به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی، یک استاد بازنشسته دانشگاه تبریز در سفر به مشهد، نخستین کتاب چاپ‌سنگی ایران (چاپ 1249 قمری) را که یک جلد قرآن کریم است، وقف کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی کرد. این کتاب میراث خانوادگی این هموطن تبریزی و همسر وی است.
مسئول امور ارزشیابی نسخ خطی آستان قدس رضوی در ارتباط با این نسخه گفت: در ایران اولین کتاب‌های چاپ سربی در سال 1233 چاپ شده و نخستین کتاب چاپ سنگی نیز در سال 1249 قمری در تبریز به چاپ رسیده که همین مصحف شریف است.
سیدمحمدرضا فاضل هاشمی تصریح کرد: در انتهای این قرآن کتابت شده که در زمان فتحعلی‌شاه و ولایت‌عهدی عباس‌میرزا، محمدصالح شیرازی به روسیه می‌رود و آنجا صنعت چاپ را می‌بیند و این صنعت را به تبریز منتقل می‌کند.
وی به بخشی از این متن اشاره کرد و گفت: در این متن آمده است:
«صنعت انطباع جدید را در آن ملک دیده، اسباب و اثاث آن را به دارالسلطنه تبریز حمل و نقل نمود، دارالانطباعی قرار داد. تیمناً و تبرکاً اول نسخه‌ای که به تاریخ 25 شهر رمضان 1249 از دارالانطباع بیرون آمد، کلام‌الله مجید ربانی است....»
فاضل هاشمی افزود: این نسخه به خط خوشنویس مشهور وقت، محمدحسین ابن میرزا محمد تبریزی کتابت شده است.
وی ادامه داد: سرسوره‌ها به سرخی و دست‌نویس کتابت شده و تمامی اوراق قرآن نیز به‌صورت دستی به رنگ سرخ و لاجورد جدول‌بندی شده است.
این نسخه‌شناس اضافه کرد: در حاشیه صفحات این قرآن، توضیحاتی راجع به آیات از نظر صرف و نحوی و بعضاً معنی نوشته شده است.
همچنین جواد پورعلی، استاد بازنشسته دانشگاه تبریز و واقف این اثر بیان کرد: این نسخه متعلق به پدربزرگِ پدربزرگم بوده است و دست‌نوشته‌های پدربزرگمان میرحسین جنابی که روحانی تبریز و خوشنویس بود، نیز در آن دیده می‌شود.
وی افزود: از آنجا که من و همسرم خانم فاطمه جناب‌زاده اهری، پسرعمو و دخترعمو هستیم، این نسخه به عمو و از ایشان به همسرم رسیده بود و ایشان آن را نذر حرم رضوی کرد.
او در پاسخ به این سوال که آیا از قدمت این قرآن خبر داشته است؟، گفت: بله، می‌دانستیم قدیمی‌ترین است و از آنجا که خبر داشتیم بهترین و قدیمی‌ترین قرآن‌ها در کتابخانه امام رضا (ع) است، همسرم نیت کرد که آن را وقف کتابخانه رضوی کنیم. ارزش مادی، اهمیتی ندارد و آنچه مهم است ارزش معنوی آن است و اینکه این قرآن در اینجا حفظ شود تا نسل آینده ببینند پیشینیان تا چه اندازه به قرآن و چاپ آن اهمیت می‌دادند.
اضافه می‌شود کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیش از 26 هزار نسخه قرآن و جزوات قرآنی خطی و چاپ‌سنگی در اختیار دارد و یکی از بزرگترین مخازن نسخ قرآن کریم در دنیا به شمار می‌رود.
مسئول امور ارزشیابی نسخ خطی آستان قدس رضوی در ارتباط با این نسخه گفت: در ایران اولین کتاب‌های چاپ سربی در سال 1233 چاپ شده و نخستین کتاب چاپ سنگی نیز در سال 1249 قمری در تبریز به چاپ رسیده که همین مصحف شریف است.
سیدمحمدرضا فاضل هاشمی تصریح کرد: در انتهای این قرآن کتابت شده که در زمان فتحعلی‌شاه و ولایت‌عهدی عباس‌میرزا، محمدصالح شیرازی به روسیه می‌رود و آنجا صنعت چاپ را می‌بیند و این صنعت را به تبریز منتقل می‌کند.
وی به بخشی از این متن اشاره کرد و گفت: در این متن آمده است:
«صنعت انطباع جدید را در آن ملک دیده، اسباب و اثاث آن را به دارالسلطنه تبریز حمل و نقل نمود، دارالانطباعی قرار داد. تیمناً و تبرکاً اول نسخه‌ای که به تاریخ 25 شهر رمضان 1249 از دارالانطباع بیرون آمد، کلام‌الله مجید ربانی است....»
فاضل هاشمی افزود: این نسخه به خط خوشنویس مشهور وقت، محمدحسین ابن میرزا محمد تبریزی کتابت شده است.
وی ادامه داد: سرسوره‌ها به سرخی و دست‌نویس کتابت شده و تمامی اوراق قرآن نیز به‌صورت دستی به رنگ سرخ و لاجورد جدول‌بندی شده است.
این نسخه‌شناس اضافه کرد: در حاشیه صفحات این قرآن، توضیحاتی راجع به آیات از نظر صرف و نحوی و بعضاً معنی نوشته شده است.
همچنین جواد پورعلی، استاد بازنشسته دانشگاه تبریز و واقف این اثر بیان کرد: این نسخه متعلق به پدربزرگِ پدربزرگم بوده است و دست‌نوشته‌های پدربزرگمان میرحسین جنابی که روحانی تبریز و خوشنویس بود، نیز در آن دیده می‌شود.
وی افزود: از آنجا که من و همسرم خانم فاطمه جناب‌زاده اهری، پسرعمو و دخترعمو هستیم، این نسخه به عمو و از ایشان به همسرم رسیده بود و ایشان آن را نذر حرم رضوی کرد.
او در پاسخ به این سوال که آیا از قدمت این قرآن خبر داشته است؟، گفت: بله، می‌دانستیم قدیمی‌ترین است و از آنجا که خبر داشتیم بهترین و قدیمی‌ترین قرآن‌ها در کتابخانه امام رضا (ع) است، همسرم نیت کرد که آن را وقف کتابخانه رضوی کنیم. ارزش مادی، اهمیتی ندارد و آنچه مهم است ارزش معنوی آن است و اینکه این قرآن در اینجا حفظ شود تا نسل آینده ببینند پیشینیان تا چه اندازه به قرآن و چاپ آن اهمیت می‌دادند.
اضافه می‌شود کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی بیش از 26 هزار نسخه قرآن و جزوات قرآنی خطی و چاپ‌سنگی در اختیار دارد و یکی از بزرگترین مخازن نسخ قرآن کریم در دنیا به شمار می‌رود.
نظر شما