بیگدلی، نویسنده، پژوهشگر تاریخ و استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، از انتشار دو کتاب با عناوین «وامداری غرب از فرهنگ و تمدن ایران اسلام» و «تاریخ اروپا در قرون جدید» خبر داد.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی در توضیح کتاب نخست خود گفت: در کتاب «وامداری غرب از فرهنگ و تمدن ایران اسلام» که قرار است از سوی پژوهشگاه فرهنگ اسلامی به چاپ رسد،  سه بخش تاریخی دوران قبل و بعد از اسلام را بررسی کرده‌ام. در دوره قبل از اسلام این موضوع محوری مورد بررسی قرار می‌گیرد که ایران چه نوع ارتباطی با غرب داشته است؛ چراکه ما نخستین کشوری در دنیا هستیم که در زمان مادها با یونان مناسبات سیاسی داشتیم و مبادله سفیر می‌کردیم. چنان‌که این روابط در زمان هخامنشی و در دوران ساسانی با امپراتوری روم گسترده‌‌تر می‌شود و دو طرف تحت تاثیر فرهنگ و ادیان یکدیگر قرار می‌گیرند. به طوری‌که در زمان انوشیروان تعدادی از اندیشمندان یونانی به ایران می‌آمدند و در این زمان بود که دانشگاه جندی شاپور را تاسیس کردند که آن را شاید بتوان نخستین دانشگاه در ایران و آسیا دانست.

بیگدلی ادامه داد: دو قسمت دیگر این کتاب که مورد بررسی قرار می‌گیرند، مربوط به دوران بعد از اسلام است که ما روابط‌مان با غرب روابط بسیار عمیق‌تری شد. به دلیل این‌که اسلام فضای مناسبی را برای مطالعات علمی برقرار کرد و دانشمندان ایرانی ـ اسلامی با مطالعه منابع فلسفی و علمی یونان حواشی ارزشمندی بر این منابع افزودند و ایران یکی از درخشان‌ترین دوران‌های علمی خود را در قرن‌های سوم و پنجم پشت سر گذراند و دانشمندانی چون ابن‌سینا، خوارزمی و خیام به دنیا معرفی کرد. 

وی در توضیح مرحله سوم مورد بررسی این کتاب گفت: زمانی‌که جنگ‌های صلیبی اتفاق می‌افتد و اروپاییان به این منابع فلسفی و علمی ایرانیان دسترسی پیدا می‌کنند، این منابع به طرق مختلف به اروپا برده می‌شود. اروپانیان از طریق اندلس، سیسیل، بیزانس و از طریق شبکه‌های قاچاقی که یهودیان به وجود آورده بودند این منابع را می‌فروختند و حتی برخی متفکران یهودی مانند ابن میمون این منابع را به اسپانیا بردند و به زبان عبری ترجمه کردند. بعدها در جنبش ترجمه‌ای که در اسپانیا شکل گرفت این منابع از زبان عربی و عبری به زبان لاتین ترجمه شد و این منابع توانست محافل علمی جدیدی را در اروپای غربی به وجود آورد.

این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: در این زمان بود که اروپایی‌ها با فراگرفتن زبان عربی از منابع ایرانی و اسلامی استفاده کردند. به طوری‌که بنیاد‌های تمدن رنسانس با بهره‌گیری از آثار علمی و فلسفی ایران و اسلام شکل گرفت. این مراودات علمی و فلسفی بین اروپا و ایران و برخی کشورهای اسلامی تا قرن 17 ادامه پیدا کرد. بسیاری از منابع فارسی ما مثل گلستان و بوستان سعدی در فرانسه قرن 17 ترجمه شد و بسیاری از داستان‌ها و نمایش‌ها حتی مربوط به عهد باستان هم به زبان‌های اروپایی به ترجمه درآمد. به طوری که «پل والری»، فیلسوف برجسته معاصر فرانسوی می‌گوید: «ما اروپایی‌ها (فرانسوی‌ها) فلسفه را با زرتشت شناختیم و اسلام را با ایران.» 

بررسی شکل‌گیری تمدن مدرن غرب 

همچنین بیگدلی به دومین کتاب خود با عنوان‌ «تاریخ اروپا در قرون جدید» اشاره کرد و گفت: این اثر، کتابی درسی و مربوط به مقطع کارشناسی است که به زودی از سوی انتشارات دانشگاه پیام نور به چاپ می‌رسد. در این کتاب شکل‌گیری تمدن مدرن غرب مورد بررسی قرار می‌گیرد و مقطع زمانی مورد بررسی از سفر کریستف کلمب در سال 1492 تا انقلاب فرانسه را در برمی‌گیرد. در این میان قرن هفدهم به عنوان قرن خرد و بلوغ در تمدن‌سازی مدرن اهمیت فراوانی دارد و حتی در همین مقطع تاریخی هم اروپایی‌ها از اندوخته‌های علمی و فلسفی ایران استفاده می‌کردند. به عنوان نمونه، دانته در کمدی الهی، ابن سینا را در مرحله برترین‌ها و فارابی را به عنوان معلم ثانی در ردیف ارسطو قرار می‌دهد.

این نویسنده در توضیح این کتاب گفت: در این دوران، ریاضیات خیام مورد توجه محافل علمی اروپای غربی قرار می‌گیرد. به طوری‌که بسیاری از دانشمندان ایرانی مثل خوارزمی، بیرونی، ابوعلی سینا و خیام هم‌اکنون تصاویرشان در دانشکده علوم پزشکی پاریس در کنار مشاهیر برجسته دنیا قرار گرفته است. این مقطع تاریخی برای فرانسوی‌ها به دوران مدرنیزم شهرت دارد؛ دورانی که تمدن اروپا از سایر تمدن‌های دیگر پیش می‌افتد و به عنوان یک تمدن مسلط مطرح می‌شود و اصل سلطه و استعمار و بعدها امپریالیسم از درون همین مقطع تاریخی بیرون می‌آید. 

 دکتر علی بیگدلی (۱۳۲۲، قم)، استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی، کارشناس مسائل بین‌المللی، تاریخدان و پژوهشگر معاصر است. تخصص وی در زمینه روابط بین‌الملل و تاریخ اروپا است. وی بیش از 50 سال سابقه تدریس دارد و حدود 18 جلد کتاب و 30 مقاله تخصصی در حوزه تخصصی‌اش به تالیف درآورده است.