كتاب «خدا در فلسفه» پس از حدود هجده سال كه از چاپ نخست آن ميگذرد، از سوي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي بازچاپ شد. در اين كتاب دلايل و استدلالهاي فلسفي اقامه شده در طول تاريخ فلسفه و كلام غرب براي اثبات وجود خداوند، ارزيابي و نقد شدهاند._
به اعتقاد بهاءالدين خرمشاهي، مترجم اين اثر، ماهيت دلايل و استدلالهاي فلسفي اقامه شده در طول تاريخ فلسفه و كلام غرب براي اثبات وجود خداوند داراي خدشهاند، زيرا بسياري از اهل فلسفه و كلام معتقدند كه برهانهاي اثبات وجود خدا به طور كلي يا جزيي، اتقان فلسفي و استحكام نهايي كمال مطلوب را ندارند.
با كمي توجه درمييابيم چنين نظري قابل قبول است، زيرا هر يك از اين برهانها از همان عصر تدوين با انواع نقدها و نقضها مواجه شدهاند و غالب آنها طبق داوري ناظران بيطرف يا رأي و نظر خوانندگان امروزي، به نوعي آشكار يا پنهان، خدشه و خلل دارند يا در مواجهه با نقد جدي خدشه و خلل برميدارند.
به گفته خرمشاهي مترجم اين اثر در مقدمه، تقريبا به تمامي برهانهاي تاريخ فلسفه و كلام غرب درباره وجود خدا چندين نقد و رد وارد شده است، اما به اعتقاد او اگر يكايك ادله و تمامي برهانهاي اثبات وجود خداوند هم بهنوعي خدشهدار باشند و در نهايت راه به اثبات وجود او نبرند، در اين صورت بايد گفت كه بدا به حال ادله!
خرمشاهي معتقد است خدشههايي كه وارد ميآيند متوجه ماهيت دليلاند نه در وجود مدلول. چنين نيست كه وجود مدلول(خداوند) در عالم، تابع ادله باشد، زيرا وجود او حالت منتظره و استوار ميان وجود و عدم ندارد كه تابع عقل و منطق و فلسفه و كلام بشري باشد تا اگر منطق و فلسفه به وجود او راه داد يا راهبر شد، وجود داشته باشد و اگر راه نبرد، پس وجود نداشته باشد.
مترجم اين كتاب پس از بيان برهانها نقدهاي خود را بر آنها عنوان ميكند. نكتهاي كه در اين ميان جلب نظر ميكند، قرآنپژوه بودن مترجم آن است، زيرا دغدغه اصلي خرمشاهي وارد آوردن نقد و ايرادها اثبات وجود خداوند است و اين نكته كه اگر براهين به اين اثبات راه نميبرند، اشكال در ماهيت دليل است نه عدم وجود دليل.
به دلايلي كه ذكر شد، نميتوان اين كتاب را يك بررسي بيطرفانه پنداشت، زيرا مترجم و مولف آن نيز چنين قصدي نداشتهاند. ترجمه تنها بخشي از مقالات كتاب «the encyclopedia of philosophy» ويراسته پل ادواردز نيز ميتواند مؤيد اين مطلب باشد.
چاپ نخست اين كتاب سال 1370 منتشر شد، اكنون پس از هجده سال بار ديگر در شمارگان 500 نسخه، 189 صفحه و بهاي 40000 ريال اين اثر به چاپ رسيده است.
نظر شما