خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، دو روز مانده به برگزاری نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران؛ تجربه‌ای که شیوع ویروس کرونا با لغو سی‌و‌سومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، رقم زد و با تامین زیر‌ساخت‌های فنی برگزاری این نمایشگاه، پای‌کار آمدن نهاد‌های دیگر از‌جمله شرکت ملی پست ضرورت پیدا کرد.

گزینه‌های مختلفی برای سازوکار مشارکت پست در ارسال مرسوله‌های نمایشگاه مجازی کتاب، روی میز بود؛ از‌‌جمله انتخاب یک انبار بزرگ، تجمیع کتاب‌ها در آن انبار و ارسال بسته‌های خرید مشتریان نمایشگاه از این نقطه؛ اما به‌ تدریج و با توجه به پیش‌بینی‌ مشارکت ناشران و خرید قابل‌توجه مشتریان، این گزینه حذف و اجماع نظر بر گزینه جمع‌آوری کتاب‌ها از محل دفتر ناشران و یا انتقال به شعب پست از سوی ناشران و ارسال به در منزل مشتریان، شکل گرفت.

امیرحسین کریمی،‌ مدیر منطقه جنوب غرب استان تهران که به‌عنوان منطقه مرکزی پشتیبانی نمایشگاه شناخته می‌شود، به خبرنگار ایبنا از مصادیق میزان آمادگی این شرکت برای ادای مسئولیت اجتماعی خود در حوزه نشر توضیح داد و از تولید 50 هزار عدد لفاف ویژه حمل کتاب خبر داد. کریمی همچنین درباره برآورد این شرکت در افزایش تولید لفاف‌های ویژه به‌دنبال انتخاب گزینه «شرکت ملی پست» از سوی 1800 ناشر حاضر در نمایشگاه مجازی، از آمادگی شرکت ملی پست برای تولید حداقل 500 تا 600 هزار لفاف و یا کارتن ویژه کتاب اشاره کرد.    
 
در آستانه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران قرار داریم و بنابه‌ گفته مسئولان شرکت ملی پست، منطقه پستی جنوب غرب استان تهران، به‌عنوان مرکز اصلی تجمیع‌آوری مرسوله‌ها تعیین شده است. برای 6 روز برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران، چه اقدامات عملی انجام شده‌است؟
با مشخص‌شدن زمان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با حضور مدیرعامل شرکت ملی پست، نشست‌های متعددی با مدیران کل مناطق پستی کشور برگزار شده و برنامه‌ریزی‌های لازم برای ارائه خدمات به مشتریان و ناشران انجام شده‌ و آمادگی کامل وجود دارد. زیرساخت‌های ارائه سرویس‌های پستی ویژه‌ای برای نمایشگاه مجازی ایجاد نشده؛ بلکه پیش‌تر این زیرساخت‌ها وجود داشته و مقرر شده است تا با تقویت ‌آن‌‌ها، انسجام بیشتر و صرف وقت بیشتر، خدمات را توسعه دهیم.
 
مصادیق آمادگی، تقویت زیرساخت‌ها، انسجام و صرف زمان بیشتر برای ارائه خدمات پستی برای نمایشگاه مجازی کتاب تهران چیست؟
به‌عنوان مثال، 100 مترمربع از شعبه شهید یوسفیان، برای استفاده در این زمینه آماده و به‌اصطلاح بهبود فضا شده است تا بسته‌های کتاب که خود ناشران و یا مأموران پست به این شعبه می‌آورند، پیش‌‌تجزیه و برای ارسال مرسوله‌ها به مناطق مختلف کشور آماده شود. این اقدام ویژه با توجه به همجواری شعبه شهید یوسفیان با ناشران فعال در منطقه خیابان انقلاب انجام شده است. همچنین فضای عملیاتی قابل توجهی برای آماده‌سازی و تجزیه بسته‌های کتاب، در مرکز مکانیزه لشگر نیز پیش‌بینی شده است. در این مرکز حدود 5000 مترمربع، فضای خالی وجود دارد که البته براساس ضرورت، قابلیت افزایش ظرفیت دارد. علاوه‌براین، برای تأمین نیروی‌ انسانی به واحد‌های اجرایی و ستادی فراخوان صادر شده تا در فرآیند آماده‌‌سازی مرسوله‌ها و براساس پیش‌بینی ترافیک ویژه نمایشگاه مجازی کتاب و حتی فراتر از پیش‌بینی‌ها، حضور فعال داشته باشند.

البته خرید از نمایشگاه مجازی از اول تا ششم بهمن‌ماه جریان دارد و فرآیند عملیاتی پست و ارسال مرسوله‌ها، به‌نظر می‌رسد حتی تا 10 یا 15 روز بعد از نمایشگاه ادامه داشته باشد؛ چراکه درباره ظرفیت ناشران برای آماده‌سازی بسته‌های خرید به‌طور روزانه، آگاهی کامل نداریم. اما همان‌طور که گفتم در مجموعه پست، برای جمع‌آوری بسته‌های کتاب از دفاتر نشر حتی، 15 روز بعد از پایان نمایشگاه، آمادگی کامل وجود دارد.

درباره جریان آماده‌سازی و ارسال مرسوله‌ها از سوی مسئولان شرکت ملی پست، قول مساعد 24 تا 72 ساعته اعلام شده است. ناشران و مشتریان می‌توانند به این وعده مطمئن باشند یا خیر؟
قاعدتاً وعده 24 تا 72 ساعته برای آماده‌سازی و ارسال معتبر است. فرآیند توزیع نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که طی آن، براساس اولویت ناشران، شرکت ملی پست به توزیع مرسوله‌ها اقدام می‌کند. ناشرانی که زودتر به ثبت‌ سفارش اقدام می‌کنند -یعنی وقتی ناشر خرید‌ها را بسته‌بندی و تحویل مامور شرکت پست قرار دهد- به‌طبع زودتر در نوبت توزیع قرار می‌‌گیرند. مأموران پست که از جریان آماده‌‌سازی و بسته‌بندی کتاب‌های خریدار‌ی شده اطلاعی ندارند؛ بنابراین در اولویت قرار گرفتن ناشر برای ارسال مرسوله‌ها، به سرعت عمل ناشر، نیروی انسانی حاضر در دفتر نشر، زیر‌ساخت‌ها و عوامل دیگر، بستگی دارد. به‌عنوان مثال، اگر ناشری با توان و زیر‌ساخت‌های لازم، یک‌روزه و ناشری بدون این زیر‌ساخت‌ها چندروزه بسته‌ها را به مامور پست تحویل دهد، ارسال و توزیع متفاوت خواهد بود. در مجموع؛ توزیع مرسوله‌ ناشران حاضر در حوزه نشر و نمایشگاه مجازی کتاب تهران، همان‌طور که مدیر‌عامل شرکت ملی پست اعلام کردند، جزو اولویت‌های این شرکت است.

با توجه به پیش‌بینی‌ها، ترافیک قابل‌توجهی؛ شاید تا یک میلیون مرسوله در طول این 6 روز، بر شرکت ملی پست وارد خواهد شد. برای پاسخگویی درخور به ناشران و مشتریان این نمایشگاه، با چند نیروی انسانی به توافق رسیده‌اید؟
در مجموع در سراسر کشور، 36 واحد پستی وجود دارد و براساس تعداد مرسوله‌ها و ترافیک کاری و خرید‌ها، به مدیران استانی این اختیار داده شده تا به افزایش ظرفیت و نیروی‌انسانی اقدام کنند که افزایش دو تا سه‌ برابری نیروها پیش‌بینی شده است. به‌عنوان مثال اگر 10 درصد از نیروی انسانی شعب استانی، در حوزه ارسال بسته‌های کتاب مشغول‌اند، برای افزایش تعداد این نیرو‌ها از بخش‌های دیگر به مدیران واحد‌ها اختیار داده شده‌ است؛ بنابراین محدودیتی برای اضافه کردن نیروی انسانی وجود ندارد. در حال حاضر نمی‌توان در این زمینه آمار ارائه کرد؛ چراکه براساس حداقل‌ها برنامه‌ریزی شده‌است. علاوه‌براین، هنوز نمی‌دانیم حجم ترافیک کاری با آغاز نمایشگاه، به چه میزان می‌رسد. مقرر شده اگر افزایش ترافیک داشته باشیم از نیروی‌های ستادی هم کمک گرفته شود.
 
پیش از این، گلایه‌‌هایی مبنی بر تاخیر ارسال مرسوله‌های کتابی در قالب سامانه پست کتاب وجود داشت. این مسأله با توجه به افزایش قابل توجه ترافیک ارسال آثار در ایام نمایشگاه، نگرانی‌ها را افزایش می‌دهد. 
همان‌طور که گفتم مقرر شده براساس زمان‌‌بندی، نمایشگاه برای شبکه پستی در اولویت قرار بگیرد. باید در نظر داشته باشیم بخشی از فرآیند خرید از نمایشگاه، معطوف به ناشر است؛ اینکه ناشر چه زمانی، بسته‌ کتاب‌‌های خریداری شده را به مامور پست تحویل می‌دهد، ملاک شبکه پست برای عمل به تعهد سرویس‌ها است. بنابراین اگر فرآیند آماده‌سازی از سوی ناشر به‌عنوان مثال پنج روز و یا یک‌هفته طول بکشد، بر فرآیند ارسال نیز موثر است. ناشرانی که در این جریان تاخیر داشته باشند؛ به‌طور طبیعی بسته‌ها نیز دیرتر به دست خریدار می‌رسد.

براساس سیاست‌گذاری‌‌ها، زمانی پول خرید کتاب به حساب ناشر واریز می‌شود که کتاب به دست خریدار نمایشگاه برسد؛ بنابراین ناشر انگیزه کافی برای سرعت بخشیدن به فرآیند بسته‌بندی کتاب‌ها دارد.
جریان ارسال بسته‌ها را نباید طولانی پیش‌بینی کنیم. دلیل اصلی تاخیر، نبود شرایط و امکانات ناشر است که به دلایل مختلف از‌جمله میزان فروش و یا در اختیار نداشتن لفاف مناسب به تعداد کافی، شاید نتواند به‌موقع به ارسال مرسوله‌ها اقدام کند. شرکت ملی پست به‌محض دریافت مرسوله‌ها، آمادگی کامل برای توزیع کتاب‌‌ها را دارد؛ بنابراین به ناشران توصیه می‌‌شود پیش از شروع نمایشگاه مجازی، از لفاف بسته‌بندی کتاب به تعداد کافی تهیه کنند و حتما با نمایندگی پست منطقه خود هماهنگ باشند. توجه به این مقدمات، سرعت توزیع را افزایش می‌دهد و البته از فیلم‌های آموزشی برای بسته‌بندی و آماده‌سازی استفاده کنند.

کارتن‌ و یا لفاف ویژه نمایشگاه مجازی کتاب به چه تعداد تولید شده است؟
تولید 100 هزار بسته پیش‌بینی شده که 50 هزار عدد تولید و 50 هزار عدد نیز تا پیش ‌از نمایشگاه تولید خواهد شد.  

فکر نمی‌کنید 100 هزار لفاف برای نمایشگاه مجازی کتاب تهران کافی نیست؟
اگر ناشران اعلام نیاز کنند، شرکت ملی پست، محدودیتی برای تولید این لفاف‌ها ندارد. ظرف یکی‌دو روز امکان تولید براساس نیاز ناشران وجود دارد.

برای خودرو‌های حمل کتاب چه پیش‌بینی‌های انجام شده‌است؟
تعداد خودرو‌ها، براساس میزان بار و ترافیک پیش‌بینی می‌شود.

شرکت ملی پست، تجربه حضور در ادوار مختلف نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را دارد؛ هرچند که ذات و ماهیت نمایشگاه مجازی با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران متفاوت است. چرا مدام از ترکیب «براساس پیش‌بینی‌‌ها» استفاده می‌کنید؟ آیا براساس تجربه ارزشمند پست در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نمی‌توانید برآوردی از میزان مرسوله‌ها داشته باشید تا ناشران و مشتریان نمایشگاه از ارسال به‌موقع آن‌ها مطمئن‌تر باشند؟
حول و حوش 500 تا 600 هزار بسته برای این نمایشگاه پیش‌بینی می‌شود.

البته این میزان با پیش‌بینی مدیرعامل شرکت ملی پست، یعنی یک میلیون ترافیک، خیلی فاصله دارد.      
حداقل، 500 تا 600 هزار لفاف، پبش‌بینی شده است؛ چراکه می‌دانیم ناشران علاوه‌بر شرکت ملی پست از خدمات سایر شرکت‌ها، برای ارسال سفارش‌های نمایشگاه استفاده خواهند کرد.

آیا امکان افزایش نیروی انسانی برای ارائه خدمات بهتر و تسریع در ارسال مرسوله‌ها در طول برگزاری نمایشگاه وجود دارد؟
اگر با بیش از 600 هزار ترافیک مرسوله مواجه شویم، ظرفیت افزایش دو تا سه برابر نیروی انسانی وجود دارد. با توجه به اینکه شرکت‌های بخش خصوصی با شرکت ملی پست، همکاری دارند، از ظرفیت این شرکت‌ها نیز استفاده خواهد شد.

یکی از نگرانی‌ها، ارسال سالم مرسوله‌های نمایشگاه کتاب تهران به دست مشتریان است و احتمال خیس‌شدن و یا پارگی کتاب‌ها با توجه به همزمانی نمایشگاه مجازی با فصل زمستان، وجود دارد. برای پیشگیری از وقوع این مشکلات چه برنامه‌ریزی شده است؟
خودرو‌های حمل کتاب‌ شرکت ملی پست اتاق‌دار و ایزوله در مقابل برف و باران‌اند؛ چراکه با این خودرو‌‌ها کالا‌هایی جابه‌جا می‌شود که از نظر ریالی ارزش بیشتری در مقایسه با کتاب دارند. علاوه‌براین، سال‌هاست با این خودرو‌ها عملیات حمل کتاب انجام می‌شود و اگر مناسب نباشند، بی‌تردید شرکت متحمل زیان خواهد شد و نارضایتی مشتریان را به همراه دارد؛ بنابراین خودرو‌های حمل بار از استاندارد‌‌های لازم برخودار هستند.