چاپ نخست كتاب «كيفيت زندگي، شاخص توسعه اجتماعي» به قلم غلامرضا غفاري و رضا اميدي از سوي نشر شيرازه چاپ و منتشر شد.\
در قسمتي از پيشگفتار اين اثر آمده است: «تحولات صنعتي و گسترش روزافزون روند تفكيك اجتماعي در جوامع بشري، ضرورت سازماندهي فرايند توسعه را از حيث نظري و عملي به همراه داشت به گونهاي كه رويكردهاي متنوعي در باب چگونگي اين فرايند مطرح شد كه در آغاز وجه غالب اكثر آنها تمركز بر رشد اقتصادي بود. از اواسط دهه 1960 ميلادي، با ظهور پيامدهاي منفي حاصل از رشد، جايگاه رشد اقتصادي به عنوان هدف اصلي توسعه مورد پرسش و ترديد قرار گرفت. در اوايل دهه 1990 سازمان ملل، گزارش توسعهاي را با رويكرد به توسعه انساني منتشر كرد و از اواسط اين دهه، به ويژه در پي صدور بيانيه آمستردام، مولفههاي مربوط به توسعه اجتماعي نظير سرمايه احتماعي، همبستگي اجتماعي به ادبيات توسعه راه يافت و به تغييري در سلسله مراتب اهداف توسعه تغييراتي حاصل گرديد كه با تاكيد سازمان ملل، مبحث بهزيستي اجتماعي و كيفيت زندگي در راس اهداف توسعه قرار گرفت.»
اين اثر در هشت فصل با عنوانهاي «مفهوم كيفيت زندگي»، «رويكرد عامليتي و كيفيت زندگي»، «رويكرد ساختاري و كيفيت زندگي»، «سنجش كيفيت زندگي به مثابه شاخص توسعه اجتماعي»، «سرمايه اجتماعي، مطروديت اجتماعي و كيفيت اجتماعي»، «كيفيت زندگي و سياست توسعه»، «كيفيت زندگي و برنامههاي توسعه در ايران قبل از انقلاب» و «كيفيت زندگي و برنامههاي توسعه در ايران بعد از انقلاب» تدوين شده است.
نويسنده در فصل نخست كتاب، ضمن بررسي خاستگاه مفهومي كيفيت زندگي، وجوه مختلف بهكارگيري آن را در مطالعات مورد كنكاش قرار ميدهد. در ادامه، رويكردهاي نظري به كيفيت زندگي به دو دسته عامليتي و ساختاري تقسيم شدهاند. از اين رو فصول دوم و سوم كتاب با نگاه عامليتي و ساختاري به طرح و بررسي رويكردهاي مختلف پرداخته است. در اغلب موارد سنجش مفاهيم و سازههايي كه در نظريهها و مدلهاي توسعه از جمله توسعه اجتماعي مطرح ميشوند، با دشواريهايي همره است.
در فصل چهارم ضمن بررسي ويژگيهاي شاخص مطلوب، فضاي مفهومي و نظري سازه كيفيت زندگي با بهرهگيري از شاخصهاي تجربي مرتبط مورد واكاوي قرار گرفته است. بنابر اهميت و جايگاهي كه كيفيت زندگي در توسعه و سياست اجتماعي پيدا كرده است، از دهه 1990 بحث از كيفيت زندگي با سازههاي اجتماعي نظير سرمايه اجتماعي و مطروديت اجتماعي همراه شده است. از اين رو فصل پنجم كتاب به بررسي اين دو سازه تاثير گذار اجتماعي اختصاص يافته است.
در فصل ششم ابتدا بر اساس مطالعات و تحقيقات نظري و تجربي، كاربرد رويكردهاي عامليتي و ساختاري در حوزه برنامهريزي نشان داده شده است. سپس تلاش شده با تلفيق رويكردهاي كيفيت زندگي از منظر برنامهريزي توسعه، نمونهاي براي سياستگذاري و برنامهريزي مبتني بر كيفيت زندگي تدوين شده است.
در فصول هفتم و هشتم كتاب، با استفاده از تكنيك تحليل محتواي كيفي و بر اساس طرح نظري مطرح شده در فصل ششم، جايگاه و روند عوامل موثر بر بهبود كيفيت زندگي در برنامههاي توسعهاي كشور به صورت تطبيقي بررسي شده است.
در بخشي ازاين اثر با عنوان «كيفيت زندگي و سياست توسعه» آمده است: «ظهور انقلاب صنعتي و گسترش روزافزون فرايند تفكيك و تمايز اجتماعي در جوامع بشري، ضرورت سازماندهي فرايند توسعه را از حيث نظري وعملي به همراه داشت، به گونهاي كه رويكردهاي مختلف در باب چگونگي و كم وكيف توسعه مطرح شدند، هرچند كه وجه غالب اكثر آنها تمركز بر رشد اقتصادي وحتي معادل دانستن توسعه با آن بود. در اين دوره شاخصهايي نيز كه به منظور ارزيابي عملكرد برنامههاي توسعه تدوين گرديدند، غالبا معطوف به اندازهگيري و مقايسه درآمد سرانه و يا توليد ناخالص داخلي مناطق بودند و لذا توسعه نيزبه مثابه افزايش ميزان اين شاخصهاي كمي در نظرگرفته ميشد چراكه توسعه به عنوان فرايند، آشكارا به بسيج برنامهريزي شده منابع و تكنولوژي عمومي و خصوصي در راستاي رشد اقتصادي مربوط دانسته ميشد و از منظر رفاه و بهزيستي اجتماعي، گزاره "ثروت بيشتر به خوشبختي بيشتر افراد ميانجامد"، اصلي پذيرفته شده تلقي ميگردد.»
از ديگر مباحث اين اثر ميتوان به خاستگاه مفهوم كيفيت زندگي، تعاريف مبتني بر وجوه چندگانه، رويكرد نيازهاي اساسي، نظريه نيازهاي انساني، رويكرد ديالكتيك دموكراتيك برنادر، كيفيت اجتماعي، كيفيت زندگي و سياست توسعه، كيفيت زندگي و برنامهريزي اجتماعي، مطروديت اجتماعي و كيفيت زندگي اشاره كرد.
كتاب «كيفيت زندگي،شاخص توسعه اجتماعي» در شمارگان 1000 نسخه، 235 صفحه و بهاي 38000 ريال بر پيشخوان كتاب فروشيها قرار گرفته است.
نظر شما