شنبه ۷ تیر ۱۳۹۹ - ۱۳:۵۲
هین سخن تازه بگو ...

در واکنش به یادداشت محمد شریفی، مولف کتاب «نردبان آسمان» که روز چهارشنبه در خبرگزاری ایبنا منتشر شد، کریم زمانی یادداشتی نوشته و در اختیار این رسانه قرار داده است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) چند روز پیش در این رسانه گفت‌وگویی با کریم زمانی، مولف شرح جامع مثنوی معنوی منتشر شد که در آن گفت‌وگو جناب زمانی به کتاب «نردبان آسمان» تالیف محمد شریفی اشاره کرده و این کتاب را به نوعی بازنویسی شرح خود دانست.
در ادامه محمد شریفی طی یادداشتی درباره صحبت‌های کریم زمانی، نکاتی را متذکر شد. در پاسخ به یادداشت محمد شریفی جناب کریم زمانی یادداشت دیگری در اختیار ایبنا قرار داده است. شرح کامل این یادداشت را در ادامه می‌خوانید.

هین سخن تازه بگو ...
بنده در پاسخ به سؤال خبرنگار محترم خبرگزاری کتاب عرض کردم که مثنوی‌پژوهی گرفتار حلقه بسته تکراری ملال‌آور است و از باب نمونه به کتاب اخیرالانتشار نردبان آسمان آقای محمد شریفی با ویراستاری آقای محمدرضا جعفری از نشر نو اشارتی کردم. جالب است بدانید در سال‌های اخیر تا جایی که من اطلاع دارم لااقل پنج شرح دیگر منتشر شده است که مثنوی را بیت به بیت به نثر گزارش کرده‌اند. که البته این پنج شرح، بعد از شرح بنده نگارش یافته است. و اخیرا نردبان آسمان هم بر آنها افزوده شد! ببینید چه غوغایی است از تکرار ! 

و اما چند نکته :

۱. آقای شریفی! حال که در مقام پاسخ بر آمده‌اید از جواب، فرار نکنید. حرف روشن بنده این بوده و هست که استفاده کلان و غیر متعارفی که سبب مدیونی شما شده ایجاب می‌کرد که اخلاقا و قانونا ناشر و نویسنده شرح جامع مثنوی را از همان آغاز کارتان آگاه می‌کردید. چون ناشر - مؤسسه روزنامه اطلاعات - در صفحه شناسنامه شرح جامع مثنوی قید کرده است: (هرگونه اقتباس کلی و جزئی از این کتاب بجز برای نقد و بررسی، آن هم فقط در گیومه، بدون مجوز کتبی از مؤلف و ناشر ممنوع و غیر قانونی است) آیا شما این قاعده را رعایت کرده‌اید؟
و تازه اگر هم این قید را نمی‌آوردند نیز وظیفه وجدانی شما و نشر نو بود که قصدتان را با ناشر و نویسنده در میان بگذارید و سر و ته قضیه را با گفتن یک ( مدیونم) هَم نیاورید! 

۲. آقای محترم! شما همراه با جناب محمدرضا جعفری با نمونه‌ای و بخشی از کتاب نردبان آسمان آمدید منزل ما. اما چه وقت؟! وقتی که به قول خودتان سه ماه مانده بود به انتشارش. یعنی کتاب شما تقریبا در آستانه صحافی بوده. با این حساب، آمدن تان به قصد رعایت حقوق ناشر و نویسنده شرح جامع مثنوی نبوده است. و چه در سَر و سِرّ داشتید، نمیدانم، والله علیم بذاتِ الصُدور. به ادعای شما کتاب نردبان آسمان ده سال زمان برده است. بنابراین اگر قصدتان بر رعایت آداب نشر بود می‌بایستی ده سال پیش می‌آمدید ، نه ده سال بعد. مطلب خیلی روشن است! 


۳. آقای محترم! به بنده گفته‌اید چرا در شرح برخی از ابیات گفته ام: الله اعلم. پس چه بگویم؟ بگویم خودم اعلم هستم؟! من که با اعلم بودن خدا مشکلی ندارم. دیگران، خود دانند. و تازه این جمله را پس از تکاپو و مراجعاتی چند به منابع و راضی نشدنم از معنای به دست آمده گفته‌ام. این جمله چه ایرادی دارد؟ و گفتن این جمله بهتر است یا گفتنِ «این است و جز این نیست!»؟ ولی ای برادر ! از آنجایی که تاب شنیدن ایرادتان را ندارید از سر خشم این حسن را هم عیب دیده‌اید!

۴. آقای شريفى! شما فرموده‌اید کریم زمانی از انتشار هیچ اثر مرتبط با مثنوی خوشحال نمی‌شود! من در آن مصاحبه به خبرنگار محترم عرض کرده بودم که جریان مثنوی پژوهی در حلقه بسته تکرار است الّا ما شذَّ و نَدَر.
اگر جناب شریفی معنی جمله (الّا ما شذَّ و نَدَر) را در می‌یافتند چنین قضاوتی نمی‌کردند. با عرض پوزش از محضر اهل فضل و سواد این جمله را ترجمه می‌کنم تا جناب شریفی پندار خود را راست گرداند. معنی تحت اللفظ جمله این است: (مگر آنچه که اندک و نادر است). پس آقای شریفی! منظور بنده این شد که کثیری از منشورات در عرصهء مثنوی پژوهی، تکراری است، مگر نوادری از آثار که محققانه نگارش یافته و طبعا خوشحال کننده نیز هست . 

۵. آقای محترم ! فرموده‌اید که کریم زمانی خاتم شارحان مثنوی نیست. بله، هرگز چنین ادعایی نداشته و ندارم. من خاتم شارحان مثنوی نیستم، ولی دعا می‌کنم که شما خاتم نردبان تراشان باشید!

۶ . فرموده‌اید کریم زمانی، مثنوی را ملک طلق خود می‌داند! آقای شریفی! برای این ادعای خود یک نمونه بیاورید. البینه علی المدعی. این درویش قلندر یک لا قبا کجا؟ و ملک طلق کجا ؟! «ماییم و کهنه دلقی کآتش در آن توان زد».

۷. جناب شریفی! شما در بیان مجد و عظمت نردبان آسمان تان فرموده‌اید که: (شک دارم که این کار از کریم زمانی هم ساخته باشد) ولی بنده خدمت شما عرض می کنم که اگر شما شک دارید من یقین دارم که این قماش کارها از بنده بر نمی‌آید، چون هر قلمی را شأنى است و هر کسی را جایگاهی! خداوند را شاکریم که چنین استعدادی نداریم!

۸. فرموده اید که کریم زمانی شرح خود را فصل الخطاب مثنوی می‌داند. برای این ادعای‌تان نیز نمونه و شاهدی بیاورید! هاتوا برهانکم إن كنتم صادقين! باید بگویم این از بدیهیات است که معنای لایه در لایه مثنوی تمامی ندارد که فصل الخطابی داشته باشد. ولی نردبان آسمان شما تکرار مکررات است. «هین، سخن تازه بگو...»! . اگر کسی ولو به تصادف کتاب شما را با شرح بنده مقایسه کند، می‌بیند که قدم به قدم همان حرف‌ها را تکرار کرده‌اید. ولی از آنجا که در کتاب نردبان آسمان هیچ ردّپایی از شماره ابیات بر جای نگذاشته اید، کار مقایسه کننده سخت و دشوار می‌شود و امکان این مقایسه به حداقل ممکن می رسد! حالا به چه سببی ابیات شماره گذاری نشده نمی دانم، با اجازه آقای شریفی: الله اعلم! 

۹ .  جناب شریفی سخنی فرموده‌اند بدین مضمون که (در طول گذر زمان فهم‌های جدیدی از متونی همچون مثنوی ضرورت پیدا می‌کند) بله درست است. ولی اکنون سخن، بر سر مصداق است. گاهی پیش می‌آید که از مقدمهء صحیح، استنتاجِ غلط می‌آورند. آیا نردبان آسمان فهم جدیدی از مثنوی است؟! فهم جدید متون رمزی و سمبلیک تا آنجا که این بندهء هیچ ندان از اهل فن شنیده‌ام، آشکار کردن لایه‌های پنهان یک متن است که وارد بحث هرمنوتیک می‌شود که با نردبان آسمان تان هیچ سنخیتی ندارد. بینهما بُعدالمَشرقین ! کار شما فقط تکرار است، چه ربطی به فهم جدید دارد ؟! 

۱۰ . بنده هرگز خود را بی‌نیاز از نقد نمی‌دانم و همیشه در ابتدای کتاب‌هایم از خوانندگان خواسته‌ام هر گونه ایراد مرا گوشزد کنند و هیچ ایرادی را چشم پوشی نکنند، چون ما انسانیم و انسان هم آمیزه‌ای است از ضعف‌ها و قوت‌ها. و بنده نیز، خود، بیش از دیگران، نقّاد آثار خود هستم. چنان که ترجمه و تفسیر روشنگر قرآن کریم را در هر چاپ، ویرایش کرده‌ام و همانطور که به خبرنگار محترم عرض کردم در یکی دو سال اخیر فرصتی دست داد و دفتر اول و دوم مثنوی را ویرایش نمودم که بزودی منتشر می‌شود. کدام گام نخستین است که با دشواری ها و تنگناها و اُفت و خیزهایی همراه نباشد؟! 

۱۱. همانطور که قبلا به اشارت گفتم جناب شریفی بجز تکرار مطالب شرح بنده، حتی در پاورقی‌ها بسیاری از افاداتشان را بدون ذکر مأخذ آورده‌اند و خواننده می‌پندارد که این مطالب از خود ایشان است! فقط از باب مشت نمونه خروار چند موضوع را در آن مصاحبه ذکر کردم که ایشان انکار کردند. اکنون برای آنکه راه مغالطه بسته شود از ایشان می‌خواهم آن موضوعات یعنی "تنقیح مناط" و "دق الحصیر" و... را عینا از صفحات شرح اینجانب و صفحات کتاب نردبان آسمان شان به صورت تصویر در رسانه منعکس کنند تا در معرض داوری عموم قرار گیرد و عیارها آشکار شود!

۱۲. سخن پایانی : هرآنچه گفته آمد و نظری که در باره وضعیت مثنوی پژوهی اظهار شد ، اعتقادِ من است. و آنچه شرط بلاغ است، گفتم ، خواه دیگران پند گیرند، و خواه ملال .

 

برچسب‌ها

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 11
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 0
  • ۱۴:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۴/۰۷
    از پاسخ صبورانه جناب کریم زمانی واقعا بهره بردم.آقای شریفی شما را به مولانا -که نمی دانم به آن عقیده دارید دارید-سوگند می دهم دست از کتابسازی و پخته خواری از کتابهای تالیفی و تحقیقی استادان دست بردارید و به کاری بپردازید که در آن از خودتان توانایی دارید.از آقای محمدرضا جعفری فرزند ناشر بزرگ امیرکبیر بعید و عجیب است که شهرت و اعتبار خودش را خرج چنین کتابسازانی می نماید.
    • پیمان ۰۸:۰۸ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۹
      به نظر شما لحن آقای زمانی، تفاوت خاصی با لحن آقای شریفی داشت ؟
  • ۱۷:۰۲ - ۱۳۹۹/۰۴/۰۷
    درود بر شما استاد زماني.
  • ۱۰:۵۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۰۹
    سلام کلام حق است و مستند طیب الله أنفاسكم جناب استاد زمانی جزاکم الله خیرا
  • رضا عظیمیان ۱۵:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۴/۰۹
    این مجادله را از اول تا اینجا خواندم. فارغ از اینکه چنین مجادلاتی را دون شأن مولانا و مثنوی و مثنوی‌پژوهی می‌دانم، خیال می‌کنم اساساً در چنین مجالی نمی‌توان سخنی مستدل گفت و پاسخ گرفت و بحثی علمی در پیش گرفت. کدام محقق و مثنوی‌پژوه می‌آید در یک خبرگزاری بحثی چنین دقیق و حساس را مطرح می‌کند؟ و کدام ناظر تیزبین بی‌طرفی حاضر است چند جمله را با اشاراتی گنگ و مبهم، مؤید اثبات یک اتهام در نظر بگیرد؟ بی‌اینکه بخواهم یک طرف این دعوا بایستم، باید بگویم که دریغ از مثنوی و مثنوی‌پژوهی! یک لحظه خیال کنید که بدیع‌الزمان فروزانفر حاضر بود بیاید در دویست‌سیصد کلمه بحثی چنین سخیف و بی‌ارزش را مطرح کند بی‌اینکه استدلال و احتجاج کند و حرفش را به اسناد پی‌درپی مستند کند؟ آقای زمانی پا در بیراهه‌ای گذاشته‌اند که جز خسران و آسیب و لطمه به اعتبارشان هیچ حاصلی ندارد. سربه‌سر عبث است. آقای شریفی هم بهتر است سیاههٔ اشکالات و اشتباهات آقای زمانی را در مقاله‌ای مستدل و مستوفا در مجله‌ای منتشر کنند تا ببینیم چه مایه حق دارند؛ همان‌طور که آقای زمانی باید چنین کنند. عرصهٔ ادبیات عرصهٔ حقیقت است. عرصهٔ طرف‌کشی و باندبازی و مریدبازی نیست. بیان حقیقت، بیانِ دلیل و فکر و اخلاق است. اگر جز این کنیم، طرف حقیقت نیستیم. به نقش ایوان خیره شده‌ایم و پای‌بست خانه را نادیده گرفته‌ایم. تمامش کنید!
    • ۱۰:۲۴ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۰
      دوست عزیز اگر سارق رسوا نشود همچنان به کار خود ادامه خواهد داد.رسوا کردن سارقان باعث می شود که دیگران به سراغ سرقت نروند.برای شرح مثنوی باید با منابع اصلی تصوف و عرفان به فارسی و عربی را خواند و سپس آثار تحقیقی را مرور کرد .آقای شریفی چون سواد عربی و فارسی قدیم ندارد از اولی بهره نداشته از دومی هم به چند کتاب مشهور ازجمله تحقیق زمانی اکتفا کرده است و حتی نام کتابش را هم از تحقیق زرین کوب گرفته است.بااین رسوایی بهتر است آقای شریفی محترم که در عمرش یک مقاله تحقیقی درباره مثنوی ننوشته در 55 سالگی به مکتب برود و شاگردی را آغاز کند!
    • مهناز حسین‌خانی ۱۸:۲۰ - ۱۳۹۹/۰۴/۱۰
      کاملاً با شما موافقم. از لشگرکشی و قیل‌‌وقالی که اینجا دیدم ترسیدم و شگفت‌زده شدم. بهتر از این نمی‌شد این قشرق رو توصیف کرد.
  • علیرضا صالحی (دانشجوی دکتری ادبیات) ۱۰:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۴/۲۸
    هم متن شرح آقای زمانی را خواندم و هم نردبان آسمان آقای شرسفی. با سابقه و پیشینه هر دو نیز به خوبی آشنایم. آقای زمانی با لیسانس عربی دست به شرح مثنوی زده است. تا توانسته از شرح (ناتمام) مرحوم فروزانفر استفاده کرده بعد رفته سراغ شرح مثنوی نیکلسون. هر کجا هم این دو به دلایلی سکوت کرده اند آقای زمانی هم نتوانسته مشکلی بگشاید. یادم هست حدود سال 1389 آقای زمانی گفت که «سر نی» مرحوم زرین کوب را نیز هنگام مطالعه درک نمی‌کند و برایش سخت است. تعجب نکردم چون زمانی متن مثنوی و سایر آثار مولانا را نزد استاد نخوانده و گاه از درک متن عاجز هست. یادم هست دکتر مشتاق مهر نقد متین و مستدلی بر «شرح فیه مافیه» آقای زمانی نوشت و (این نقد برگزیده جشنواره نقد شد) خطاها و درک نادرست آقای زمانی را متذکر شد. البته تعجب همچنان هست که مگر «فیه مافیه» شرح می‌خواهد؟! متأسفانه آقای زمانی از مثنوی و عرفان اسلامی و ترجمه قرآن برای خود دکانی گشوده و حال آنکه از درک ابتدایی‌ترین مفاهیم قرآن مجید و عرفان اسلامی با آن پیشینه اصیل عاجز است. خداوند ناظر کردار ماست. والله اعلم
    • کیمیا ۲۳:۲۷ - ۱۳۹۹/۰۴/۳۰
      کاملا موافقم. دریغ از یک پاسخ منطقی از جانب آقای کریم زمانی. متاسفانه شرح مثنوی ایشان به هیچ عنوان آکادمیک نیست (منظور روش‌های تحقیق آکادمیک و دانشگاهی است و نه دانشگاه نرفتن ایشان)؛ و تنها استنباط بعضا سطحی خود از ابیات را نوشته و تا توانسته از شروح دیگران بهره گرفته‌اند(کاری که اکنون خودشان آن را نادرست میدانند؛ گویا ایشان حق دارند از شروح دیگران کمک بگیرند ولی بقیه چنین اجازه‌ای ندارند). مگر نه اینکه اقبال زیاد این شرح بابت کامل بودن آن و داشتن شرح‌هایی از بزرگان شارح درون خود است وگرنه خود آقای زمانی به تنهایی چه حرفی برای گفتن دارد؟ خوب بود که ایشان وارستگی را از استاد دکتر زرینکوب می‌آموختند که حتی از کسی که نسخه‌ی کتاب‌های مسروقه‌اش را داشت درخواست کرد آنها را به نام خودش چاپ کند بعید میدانم اقای کریم زمانی حاضر به چنین کاری میشد. فراموش نکنیم عمده‌ی شهرت ایشان به خاطر برنامه‌ای جانب دارانه و غیر اصولی و تبلیغات آن است.
  • ۱۳:۵۵ - ۱۳۹۹/۰۴/۳۱
    وای به حال ادبیات ما که زرینکوب ها و فروزانفرها و شهیدی‌ها و... رفتند و حالا شما آقای زمانی شده‌اید داعیه دار مولاناپژوهی و برای دیگران نظریه صادر میکنید که چه کسی حق شرح دادن دارد و چه کسی ندارد. کاش کمی فکر کنید و ببینید آیا مولانا از کردار و رفتار شما راضی هست یا خیر.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها