به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کرمانشاه، هورامی در زمره زبان‌هایی است که از نظر یونسکو «در معرض خطر» عنوان شده است و این هشدار زنگ خطر فراموشی را برای این زبان به‌صدا درآورده است.

سرزمین هورامان که در دو کشور ایران و عراق قرار دارد، در کشور ما مناطقی از دو استان کرمانشاه و کردستان را دربرمی‌گیرد. تمرکز اصلی هورامی (اورامی) زبانان در شهر پاوه از توابع استان کرمانشاه و بخشی دیگر واقع در شهر مریوان است.

حماسه، تراژدی، اسطوره، مقاومت، غم و شادی در سرتاسر ادبیات هورامان نهفته است. این زبان که میراث معنوی مردمان کردزبان است، با بازخوانی به زبان‌های دیگر می‌تواند از تهدید بزرگ فراموشی نجات می‌یابد.

«حبیب الله مستوفی» ادیب، فرهنگ‌پژوه و فعال فرهنگی منطقه پاوه و اورامانات، از جمله ادب‌دوستانی است که با آگاهی از اینکه زبان مادری حافظ بسیاری از ظرفیت‌ها، آداب و رسوم، سنت و دانش بومی است، بر آن شده تا برخی از ضرب‌المثل‌های هورامی را در حد توان و امکان به زبان فارسی بازخوانی کند.

مستوفی که دبیر بازنشسته آموزش‌ و پرورش است و تحصیلات دانشگاهی‌اش شیمی بوده، می‌گوید علاقه به حوزه ادب و فرهنگ، موجب شکل‌گیری بخشی از فعالیت‌هایش در زمینه ادبیات منطقه هورامان شده است.

این فرهنگ‌پژوه کرد در زمینه زبان مادری فعالیت‌هایی انجام داده است و با نوشتن مقالات و انتشار در جراید محلی، منطقه‌ای و استانی این علاقه را بروز داده است و برای احیای زبان هورامی که در حال از بین رفتن است، در صدد چاپ یک کتاب است.

 
حفظ زبان مادری زبان ملی را تقویت می‌کند
وی در گفتگویی با خبرنگار ایبنا، عنوان کرد: تلاش برای حفظ ادب منطقه هورامان، علاوه بر احیای این فرهنگ موجب غنی‌شدن ادبیات کردی و ملی می‌شود. باید بکوشیم زبان مادری را به هر طریقی حفظ کنیم؛ هر چه این زبان تقویت شود، به پربار شدن زبان ملی نیز کمک خواهیم کرد.

مستوفی ادامه داد: از همین رو تصمیم گرفتم با نگرشی جدید به معرفی آثار بزرگان زبان و ادب هورامان آن هم به زبان ملی و فارسی اقدام کنم که عرصه‌ای وسیع‌تر است.

دوهزار ضرب‌المثل هورامی را گردآوری کرده‌ام
وی با بیان اینکه نزدیک به 2000 ضرب‌المثل هورامی را گردآوری کرده است، افزود: این ضرب‌المثل‌ها خاص هستند و اکثرا در منطقه هورامان به کار رفته است. از همین رو مجموعه‌ای از مقالات را تهیه کرده‌ام که آماده انتشار است و قرار است به‌صورت کتابی مدون در اختیار علاقمندان قرار گیرد.

این ادیب و فعال فرهنگی خطه اورامانات افزود: برخی از ضرب‌المثل‌ها را انتخاب می‌کنم و شرح مختصری به زبان فارسی برای آنان انجام می‌دهم که بخش‌هایی از آن در فضای مجازی منتشر شده و آماده است تا به صورت مکتوب درآید.

مستوفی در خصوص ابتکاراتی که در این راه به‌ کار برده است، اضافه کرد، برای عبور از سرگذشت‌نویسی اشخاص و ادیبان، تصمیم گرفتم به بررسی موضوع خاصی در آثار چند تن از بزرگان هورامی بپردازم. برای مثال شاعری مانند «میرزا عبدالقادر پاوه‌ای» شعرهایی به زبان هورامی در زمینه مسائل فلسفی و اجتماعی سروده است ولی به این دلیل که به زبان هورامی است، بسیاری از علاقمندانی که با این زبان آشنایی ندارند، دچار مشکل در فهم اشعار او می‌شوند.

او ادامه داد: این کار با هدف معرفی بهتر بزرگان ادبی هورامان و سپس حفاظت از این زبان صورت گرفته است، همانطور که مولانا ابیات زیبایی در زمینه زبان دارد و می‌فرماید «انسان‌ها در زیر زبان مخفی هستند» و پس زبان هر قوم در واقع فرهنگ و ادب آنان را پوشانده است و باید کاری کنیم که این پرده کنار زده شود و فرهنگ شناسانده شود.

ضرب‌المثل‌ها آینه زبان و ادب ما هستند
این ادیب خطه اورامانات یادآور شد: ضرب‌المثل‌ها آیینه زبان و ادب هستند و اگر آن را کنار بزنیم، به خیلی از مفاهیم می‌رسیم، از همین رو، روی ضرب‌المثل هورامی کار کرده و آن را گردآوری کرده‌ام و به توضیح آن به زبان ملی و فارسی پرداخته‌ام که محدوده بیشتری را شامل می‌شود و مخاطب از این طریق به فرهنگ پیشینیان زبان پی می‌برد.

به گفته حبیب‌الله مستوفی، بررسی آثار بزرگان و شرح و بسط نکات و ضرب‌المثل‌ها آینه تمام‌نمای فرهنگ و ادب منطقه هستند.

مستوفی در صدد است، تا زمانی که این مجموعه انتشار یابد، بخش‌هایی از دست‌نوشته‌های خود را هم از طریق فضای مجازی منتشر کند.