امسال 12 ناشر از استان آذربایجانغربی در نمایشگاه مجازی کتاب تهران حضور داشتند و انتشارات «میراث مانا» در مهاباد یکی از آنها بود. این ناشر که 2 سال است فعالیت خود را در این شهرستان آغاز کرده است، امسال حضوری فعال در نمایشگاه کتاب تهران داشت. با «محمد عبدلی» مدیر این موسسه انتشاراتی درباره فعالیتهای آن و نیز ارزیابی خود از نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب تهران به گفتوگو نشستیم که در ادامه از نظر مخاطبان میگذرد.
از چه زمانی وارد فعالیت در عرصه نشر شدید؟
بهجهت علاقه به حوزه کتاب، مدت دو سال است که فعالیت خود را در حوزه نشر آغاز کردهام. از زمان شروع فعالیتمان در انتشارات «میراث مانا» تاکنون 7 عنوان کتاب در حوزه کردستانشناسی به زبان فارسی به چاپ رساندهایم که همین 7 اثر نیز در نمایشگاه مجازی کتاب تهران برای فروش بارگذاری شده بود.
بهنظر شما مشکلات اصلی در زمینهی کار نشر و کتاب چیست؟
به نظر بنده کار در حوزه نشر را نمیتوان بهعنوان شغل اصلی تلقی کرد و این نهتنها برای من، برای کسی جنبه اقتصادی ندارد و من صرفاً بر اساس علاقه و پرکردن قسمتی از خلأهایی که توانایی دارم، وارد این حوزه شدهام. شغل اصلی من معلمی است، ولی انتشارات اگر از لحاظ اقتصادی زمینه مناسبی داشته باشد، میتواند به فعالیت خود ادامه دهد.
عمده مشکل این حوزه پایینآمدن سرانه مطالعه در کل کشور است و این لطمه و آسیب بزرگی به صنعت نشر و کتابخوانی زده است. برای اینکه بتوانیم در مردم زمینه علاقه به موضوع کتاب و کتابخوانی ایجاد کنیم، باید ارگانهای متولی و خود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیتهایی در این زمینه انجام دهند که عملا روی صنعت نشر تاثیر بگذارد. تنها ناشر نمیتواند در این مورد تاثیرگذار باشد.
در این راستا اولین شرط برای علاقمندکردن مردم، معقول و منطقیبودن قیمت کتاب است. متأسفانه میبینیم که در شرایط کرونایی حاکم بر جامعه، قیمت کتاب بسیار سرسامآور شده و بسیاری از کتابها بیشتر از دو برابر قیمتشان بالا رفته است که این انگیزه خرید کتاب را در مردم پایین میآورد. اگر ارگانهای مربوطه بتوانند سوبسیدهایی مثل گذشته برای ناشران ضعیف، کمبرخوردار و محلی تدارک ببینند، باعث میشود که فعالیت انتشاراتیها بیشتر شود و به توسعه حوزه نشر کمک کنند.
چه کتابفروشی را با چه ملاکی، معتبر و قابل اعتنا میدانید که کتابهایتان را برای توزیع به آن بدهید؟
توزیع کتابهای ما بهدلیل اینکه مختص کردستانشناسی است، بیشتر برای مناطق کردنشین صورت میگیرد. البته شهرهای دیگر نیز مثل ارومیه، تبریز، تهران و بیشتر جاها توزیع داریم؛ ولی میتوان گفت که توزیع کتابهای انتشارات «میراث مانا» منطقهای است. جاهایی که حدس میزنیم کتابهای ما مخاطب دارند، خودمان توزیع میکنیم.
نحوه تعامل شما با مؤلفان آثارتان چگونه است؟ حقالتألیفی است یا امتیاز نشر آن را کامل میخرید؟ حقالتألیف یک کتاب در انتشارات چند درصد است؟
این دیگر به هنر و مدیریت یک مؤسسه بستگی دارد. یکسری از حق تالیفها براساس قانون است؛ ولی برخی هم تابع ضوابط خود انتشارات و شورایی که در انتشارات تصمیم میگیرد. در شرایط قانونی در صورت تالیف کتاب، 20 درصد از مبلغ پشت جلد را به مولف میدهیم و اگر هم مولف 20 درصد نقدی را قبول نکند، به او کتاب میدهیم. امتیازات ما یکبار چاپ است و اگر کتاب برای چاپ دوم برود، قرارداد جدید میبندیم.
نمایشگاه مجازی کتاب تهران دیروز به اتمام رسید. نظرتان درباره آن چیست؟ اوضاع فروشتان خوب بود؟
ما به واسطه شیوع ویروس کرونا و کاهش فروش کتابها، قبلاً فروش مجازی را داشتیم؛ اما با توجه به شرایط حاکم به دلیل وجود کرونا که میزان فروش به حداقل رسیده است، نمایشگاه مجازی هم یک فرصت جدید بود. به همین دلایل ما ازاین طرح استقبال کردیم و در نمایشگاه حضور داشتیم.
از نقاط مثبت نمایشگاه مجازی کتاب این بود که با وجود بیماری کرونا فروش برای ناشران سخت شده بود و این نوع نمایشگاه فرصتی برای جلب توجه مخاطبان به انتشاراتیها مختلف و فروش کتابها بود که مخاطبین با مراجعه به یک سایت و مشاهده اطلاعات انتشارات و کتابها و از طریق پُست بهراحتی کتاب را تهیه میکردند. بدون تردید برگزاری چنین نمایشگاهی به فرهنگسازی و سوق دادن مخاطبین به سمت کتاب در شرایط کنونی کمک شایانی انجام میداد.
نمایشگاه مجازی، محاسن خاص خودش را داشت. ازجمله ویژگیهای مثبت این شکل برگزاریِ نمایشگاه، شبانهروزی بودن و بینیاز بودن علاقهمندان به کتاب برای از عزیمت از شهرهای دور و نزدیک به شهرِ محل برگزاری نمایشگاه بود. از این طریق میشد در هر لحظه و در هر جا، بدون صرف هزینه و وقت برای رفتوآمد، کتابهای مورد نظر را خریداری کرد.
اما از طرف دیگر، نمایشگاه مجازی کتاب تهران برخی مزیتهای برگزاری نمایشگاه حضوری را نداشت؛ به طور مثال، ناشران در نمایشگاه کتاب حضوری میتوانند با مخاطبان خودشان و بازدیدکنندگان از نزدیک تعامل کنند و به درک بهتری از نیازهای جامعه برسند. همچنانکه در نمایشگاه حضوری کتاب، برنامههای مختلف فرهنگی و نشستهای نقد کتاب و ... برگزار میشد که در نمایشگاه مجازی، خیلی از این برنامهها اجرا نشد. کُندشدن و قطع اینترنت در پارهای لحظات، مشکل مشترک همه برنامههای مجازی است که دامن نمایشگاه کتاب را هم گرفت و صدای بیشتر علاقمندان به کتاب را درآورد؛ اینکه میگویند سایت ضعیف است.
وظیفه ما بهعنوان ناشر، ثبت نام و عرضه محصولات است، ولی این وظیفه زمانی بهخوبی میتواند انجام شود که مخاطب دسترسی راحتی به محصولات داشته باشد و وقتی این دسترسی آسان نباشد، عرضه محصول نیز با مشکل مواجه خواهد شد.
البته با توجه به اینکه این، اولین تجربهی برگزاری نمایشگاه مجازی در کشور بود، به نظرم میشود نمره قبولی به آن داد؛ اما به هر حال باید مشکل اینترنت، مشکل دسترسی مخاطب به کتابها و ...، برای ماههای آینده یا نمایشگاه بینالمللی کتاب، ساماندهی و برطرف شود. مخاطب اگر کتاب را از طریق سایت نمایشگاه خریداری کند، در سایت نمایشگاه پیامک به ما میآید و ما موظف هستیم تا از طریق سامانه پستی که برای انتشارات در سایت بهصورت رایگان فعال شده، برسانیم؛ ولی کلِ این شرایط بستگی به سایت نمایشگاه داشت که اگر سرویسدهی منظم و خوب بود، مشتری ترغیب به خرید میشد، وگرنه ممکن بود حتی از خرید خود نیز پشیمان شود.
در پایان اگر سخنی با مسئولین دارید، ما آن را منتقل میکنیم.
مشکلات صنعت نشر، مختصص انتشارات ما نیست بلکه همه همکارها مشکل دارند. برخی انتشاراتیها سالیانِ سال است که فعالیت میکنند، بنابراین از لحاظ مادی و معنوی توانستهاند جایگاهی برای خود پیدا کنند؛ ولی برای انتشاراتیهای نوپا و محلی چنین نیست. برای اینکه این ناشران علاقه خود را برای ادامه کار از دست ندهند، باید یکسری امتیازات به آنها تعلق بگیرد و حمایت شوند و متولیان باید پیگیر این امتیازات و حمایتها باشند. امیدواریم این رتبهبندی در بین انتشاراتیها برقرار و اجرایی شود.
نظر شما