كتاب «مسائل مستحدثه پزشكي / 2» تهيه و تحقيق شده توسط دفتر تبليغات اسلامي شعبه خراسان رضوي از سوي موسسه بوستان كتاب تجديد چاپ شد. اين اثر براي تبيين احكام ديني و فقهي مسائل جديد پزشكي فراهم آمده است تا با تمركز بر موضوعات جديد پزشكي، مسائل مستحدثه از منظر فقه شيعه مورد كاوش و پژوهش قرار بگيرد.
نتابج اين پيشرفتهاي علمي، زندگي بشر را دلپذير و آسانتر كرده و توانمنديهاي شگرفي را به آن بخشيده، اما لطمههايي را نيز به ساحتهاي گوناگون آن جامعه و محيط زيست وارد آورده است و در كنار خود با پيدايش باورها و انديشههاي مختلف، چالشهاي جديدي را فراروي انديشمندان گشوده و حتي نگاههاي تازهاي به دين و معارف ديني بهوجود آورده است. اين نگاهها و برداشتها كه عمدتا از سر غرضورزي نبوده و تنها در فرآيند دگرگونيهاي علمي و فرهنگي رخ نمودهاند، گاه با ظواهر و احكام ديني در تعارضاند و گاه با بنيادهاي ديني، بهگونهاي كه انسان معاصر، ممكن است در اصل نياز خود به دين نيز دچار ترديد شود.
اين خطر، همه اديان الهي را تهديد ميكند و عالمان، آنها را به رويارويي فرا ميخواند. در قلمرو فرهنگ اسلامي نيز بهويژه در سده اخير، عالمان مسلمان، بخشي از توان خود را مبذول هماوردي با اينگونه موضوعات كردهاند، چه در حوزههاي باورها و هنجارها و چه در حوزه احكام و دستورالعملها.
پاسخگويي به مسائل مستحدثه و نوپيدا در اعصار مختلف در ميان فقيهان، امري رايج بوده؛ اما در سده گذشته، با گسترش علوم و تحولات فرهنگي، صنعتي، اجتماعي و ... شدت يافته است. يكي از حوزههاي مرتبط با مسائل نوپيدا حوزه مسائل پزشكي است كه مانند ديگر جنبههاي زندگي پيشرفته، دستخوش دگرگونيهاي بسياري شده است. اين تحولات و پيشرفتها توانسته در بهبود و بالا بردن سطح بهداشت و درمان جوامع و افزايش ميانگين سن افراد و كاهش مرگ و مير، خدمات ارزندهاي عرضه كند؛ اما در بسياري نقاط نيز معرفتهاي ديني ما را با مباحث جديدي در حوزههاي كلامي، فقهي، حقوقي، اخلاقي، تاريخي و... روبهرو كرده است و البته در اين ميان با توجه به نقش فقه در فرهنگ و تمدن اسلامي، مهمترين و پرحجمترين پرسشها در اين حوزه رخ نموده است.
بيتوجهي فقيهان به اين پرسشها، ما را با يكي از دو مشكل روبهرو خواهد كرد:
الف) بيرون رفتن احكام فقهي از عرصه رفتار فردي و اجتماعي و پديد آمدن يك فضاي سكولار ـعرفي زدهـ عاري از رفتار ديني.
ب) در انزوا قرار گرفتن دينداران و ايجاد سردرگمي و بيهويتي در آنان.
البته فقه اسلامي كه مدعي امكان رفتار دينمدارانه در دنياي معاصر است، نميبايد با بيتفاوتي در برابر اينگونه مسائل و رويكردها، پيامدهاي ويرانگر آن را پذيرا شود؛ از اينرو بايسته است كه فقيهان والا مقام، راهكارهاي علمي و در عين حال مطابق با نيازهاي روزآمد را ارائه كنند. اين تلاش و نهضت علمي تا حدودي در مجامع علمي اهل سنت رونق يافته؛ اما در حوزهها و محافل علمي تشيع، آنگونه كه بايسته است مورد توجه واقع نشده و اين در حالي است كه روند اكتشافات و دستآوردهاي جديد علمي، همواره چندين گام جلوتر از تلاشهاي فقهي ما در عرصه مباحث نوپيدا بوده است.
مجموعه حاضر با هدف تحقق بايستههايي كه بدان اشارت رفت، در پاسخ به فراخوان و حركت پسنديدهاي كه دانشگاه علوم پزشكي مشهد با عنوان «همايش ديدگاههاي اسلام در پزشكي» برگزار ميكند، فراهم آمد و اميد است كه آخرين نباشد. برخي از مباحثي كه در كميسيونهاي ويژه اين همايش، مطرح شده از اين قرار است:
پيوند اعضا و تشريح جسد؛ شبيهسازي (كلونينگ)؛ مرگ از روي ترحم (يوتانازي)؛ تلقيح مصنوعي و اهداي جنين به زوجهاي نابارور؛ سقط جنين؛ ازدواج در بيماريهاي مختلف؛ مسائل ويژه بانوان (دماء ثلاثه و...)؛ بيماريهاي رواني و طيف اختلالات آن؛ مسائل ديات، حدود و قصاص؛ مرگ مغزي؛ دوجنسيها؛ و...
گروه فقه دفتر تبلغات اسلامي خراسان رضوي، در ديباچه اين اثر يادآور ميشود: «بسيار روشن است كه پاسخگويي به اين مباحث، از عهده يك فرد يا يك موسسه خارج است و همياري و مساعدت همه دستاندركاران عرصه فقاهت و پزشكي را ميطلبد. گروه فقه دفتر تبلغات اسلامي خراسان رضوي كه بخشي از توان خود را در اين مسير وقف کرده، آمادگي دارد تا مقالات، ايدهها، طرحهاي پژوهشي مرتبط با فقه پزشكي را دريافت و در صورت تطابق با معيارهاي خود، براي انتشار آنها تلاش كند.
پيش از اين، دفتر نخست از مجموعه فقه معاصر با عنوان مسائل مستحدثه پزشكي انتشار يافته و اينك دفتر دوم با عناوين زير، به دوستداران دانش عرضه ميشود:
1. شبيهسازي از منظر فقه و حقوق اسلامي؛ 2. مقايسه تطبيقي مرگ و زندگي در متون ديني ـ پزشكي؛ 3. نگاهي به يائسگي و آراي فقهي آن؛ 4. استناد به حديث نبوي در مباحث پزشكي و درماني.»
كتاب حاضر در چهار بخش و 11 فصل سامان يافته است. بخش اول: تاريخچه و آثار شبيهسازي (اين بخش شامل پنج فصل است: تاريخچه و آثار شبيهسازي، برخورد مجامع جهاني با شبيهسازي انسان، گونههاي شبيهسازي و حكم شرعي آنها، حكم فقهي و حقوقي شبيهسازي انسان، حكم ديگر اشكال شبيهسازي انسان)، بخش دوم: مقايسه تطبيقي مرگ و زندگي در متون ديني ـ پزشكي (اين بخش از دو فصل تشكيل شده است: حيات و مرگ)، بخش سوم: نگاهي به يائسگي و آراي فقهي آن (شامل دو فصل و با عناوين كليات و بررسي فقهي است)، بخش چهارم: استناد به حديث نبوي در مباحث پزشكي و درماني (كه اين فصل نيز در دو فصل تنظيم شده است: حديث نبوي در امور دنيوي، احاديث نبوي در حوزه طب و درمان).
در انتهاي اين اثر، نمايهاي از آيات، روايات، اعلام و اصطلاحات نيز درج شده است.
چاپ دوم كتاب «مسائل مستحدثه پزشكي / 2» در شمارگان 1500 نسخه، 252 صفحه و بهاي 35000 ريال راهي بازار نشر شد.
نظر شما