چاپ اول كتاب «اسناد حقوق بشري و اخلاق زيستي يونسكو» گردآوری و برگردان شده توسط محمدجعفر ساعد از سوي انتشارات خرسندي منتشر و روانه بازار نشر شد._
بر اساس مطالب کتاب، فلسفه اخلاق همان گستره انديشهاي است كه پيش از «تصميمگيري» در زمينه مقولهاي به «درك و فهم» آن مبادرت ميورزد و بنياد مفاهيم اخلاقي را نشانه ميرود و در تلاش است پارهاي از مبادي و مباني الگو يا نظم موجود در ميان تنوع تصميمات و اعمال اخلاقي افراد و جامعه را كشف كند. در نتيجه، مطالعه اخلاق اجتماعي و بازتاب فلسفي برهنجارها و اعمال آن را مورد توجه قرار ميدهد.
در اين ميان، اخلاق زيستي، گسترهاي بهنسبت نوين در دنياي پژوهش و تحقيق فلسفي است كه عمر آن به بيش از چند دهه قد نميدهد. اخلاق زيستي، مطالعه نظاممند ابعاد اخلاقي ـ نظير تصور، تصميمها، رفتار و سياستهاي اخلاقيـ علوم حياتي و مراقبت بهداشتي است كه در اين راستا از تنوع روششناسيهاي اخلاقي در پهنهاي بين رشتهاي بهره ميبرد. اين دانشواژه كه براي نخستينبار در ادبيات عاميانه ايالات متحده بهكار برده و خيلي زود وارد عرصه دانش شد و حوزه نوين انديشهاي به خود اختصاص داد، در سطحي كلان به دو صورت موسع و مضيق به تعريف در ميآيد.
مترجم این اثر در بخشی از مقدمه کتاب مینویسد: « اخلاق زيستي در معنايي موسع، بر اهميت و افاده محيطي و تكاملي استوار ميباشد و از اينرو، گسترههاي انساني و غيرانساني را در برميگيرد. در واقع، اخلاق زيستي در اين مفهوم به ويژه تاكيد بر توجه مضاعف به «معماي بقاي بشر»، يعني بقاي مناقشهانگيز گونههاي انساني و حتي در نگاهي كلانتر، بقاي پر مناقشه ملتها و فرهنگهاست. در کوتاه سخن، اينگونه اخلاق زيستي از دغدغهها و نگرانيهاي ديرينه محيطي حمايت ميكند و ضرورت عنايت بدان را گوشزد مينمايد. در معناي دومين، اين دانشواژه كه سپهري ميان رشتهاي بهخود معطوف داشته، بر بنياد اخلاق پزشكي و تحقيقات زيست پزشكي عمل نموده و گستره عملكرد خود را بر دنياي انساني استوار ميسازد. از اين نظرگاه، اخلاق زيستي به (الف) حقوق و وظايف بيماران و متخصصين مراقبتهاي بهداشتي، (ب) حقوق و وظايف آزمودني و محققان و (ج) صورتبندي و نظمآرايي رهنمودهاي سياست عمومي براي مراقبت باليني و تحقيقات زيست پزشكي ميپردازد.»
حقوق بشري كه طليعهدار تداوم حيات بشري و رعايت كرامت انساني است، به واسطه رسالت وزين و مهين خود در سپهر بشري، در وادي اخلاق زيستي نيز نميتواند دستي بر آب نداشته باشد. اصول مسلم و حقوق بنيادين مورد حمايت در اين گستره، از جمله حق بر حيات، حق بر آزادي، حق بر اطلاع و نيز عدم اطلاع، ضرورت رعايت كرامت انساني به منزله وصف و ارزشي انساني، مسائلي همچون ضرورت اخذ و كسب رضايت از شخص بيمار و آزمودني، آزادي بشر بر انجام تحقيقات، تحديد دامنه تحقيقات به واسطه حق بر حيات و آرمان تداوم حيات انساني در پرتو اين حق، حق آزمودني بر اطلاع از نتايج تحقيقات صورت گرفته و حتي حق بر عدم اطلاع وي در صورت تصريح بر اين مساله و گزينههايي ديگر در اين قلمرو را به ميدان انديشه و عمل ميكشاند.
چنين انديشههايي حقوق بشري در عرصه اخلاق زيستي دير زماني نيست كه در فضاي بينالمللي و فراملي عرض اندام ميكند اما با اين همه، جامعه بينالمللي با وقوف بر ضرورت پيشبيني و تصريح اين بايستهها در چارچوب اسنادي بينالمللي، به اين مهم جامه تقنيني بينالمللي بخشيده است، چندان كه هر يك از تابعان حقوق بينالمللي هر آن كه در اين گستره، اقدامي اتخاذ و تدبيري بينديشد، بايد در پرتو موازين مقرر در اين اسناد اهتمام ورزد.
كتاب حاضر از دو باب تشكيل شده است؛ باب نخست؛ قطعنامههاي كميسيون حقوق بشر (در بردارنده قطعنامه حقوق بشر و اخلاق زيستي بين سالهاي 1993 تا 2003 ميلادي) و باب دوم؛ اعلاميههاي جهاني حقوق بشري اخلاق زيستي (شامل اعلاميه و قطعنامههاي جهاني ژنوم انساني و حقوق بشري بين سالهاي 1997 تا 2005 ميلادي).
چاپ اول كتاب «اسناد حقوق بشري و اخلاق زيستي يونسكو» در شمارگان 1000 نسخه، 175 صفحه و بهاي 28000 ريال راهي بازار نشر شد.
نظر شما