به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) یحیی دهقانی، دبیر کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، فتح‌اله فروغی، قائم‌مقام کمیته،‌ داریوش مطلبی و سیدمهدی‌ صادقی‌نژاد، دبیران کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در قالب یک میزگرد در پاسخ به پرسش‌های خبرنگار (ایبنا) اهداف برنامه‌های این کمیته را تشریح کردند.

واگذاری نمایشگاه به بخش خصوصی رویکرد جدید معاونت فرهنگی
فروغی در این نشست با اشاره به تجربه نخست بخش خصوصی در اداره برنامه سراهای اهل قلم گفت: اواخر سال گذشته دبیرخانه سراهای اهل قلم با تعیین اعضای شورای سیاستگذاری شامل اعضای صنف و نشر آغاز به‌کار کرد.
 
وی درباره دلایل واگذاری اداره سراها به بخش خصوصی ادامه داد: ‌واگذاری امور نمایشگاهی به بخش غیردولتی از رویکرد‌های جدید معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. در بیست و هشتمین دوره نمایشگاه، چهار کمیته به تشکل‌‌های نشر و اتحادیه سپرده شده که کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم یکی از این چهار کمیته است.
 
قائم‌مقام کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم در ادامه اظهار کرد:‌ برنامه سرا‌ها در چهار بخش قابل بررسی است. نخست برنامه‌‌‌‌های پیشنهادی سازمان‌ها و نهاد‌ها و‌ برنامه‌های شورای سیاستگذاری است که شامل یک‌سوم کل برنامه‌ها‌ست. برنامه‌های ناشران و اتحادیه نیز دو بخش دیگر کل برنامه سرا‌ها را تشکیل می‌دهد. برنامه‌ها به‌صورت مشخص، در سالن سرای اهل قلم و تالار گفت‌و‌گو برگزار می‌شوند. چهار سرای کودک و نوجوان، دانشگاهی،‌ آموزشی و بین‌الملل نیز زیرنظر این کمیته فعالیت دارند.

تمرکز بر طرح دغدغه‌ها
در ادامه‌ این نشست داریوش ‌مطلبی، دبیر کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم نیز درباره واگذاری اداره این کمیته به بخش غیردولتی گفت: بخش خصوصی با توجه به دغدغه‌‌مندی در حوزه نشر تلاش کرد تا برنامه‌هایی را پیش‌بینی کند، بنابراین بعد از تشکیل دبیرخانه کمیته در محل ساختمان مرکز انتشارات مبتکران در سال گذشته،‌ مکاتبات مختلفی با مراکز تحقیقاتی مختلف اعم از علمی، پژوهشی و در حوزه تولید فکر و اندیشه با هدف جذب پیشنهاد صورت گرفت.

وی افزود‌: یکی از تصمیمات اصلی در شواری سیاستگذاری کمیته،‌ تمرکز بر توجه به طرح دغدغه‌های فعالان صنعت نشر در تدوین برنامه نشست‌ سرا‌های اهل قلم بود. بدون تردید، برای طرح همه مسائل حوزه نشر به نشست‌های بیشتری نیاز است، اما سعی کردیم به موضوعاتی پرداخته شود که امروز در حوزه نشر به‌صورت یک خلاء اطلاعاتی مطرح است.

تنوع حداکثری در انتخاب مدعوین/ چاپ و انتشار بخشی از نشست‌ها
مطلبی ادامه داد: ‌تلاش شده تا در انتخاب کارشناسان، اندیشمندان و صاحبنظران تنوع حداکثری را رعایت کنیم. بنابراین در کمتر برنامه‌ای شاهد حضور کارشناسان یکسان هستیم.
 
دبیر کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم با اشاره به توجه اعضای شورای سیاستگذاری در بهره‌گیری از اندیشمندان صاحب تجربه گفت: یکی از موضوعات مورد توجه در کمیته، دعوت از اندیشمندانی است که کمتر به تولید کتاب اقدام کرده‌اند و به‌عبارتی دیگر، توجه به تاریخ شفاهی از اهداف مورد نظر کمیته است.
 
وی تصریح کرد: در شورای سیاستگذاری به دنبال پیاده‌سازی و انتشار بخشی از نشست‌‌‌های اندیشمندان صاحب تجربه به‌عنوان «دانش تولیدی» در نمایشگاه هستیم. تلاش داریم در نشست‌های 6 سرا دانش صاحب‌نظران را نیز منتقل کنیم تا مخاطبان با توجه به علایق خود دریافت‌هایی داشته باشند. به‌عبارتی دیگر بازدیدکننده در نقش‌های شنونده و مشارکت‌کننده نیز حاضر می‌شود.

اعتماد معاونت فرهنگی به بخش خصوصی
دبیر کمیته علمی، ‌فرهنگی و سرای اهل قلم در ادامه درباره نگاه بخش خصوصی بر کاربردی شدن دغدغه‌های ناشران در نشست‌ سرا‌های اهل قلم افزود: البته باید توجه داشت که واگذاری فعالیت‌های حوزه نشر به بخش خصوصی در دنیا موضوع جدیدی نیست، بنابراین معتقدیم معاونت فرهنگی، اعتماد خوبی به ناشران داشته است.
 
مطلبی در تأیید نگاه معاونت فرهنگی به بخش خصوصی گفت: بخش خصوصی به دلیل نزدیکی با میدان عمل، شناخت بهتر و بیشتری نسبت به دغدغه اهالی نشر دارد. به‌عبارتی دیگر وقتی بخش خصوصی اعم از ناشران و نویسندگان فعالیت‌های فکری و عملی را انجام می‌دهند، به‌طور طبیعی ارتباط صحیح‌تری بین عمل و نظر ایجاد خواهد شد. البته اعضای شورای سیاستگذاری کمیته تعاملاتی نیز با بدنه دولت داشته‌اند و تلاش کرده‌اند تا ضمن توجه و پیش‌بینی نیاز صنف و صنعت نشر، به مباحث دولتی این حوزه نشر نیز بپردازند.

«صنعت نشر و توسعه پایدار» راهی برای رفع مشکلات ناشران
در ادامه این نشست سیدمهدی‌ صادقی‌نژاد، دبیران کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم اظهار کرد: حجت‌الاسلام حسن روحانی در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری و بعد از ایشان علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به مفهوم «سپردن کار فرهنگ به اهالی فرهنگ» تأکید داشتند، رویکردی که در حوزه پیچیده فرهنگ، بسیار شایسته  است. اداره امور فرهنگی به همت بخش خصوصی، بی‌تردید از یک‌سو به فرهیختگان و از سوی دیگر به حوزه اجرایی، یعنی صنعت نشر وابسته است.
 
وی با اشاره به شعار و اهداف کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ادامه داد:‌ کمیته شعار «صنعت نشر و توسعه پایدار» را به‌عنوان راهی برای رفع دغدغه‌های ناشران برگزیده است. برای تحقق این شعار، نیازمند جلب مشارکت همه بخش خصوصی هستیم. بعد از ترسیم چارت سازمانی و تأکید بر مشارکت‌جویی، در اسفند‌ماه تدوین مباحث اندیشه‌ورزی، به‌عنوان یکی از اهداف اصلی برگزاری نشست‌ها در دستور کار کمیته قرار گرفت.
 
انتشار کتاب براساس استنتاج نتایج نشست‌ها
فروغی، قائم‌مقام کمیته نیز در ادامه مباحث جلسه عنوان کرد: استنتاج مباحث مطرح شده در نشست‌ها با هدف پاسخ به پرسش‌ مخاطبان نیز از دیگر اهداف کمیته است. انتشار کتابی براساس سخنرانی‌های کارشناسان حاضر در نشست‌ سراهای اهل قلم با هدف تولید اثری برای رجوع علاقه‌مندان، از دیگر اهداف کمیته با عنوان «خرد‌جمعی» است.  خرد‌جمعی،‌ مشارکت جویی و اندیشه‌ورزی از مؤلفه‌های توسعه پایدار هستند.

این فعال حوزه نشر با اشاره به برنامه‌‌های جدید سرای اهل قلم بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز گفت: دو نشست «نگاه به شهروندان با نیازهای ویژه» در این دوره پیش‌بینی شده است. براساس آمار‌ سازمان‌‌ها و نهاد‌هایی مانند وزارتخانه‌های آموزش و پرورش استثنایی،‌ وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی نزدیک به 15 درصد از جمعیت جامعه را افرادی با مشکلات جسمانی، ‌روانی و حسی تشکیل می‌دهند. سالمندان نیز نزدیک به 40 درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص می‌‌دهند.

نگاه ویژه صنعت نشر به محیط زیست
صادقی‌نژاد نیز در ادامه سخنان فروغی افزود: موضوع مطالعه این افراد و حضورشان در عرصه تولید کتاب، نیازمند نگاه ویژه صنعت نشر است تا این افراد نیز مانند دیگر شهروندان در یک نگاه فراگیر بتوانند از تولیدات صنعت نشر بهره‌مند شوند. دومین نشست سرا نیز که نخستین‌بار در ادوار نمایشگاه کتاب تهران برگزار می‌شود «کتاب و محیط زیست» است. در این نشست به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که محیط زیست چگونه می‌تواند با صنعت نشر تعامل داشته باشد. بهبود ارتقا وضعیت زیستی و احترام به طبیعت از دیگر اهداف برگزاری این نشست است.
 
فروغی نیز در ادامه تصریح کرد: در ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم شاهد بودیم که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از «دولت فرهنگی و فرهنگ دولتی» صحبت کرد. تحقق این گفته مبنای تعیین برنامه‌های 6 سرای بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم در حقیقت تقویت‌کننده بخش فرهنگی نمایشگاه است.
 
وی ادامه داد: نمایشگاه کتاب تهران، از سویی به‌عنوان فروشگاه بزرگ کتاب نیز تلقی می‌شود. ما با تقویت کمیته علمی،‌ فرهنگی و سراهای اهل قلم، به دنبال ایجاد بستری برای تقویت جنبه‌های فرهنگی نمایشگاه هستیم که البته نگاهی به جنبه‌های فروشگاهی نیز داریم.

نگاه ایده‌آلیستی در تدوین برنامه سراها!
دهقانی نیز در ادامه بحث درباره ایده‌آلیستی بودن برخی موضوعات نشست‌‌ سرا‌های اهل قلم و لزوم توجه ویژه به مقوله آمار پایین مطالعه با توجه به جمعیت دانشجو در کشور گفت: موضوع نشست‌هایی مانند «کتاب و محیط زیست» براساس اعتقاد برخی به آسیب‌زا بودن کتاب به محیط زیست طراحی شده است. نگاه به این موضوع، مثل ماجرای تخم‌‌مرغ و مرغ است که آیا درخت را قطع و کتاب و فرهنگ تولید کنیم یا ارزش‌های فرهنگی را با تولید کتاب تقویت کرده تا شاهد قطع درخت نباشیم.
 
دبیر کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم افزود: ما معتقدیم که باید آنقدر درخت کاشته شود تا قطع درخت برای تولید کتاب به محیط زیست ضربه نزند.
 
وی با تأکید بر اهمیت توجه به مقوله مطالعه کتاب اظهار کرد: توجه به موضوع افزایش آمار مطالعه به‌عنوان یک امر ملی، نیازمند همت دولتمردان است. شهروندان کشور‌‌های پیشرفته با وجود تولید و تبلیغ انواع ابزار‌های ارتباطی الکترونیکی، همچنان فرهنگ مطالعه را حفظ کرده‌اند. آموزش، در موضوع مطالعه مهم‌ترین مؤلفه‌ است.

مطالعه کمتر از یک‌و‌نیم جلد کتاب برای هر دانش‌آموز
دهقانی در ادامه گفت: آمار‌ها نشان می‌دهد که جمعیت میلیونی دانش‌آموزی ما در طول سال در بهترین حالت به‌طور تقریبی نزدیک به یک‌و‌نیم جلد کتاب مطالعه می‌کنند.
 
دبیر کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم با تأکید بر لزوم توجه به سایر موضوعات حوزه کتاب در کنار توجه به مقوله مهم آمار مطالعه افزود: اهمیت موضوع کتابخوانی نباید منجر به بی‌‌توجهی به دیگر موضوعات شود.
 
توجه به همه جنبه‌های تولید کتاب در طراحی نشست‌ها
مطلبی، دبیر این کمیته نیز در ادامه در پاسخ به این پرسش خبرنگار (ایبنا) که «شما ناشران بخش خصوصی که نخستین‌بار در طول تاریخ برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران متولی اداره بخش عظیمی از نمایشگاه هستید، برای افزایش میزان آمار مطالعه چه برنامه‌هایی دارید؟» گفت: مباحثی مانند «شهروندان با نیاز‌های خاص»، «محیط زیست و کتاب» یا «توسعه پایدار در حوزه نشر» به معنای بی‌توجهی کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل به موضوعات مبنایی حوزه کتاب نیست. ما به بحث تولید اعم از تولید فنی و فرهنگی و توزیع و حتی مسائل پیرامونی مانند کپی‌رایت و ممیزی نگاه ویژه‌ای داشته‌ایم.

وی افزود: بی‌توجهی به مقولاتی مانند «محیط زیست و کتاب» موجب عقب‌ ماندن صنعت نشر کشور از جریان روز دنیا می‌شود، بنابراین نیازمند توجه به نشر الکترونیک در ابعاد مختلف آن هستیم.

لزوم توزیع اطلاعات در لایه‌های مختلف جامعه   
دبیر کمیته علمی، فرهنگی و سرای اهل قلم ادامه داد‌: توسعه پایدار دو مؤلفه اصلی مانند محیط زیست دارد. جامعه‌ای که آگاهی در لایه‌های مختلف آن نفوذ نکرده باشد، رشد نخواهد کرد. معتقدم وقتی اطلاعات فقط در اختیار نخبگان باشد، شاهد رشد جامعه نخواهیم بود. شاید بتواینم مانند کشور‌های پیشرفته فضاپیما به کُرات دیگر پرتاب کنیم، اما شاید نتوانیم یک مداد برای کودکانمان تولید کنیم. اطلاعات زمانی تأثیرگذار است که در لایه‌های مختلف توزیع شود.
 
مطلبی گفت: کمیته به همه مباحث صنعت نشر توجه داشته اما با تدوین برنامه‌هایی مانند «کتاب و محیط زیست» یک گام به جلو برداشتیم.

تلنگر به اهالی نشر
دهقانی، رئیس کمیته علمی و فرهنگی مباحث جلسه را این‌گونه تکمیل کرد: اطلاق عنوان برنامه‌های شاخص به برخی نشست‌ها، به دلیل رویکرد جدید در تدوین برنامه‌های نمایشگاهی است. مباحثی مانند کپی‌رایت، ‌ممیزی یا توزیع را سال‌‌ها در ادوار مختلف نمایشگاه بررسی کرده‌ایم. یکی از اهداف ما در تعیین برنامه‌‌هایی با موضوعاتی مانند «کتاب و محیط زیست» یا «شهروندان با نیاز‌های خاص» تلنگری به اهالی صنعت نشر است تا در آینده نیز مورد توجه اهالی نشر قرار گیرد.

توجه به افراد خاص، توجه به ارزش‌های انسانی است 
در ادامه نشست صادقی‌نژاد، دبیر این کمیته نیز در تشریح دلایل برگزاری نشست «شهروندان با نیاز‌های خاص» گفت: یکی از شاخص‌‌های ارج نهادن به ارزش‌های انسانی، توجه به شهروندان با نیاز‌های خاص است. طبق قوانین ایالات متحده اگر افراد با محدودیت‌های خاص نتوانند از نرم‌افزار تولیدی یک مؤسسه استفاده‌ کنند، می‌توانند از شرکت سازنده شکایت کنند.
 
وی درباره سرانه مطالعه افزود: کمیته حداقل یک برنامه و دو نشست در هر 6 سرا درباره کتابخوانی پیش‌بینی کرده است. اعضای کمیته مدعی انجام حرکتی برای افزایش سرانه کتاب نیستند. ما فقط در این 10 روز متولی هستیم، بنابراین به‌نظر می‌رسد وزارت آموزش و پرورش باید پاسخگوی برنامه‌ریزی برای افزایش سرانه مطالعه باشد.

صادقی‌نژاد تصریح کرد: ما قبول داریم که توسعه صنعت نشر و توسعه پایدار در گرو عواملی مانند تولید مناسب کتاب، آموزش، پژوهش نیروی انسانی و سیاست‌های دولتی در بخش حمایتی  است. 10 روز نمایشگاه برای افزایش سرانه مطالعه در اختیار ما است، و 355 روز دیگر سال همچنان برعهده اهالی نشر است، اما دیگر ارگان‌ها نیز در موضوع افزایش سرانه مطالعه صاحب نقش هستند.