به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بارگذاری کتاب در فضای مجازی یکی از مشکلاتی است که ناشران با آن مواجه شده‌اند. کتابی که برای آن سرمایه‌گذاری شده‌است، مولف یا مترجم ساعت‌ها وقت صرف تهیه آن کرده‌است، بدون رعایت حق ناشر، مولف و مترجم در فضای مجازی پخش می‌شود. فرهنگ‌ها هم از این امر مستثنا نماندند و انتشار فایل پی.دی.اف آن‌ها در فضای مجازی مشاهده می‌شود. این در حالی است که برای تهیه هر فرهنگ‌نامه، گروهی سال‌ها وقت می‌گذارند و تلاش می‌کنند.
داود موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر با اعلام اینکه با گسترش استفاده از اینترنت تیراژ فرهنگ‌نامه‌ها به یک هشتم نسبت به قبل رسیده است، از گسترش حوزه‌های فعالیت این انتشارات خبرداد.
در سال‌های اخیر فعالیت انتشارات فرهنگ معاصر در حوزه‌هایی غیر از تولید فرهنگ‌نامه گسترش پیدا کرده‌است، آیا در دسترس قرارگرفتن غیرقانونی کتاب‌های این انتشارات در فضای مجازی شما را مجبور به این کار کرد؟
فرهنگ معاصر کارش را توسعه داده و به حوزه‌های دیگر هم رفته است و دلیلش این است که سرعت تولید کتاب‌های مرجع کم شده. این شرایط بر اثر آسیب‌هایی رقم خورده که در فضای مجازی شایع شده است. مردم به فرهنگ‌های موجود در اینترنت رجوع می‌کنند؛ درحالیکه تعداد زیادی از آن‌ها که در دسترس همگان قرار دارند، بی‌اعتبارند و مردم در نتیجه استفاده از کتاب‌های مرجع بی‌اعتبار دچار غلط آموزشی می‌شوند.
البته مساله دسترسی به فرهنگ‌های انتشارات فرهنگ معاصر در فضای مجازی قرار گرفته‌است، فقط به تعداد کمی از فرهنگ‌ها محدود می‌شود؛ اما مردم باید توجه داشته باشند، کتاب‌هایی که به‌صورت فایل پی.دی.اف در فضای مجازی قرار داده شده است، دزدی و قاچاق محسوب می‌شوند. متاسفانه هرکس می‌تواند هر متنی را بدون اجازه صاحبش در فضای اینترنت منتشر کند و این اقدام سرقت و مصداق بی‌اخلاقی است. وقتی اخلاق از جامعه رخت بر می‌بندد، هر کاری در آن اتفاق می‌افتد.
کتاب‌های مرجع حاصل زحمات ده‌ها متخصص‌اند که وقت، سرمایه و زندگی‌شان را برای تهیه آن‌ها می‌گذارند. انتشار غیرقانونی فرهنگ در فضای مجازی ممکن است این پیام را به همراه داشته‌باشد که جامعه هنوز به بلوغ فکری نرسیده‌است و نمی‌تواند منافع خود را تشخیص بدهد. زیرا با استفاده از فرهنگ‌های دزدی، مردم نه تنها به خود آسیب می‌زنند؛ بلکه جامعه و فعالیت‌های تحقیقاتی نیز آسیب می‌بیند؛ زیرا در نتیجه این روند دیگر ناشر یا موسسه‌ای حاضر نمی‌شود 15 سال برای تولید یک فرهنگ سرمایه‌گذاری کند. چه کسی حاضر می‌شود 15 نفر را سال‌ها در جایی مستقر کند تا فرهنگ‌نامه تالیف کنند و فایل آن در فضای اینترنتی پخش شود؟!
مردم باید توجه داشته‌باشند، استفاده از کتاب‌ها به صورت غیرقانونی مصداق این شعر سعدی است که گفت:«یکی بر سر شاخ بن می‌برید». البته انتشارات فرهنگ معاصر راه خود برای ادامه فعالیت را پیدا کرده است و محکم ادامه می‌دهد؛ اما وضعیت جامعه و تضییع منافع عمومی، نگران‌کننده است.
فعالیت انتشارات فرهنگ معاصر در چه حوزه‌هایی گسترش پیدا کرده‌است؟
چند سالی است که به حوزه‌های ادبیات، فلسه، هنر و تاریخ یعنی حوزه‌های عمومی‌تر وارد شدیم. به تدریج کتاب‌ها در این حوزه‌ها منتشر می‌شوند و باید توجه داشت که در تهیه این کتاب‌ها، همانند فرهنگ‌نامه‌ها دقت بالایی در ترجمه و تالیف انجام شده است.
آیا برای پیگیری کتاب‌هایی که بدون اجازه ناشر در اینترنت در فضای مجازی قرار گرفته‌است، اقدامی انجام داده‌اید؟
به‌محض اینکه متوجه می‌شویم یکی از کتاب‌هایمان را در فضای مجازی منتشر کرده‌اند، دو یا سه اخطار کتبی به آن‌ها می‌دهیم تا سریع کتاب را بردارند. از آن‌هایی که پس از دریافت اخطار کتاب را از سایت یا کانال خود برمی‌دارند، شکایت حقوقی نمی‌کنیم. اگر افراد بعد از سه اخطار کتاب را برندارند، از آن‌ها در دادگاه‌های فرهنگ و رسانه شکایت می‌کنیم. این دادگاه با خاطیان برخود قاطعی انجام می‌دهد.
نشر فرهنگ معاصر به‌دلیل پیشینه‌ای که دارد، توانسته با تغییرات و مشکلات سازگار شود؛ اما انتشار غیرقانونی کتاب در فضای مجازی بر ناشران آسیب‌های جدی وارد کرده است. به نظر شما چه اقدامی برای محدود و محوکردن انتشار غیرقانونی کتاب باید انجام بشود؟
مهم‌ترین اقدام، اجرای قانون است. خوشبختانه قوانین به شکلی وضع شده که در حد مناسبی از ناشر حمایت می‌کند؛ اما وقتی کتابی در یکی از سایت‌ها و کانال‌های اینترنتی قرار می‌گیرد؛ حتی اگر با شکایت و دادگاهی از روی آن سایت برداشته شود، به سرعت در سایت دیگری بازنشر خواهد شد. به همین دلیل ناشر مجبور می‌شود حرکت حقوقی مداومی داشته‌باشد که بسیار مشکل است.
این ضربه‌ای است که به ریشه یک ناشر و مولف وارد می‌شود؛ زیرا ناشر و مولف احساس می‌کند به صورت مداوم در حال دستبرد و سرقت قرار گرفته است. در نتیجه تنها کاری که می‌توان کرد، ارسال اخطار در گام نخست و بعد رسیدگی به موضوع از منظر حقوقی است. با اینکه این اقدامات هزینه‌بر و زمان‌بر است؛ اما در بسیاری از موارد موفق شدیم.
اگر فرهنگ‌نامه‌ها به صورت غیرقانونی در دسترس قرار نمی‌گرفت، آیا انتشارات فرهنگ معاصر وارد فعالیت در حوزه‌های دیگر می‌شد؟
بخشی از کار به شرایط تکنولوژیک روز بستگی دارد. از زمانی که اینترنت وارد زندگی مردم شده است، مردم از امکانات و ظرفیت‌های آن استقبال کرده‌اند؛ اما توسعه اینترنت و دسترسی‌های غیرقانونی، باعث شده تیراژ کتاب‌های مرجع و فرهنگ‌نامه‌ها به یک‌هشتم قبل برسد. در نتیجه فکر می‌کنم چاره‌ای نبود تا کارمان را وارد حوزه‌های دیگر کنیم؛ زیرا به ناگزیر -مساله سرقت به کنار- استفاده مجاز از اینترنت مردم را تشویق به استفاده از فضای دیجیتالی می‌کند. مردم در استفاده از فضای مجازی باید به این نکته توجه کنند که از امکانات موجود در آن به صورت قانونی استفاده کنند.
انتشارات فرهنگ معاصر حدود 60 نفر پژوهشگر داشت؛ درحالیکه در این روزها با این تعداد کاهش چشمگیری داشته است. وقتی اطلاعات دقیق تولید نشود، مردم از آن بی‌بهره خواهند شد. به‌نظرم مطبوعات باید برای آگاه‌سازی مردم در استفاده قانونی و لزوم رعایت حقوق ناشران، مترجمان و مولفان اقدام کنند.
آیا برنامه‌ای برای دسترسی دیجیتالی قانونی به فرهنگ‌نامه‌ها دارید؟
اپ‌های دیکشنری‌های فرهنگ معاصر در حال تهیه برای استفاده در فضای دیجیتالی است. مردم می‌توانند از نسخه‌های قانونی آن استفاده کنند. این نسخه‌ها امکانات مختلفی مانند جستجوی واژه دارند و مردم می‌توانند به اطلاعات درست دسترسی داشته باشند.
چهارشنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ - ۰۹:۱۲
داود موسایی با اشاره به اینکه در نتیجه استفاده غیرقانونی از فرهنگ‌نامه‌ها در فضای مجازی ناشران و مولفان از سرمایه‌گذاری در این بخش دست خواهند کشید، ضرر اصلی این رفتار را متوجه مردمی دانست که از دسترسی به فرهنگ‌نامه معتبر محروم خواهند شد.
نظر شما