ـ 1631) ميباشد. با اين حال، كتاب مستقلي است و حاوي نكاتي مهم و ارزشمند از رويدادهاي تاريخي آن دوران كه نويسنده شاهد آن بوده است.
بدايعالاخبار؛ وقايع بهبهان در زمان حمله محمود افغان نوشته ميرزا عبدالنبي شيخ الاسلام بهبهاني با مقدمه و تصحيح سيد سعيد ميرمحمدصادق؛ با پنج گزارش هجوم افغانها به اصفهان و شهرهاي خراسان است كه به كوشش مركز پژوهشي ميراث مكتوب منتشر شده است.
كتاب بدايعالاخبار از جمله آثار ارزشمند دوره پاياني حكومت صفوي است. محتواي اين كتاب به چهار موضوع اختصاص دارد، نخست چگونگي آمدن محمود افغان به ايران، شكست سپاهيان شاه سلطان حسين، محاصره اصفهان و سرانجام بر تخت نشيني محمود افغان. دوم يورش محمود افغان به بهبهان و مقاومت سي و شش روزه مردم آن شهر، سوم شرح حكومت يك و نيم ساله صفي ميرزاي دروغين در بهبهان و چهارم سرانجام حكومت اشرف افغان.
نويسنده اين كتاب شيخ عبدالنبي شيخ الاسلام بهبهاني از منشيان شهر بهبهان بوده است كه وقايع بهبهان را از نزديك ديده و شرح كرده است. اين كتاب داراي نثر فني و متكلف است و چنين به نظر ميرسد كه ميرزا مهديخان استرآبادي در نگارش جهانگشاي نادري از اين اثر تأثير پذيرفته است.
به همراه اين كتاب، پنج گزارش و يادداشت درباره هجوم افغانها به اصفهان و شهرهاي شمالي و جنوبي خراسان ضميمه شده است.
نظر شما