خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، صنعت چاپ طی سال‌های اخیر با فراز و فرودهای بسیاری مواجه بوده و حیات و فعالیت دست‌اندرکاران این حوزه را با چالش‌هایی ریز و درشت روبه‌رو کرده است. 
 
معمولا هرسال به‌مناسبت يازدهم شهريور، برنامه‌ها و دورهمی‌های مختلفی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می‌شد كه امسال به‌دليل شدت گرفتن بيماری كرونا بخش عمده‌ای از آن‌ها برگزار نخواهد شد؛ اين روز بهانه‌ای بود تا اهالی صنعت چاپ دور هم جمع شوند و علاوه بر اينكه ديدار تازه كنند، درباره مشكلات اين حوزه با يكديگر گفت‌وگو كنند. 

از سوی ديگر سال گذشته هم كه واسپاری وجه صنعتی چاپ از وزارت صمت به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مخالفت كميسيون فرهنگی مجلس دهم، دغدغه‌های زيادی براي فعالان صنعت چاپ ايجاد كرد؛ موضوعی كه اكنون در مجلس يازدهم در دست بررسي قرار گرفته است. 

در آستانه 11 شهریور‌ماه «روز ملی صنعت چاپ» با مهرزاد دانش، مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره برنامه‌های این دفتر برای روز صنعت چاپ به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم. همچنین درباره جدیدترین اخبار از لایحه انتقال وجه صنعتی چاپ به وزارت صنعت معدن و تجارت بدانیم.
 
دانش در این گفت‌وگو از تعویق برگزاری ویژه‌ برنامه‌‌های روز ملی صنعت چاپ، به‌دلیل اوج‌گیری شیوع کرونا و البته برگزاری آن در استان‌های سراسر کشور خبر داده است. 

وی همچنین به سرنوشت لایحه انتقال وجه صنعتی چاپ به وزارت صنعت معدن و تجارت در مجلس دهم و یازدهم نیز اشاره کرد. 
 
در آستانه 11 شهریور‌ماه، روز ملی صنعت چاپ قرار داریم. آیا امسال برای بزرگداشت اهالی چاپ، مراسم خواهیم داشت؟ 

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیش از دو دهه است، هر سال، گاه در قالب جشنواره، آثار برتر چاپی و گاه در قالب تکریم از پیشکسوتان، فعالان و نوآوران این عرصه، به برگزاری برنامه‌های متنوعی اقدام می‌کند. سال گذشته بیستمین دوره این برنامه با حضور قابل‌توجه اهالی چاپ رقم خورد. سال گذشته نخستین‌بار، سنجه‌های فرهنگی در کنار معیارهای فنی ـ صنعتی در انتخاب بهترین آثار چاپی مد نظر قرار گفت که نشاط فرهنگی مضاعفی به این رویداد داد. 

امسال هم مقدماتی برای برگزاری دوره بیست‌و‌یکم این برنامه چیده شد و حتی با برخی فعالان صنفی، مشورت‌هایی مقدماتی انجام شد؛ منتها همان‌طور که می‌دانید، وضعیت ابتلا به کرونا طی یکی‌دو ماه اخیر، روند صعودی بسیار ناگواری را طی کرده است و به نظرم برگزاری هر برنامه‌ای که مستلزم حضور پرازدحام جمعیت چه در فضای بسته چه در فضای باز باشد به‌ویژه در شرایطی که آمار قربانیان این ماجرا از مرز روزانه 700 نفر فراتر رفته است و احتمال جهش‌یافتگی این ویروس از یک طرف و احتمال ورود به موج بعدی کرونا طبق هشدار برخی مسئولان بهداشتی از طرف دیگر تقویت شده است، اگر نگوییم خیانت و جنایت در حق مردم، بلکه نابخردی بسیار بزرگی است که با هیچ بهانه‌ای حتی پشت عناوین فرهنگ و صنعت و دولت قابل توجیه نیست.
 
پس به نظر می‌رسد امسال برنامه خاصی در این روز نداریم. درست است؟
تصمیم گرفته شد با در نظر گرفتن اینکه طبق وعده‌های داده‌ شده، واکسیناسیون عمومی تا چند ماه آینده شکل فراگیرتری به خود می‌گیرد، این برنامه به تعویق بیفتد و هرگاه شرایط مساعدتری برای برپایی‌اش مهیا شد، اجرا شود. از طرف دیگر، فرآیند تغییر دولت هم طی شد و طبق نظر مدیران ارشد وزارتخانه، مناسب‌تر بود برای اجرای برنامه مهمی مثل بزرگداشت سالانه فعالان چاپ کشور، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی درباره کمّ و کیف آن طبق رویکردهای تازه مدیران جدید وزارتخانه اتخاذ شود و برنامه‌های دولت قبل به نوعی به مدیران جدید تحمیل نشود و فضا برای طرح و اجرای ایده‌های جدیدتر در این زمینه مهیا باشد.

بنابراین به دو دلیل؛ نخست؛ رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در شرایط حاد کرونایی و دوم دلیل مکمل، مبنی بر اقتضائات سازمانی فرآیند انتقالی دولت پیشین به دولت جدید، قرار شد برنامه بزرگداشت و تکریم اصحاب چاپ، به ماه‌های آینده موکول شود تا ان‌شاء‌الله در شرایط مناسب‌تری به لحاظ فضای بهداشت و سلامت عمومی و با رویکردهای دولت جدید شاهد برپایی‌اش باشیم.
 
در این میان آیا جشنواره‌های استانی چاپ طبق روال هر سال برگزار می‌شود؟
بله. توضیحات قبلی، درباره برنامه ملی و سراسری بزرگداشت چاپ بود. اما همان طور که اشاره کردید دفتر امور چاپ و نشر هر سال علاوه بر این رویداد ملی، در سطح استان‌های کشور هم از برنامه‌های بزرگداشت استانی درباره چاپ حمایت می‌کرد و امسال هم طبق تفاهم‌نامه‌هایی که معاونت امور فرهنگی وزارتخانه با تمام ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها منعقد کرده است، در صورت اعلام آمادگی هر یک از ادارات استانی، اعتبارات توافق‌ شده در اختیار همکاران استانی قرار خواهد گرفت تا طبق برنامه‌های اعلام‌ شده، جشنواره خود را در این زمینه برگزار کنند.
 
امسال نوآوری یا اقدام جدیدی در دست است؟
بله. امسال نخستین‌بار اداره کل استان تهران هم جشنواره استانی چاپ را برگزار خواهد کرد. البته همه این‌ها با در نظرگرفتن رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و پیشگیرانه است و مانند سال گذشته، برای همه ادارات کل استانی وزارتخانه، فرصت زمانی چند ماهه داده شده است تا در مجال مناسب بهداشتی برنامه خود را برگزار کنند و دچار محدودیت زمانی در این باره نباشند.
 
از سرنوشت لایحه انتقال وجه صنعتی چاپ به وزارت صنعت معدن و تجارت خبر جدیدی دارید؟
نگارش و تدوین و تقدیم لایحه اصلاح بند 16 ماده 2 قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از مهم‌ترین اقدامات وزارتخانه در راه بهبودسازی و رفع موانع صنعت چاپ کشور بود که متأسفانه مجلس یازدهم نگاه همدلانه‌ای به آن نداشت. هدف از تدوین و تقدیم لایحه این بود که چون صنعت چاپ، وجه صنعتی پررنگی دارد، برای پیشرفت صنعتی و فنی خود نیاز دارد در جایگاهی قرار گیرد که بتواند موقعیت‌های فنی، صنعتی و اقتصادی خود را به شکل مستقیم‌تر، بارز‌تر و ارگانیک‌تر با متولی خود برقرار کند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به این دلیل که بُعد صنعتی و اقتصادی ندارد و صرفا بر مباحث فرهنگی متمرکز است این قابلیت را ندارد که به همه ابعاد فنی، صنعتی و اقتصادی ماجرا بپردازد و به آن کمک کند.
 
در واقع می‌توان گفت، یکی از اهداف اصلی این بود که صنعت چاپ به جایگاه واقعی خود برسد.
بله. دقیقاٰ؛ اینکه حوزه چاپ بتواند دغدغه‌های اساسی خود را مثل بحث تامین مواد اولیه، دریافت تسهیلات مقتضی و شرکت بهتر و مستقیم‌تر در مناسبات صنعتی منطقه‌ای و جهانی دنبال کند. از سوی دیگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز بتواند بر تقویت نظارت و بازرسی تولید، صادرات، واردات، و ترخیص محصولات چاپی بیفزاید و هزینه و انرژی که صرف موضوعات فنی و صنعتی می‌کند بر موضوعات فرهنگی متمرکز کند.

در واقع فرآیندهای چاپ، یک فرآیند صنعتی است ولی برآیندهای آن فرهنگی است، از این‌رو در این لایحه تلاش شد، تقسیم وظایفی صورت بگیرد و آنچه که مربوط به صنعت است، وزارت صنعت و آنچه مربوط به فرهنگ است وزارت فرهنگ دنبال کند و این لایحه با همین دیدگاه تنظیم و تقدیم مجلس شد.
 
در این بین رابطه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت صمت برای پیشبرد برنامه و هدف چگونه خواهد بود؟
ارتباطی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت صنعت، معدن و تجارت در این زمینه برقرار می‌کنند، شبیه رابطه‌ای است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با وزارت صمت دارد؛ به‌عنوان مثال مجوز کارخانه‌هایی که محصولات خوراکی و بهداشتی تولید می‌کنند، از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود؛ اما نظارت بر محتویات بهداشتی و خوراکی در این کارخانه‌ها به عهده وزارت بهداشت است و سال‌ها است این رابطه بدون اینکه به وزارت صنعت و وجه صنعتی آن و به نظارت‌های بهداشتی وزارت بهداشت آسیب بزند برقرار است. این روال اکنون در حوزه صنعت نساجی و یا صنعت تولید وسایل دیداری ـ شنیداری هم جاری است. وزارت صنعت صدور مجوز تاسیس کارگاه‌ها و کارخانه‌های نخ‌ریسی و نساجی و واحدهای خیاطی را بر عهده دارد، اما نظارت بر نوشتار و طرح لباس‌ها با وزارت فرهنگ است؛ همچنان که صدور مجوز کارخانه‌های تولید یا مونتاژ وسایل سمعی‌بصری با وزارت صنعت است، اما متولی محصولات فرهنگی تولید شده یا پخش‌ شده از این وسایل، مانند فیلم و موسیقی، با وزارت فرهنگ است.
 
اکنون این لایحه در چه وضعیتی است؟
ایده این انتقال در دولت‌های پیشین هم طرح می‌شد، اما نخستین‌بار در اواخر دولت یازدهم به شکل جدی طبق توافقنامه دو وزارتخانه مراحل اجرایی‌اش را آغاز کرد. در ابتدای دولت دوازدهم، این ایده در قالب یک لایحه حقوقی نوشته و تقدیم کمیسیون فرهنگی دولت شد که با حضور بنده و همکاران اداره حقوقی وزارتخانه در نوبت‌های ادواری و مختلف کمیسیون فرهنگی دولت، از آن طی جلسات مختلف و پی در پی دفاع شد که خوشبختانه در هیأت دولت این متن تصویب شد و در قالب لایحه دولت تقدیم مجلس شد. در مجلس هم به دفعات، بنده یا معاون دفتر چاپ و همچنین مدیران حقوقی وزارتخانه شرکت کردیم و از لایحه در چندین نوبت در کمیسیون‌های فرهنگی و صنایع دفاع کردیم که در مجلس دهم در هر دو کمیسیون تصویب شد و در نوبت طرح در صحن قرار گرفت، اما این نوبت به عمر مجلس دهم قد نداد و در مجلس یازدهم، مجددا ماجرا در کمیسیون فرهنگی مطرح شد و این بار لایحه مورد موافقت اعضای این کمیسیون قرار نگرفت و به رغم توضیحات مفصل و مستدلی که درباره فواید انتقال وجه صنعتی چاپ به وزارت صمت در این جلسه بنده و سایر حضار دادیم، اعضای کمیسیون با آن موافقت نکردند. در آن جلسه بنده پیشنهاد دادم اعضای کمیسیون با تشکل‌ها و اتحادیه‌های چاپ هم جلساتی داشته باشد و اگر به دولت در این‌باره اعتماد ندارند، دست کم با صاحبان و ذی‌نفعان اصلی این ماجرا گفت‌وگو کنند.
 
این گفت‌و‌گو‌ها انجام شد تا به نتیجه برسد؟
 خوشبختانه این اتفاق از مدتی قبل در حال رخ‌دادن است و حتی برخی چهره‌های صنفی چاپ هم که در این باره قبلا حضور پررنگ و مشتاقی نداشتند، در عرض چند ماه قبل تلاش فراوان داشته‌اند تا با مجلسی‌ها جلسات مذاکره درباره حمایت از انتقال وجه صنعتی چاپ به وزارت صمت را برپا کنند که البته باعث خرسندی دفتر چاپ و نشر وزارتخانه نیز هست و هر کمکی در این زمینه از طرف این دفتر قابل ارائه باشد، خدمت دوستان خواهیم بود. در هر زمان هم که اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس و سایر کمیسیون‌های مربوط مایل باشند، ما نیز آمادگی حضور در نشست‌ها و دفاع مجدد از لایحه را خواهیم داشت. این انتقال، اتفاق مهمی است که روندش از دولت یازدهم شروع شد و در دولت دوازدهم، مراحل حقوقی‌اش صیقل خورد و از دولت به مجلس تقدیم شد. آرزومندم در دولت جدید که نزدیکی سیاسی و جناحی بیش‌تری بین دولت و مجلس وجود دارد، نتیجه نهایی درباره این موضوع، رقم بخورد و طلسمش بشکند.