به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «حاشا»، عنوان اولین کتاب رضا یزدانی است که همزمان با سی‌ویکمین جشنواره بین‌المللی کتاب در بهار سال 1397 چاپ و آماده توزیع شد. این کتاب مضامین مختلفی همچون مضامین اجتماعی، آئینی، انقلابی و آزاد را دربر می‌گیرد. کتاب «بر بلندای پریم»، شامل بررسی تزئینات، نقوش و کتیبه‌های برج مقبره رسکت، اثر دیگر این نویسنده است.

رضا یزدانی در زمینه خاطره‌نگاری و زندگینامه داستانی تبحر خاصی دارد و با قلمی شاعرانه کتاب «حجره شماره 2» را بر اساس زندگی حجت‌الاسلام ابوالقاسم اقبالیان تألیف کرده است و چندی پیش به بازار آمد. گفت‌وگو با نویسنده کتاب را در ادامه می‌خوانید.
 
لطفاً درباره ویژگی‌های کتاب «حجره شماره 2» توضیح دهید و اینکه چه شد سراغ تألیف این کتاب رفتید؟
کتاب «حجره شماره 2»، خاطرات شفاهی و مستند حجت‌الاسلام ابوالقاسم اقبالیان است که قبل از انقلاب از طلبه‌های مبارز بوده و در شهرهای ورامین و قم به تبلیغ دین اسلام می‌پرداخته، وی در ورامین متولد شده و بدلیل فعالیت‌های تبلیغاتی و مبارزاتی که انجام می‌داده در جریان 19 دی حضوری فعال داشته و به عنوان حلقه‌ای، طلبه‌ها را هماهنگ کرده و با علمای مختلف ارتباط ایجاد می‌کردند، بدین ترتیب راهپیمایی 19 دی را راه انداختند.
 
حجت‌‌الاسلام ابوالقاسم اقبالیان بعد از انقلاب، مسئولیت کمیته ورامین را عهده‌دار شده و در درگیری‌های پاوه همراه با شهید چمران بوده و بعد به عنوان نماینده امام(ره) در مهاباد حضور داشتند و در دوران جنگ اولین کاروان گروه طلاب رزمنده را اعزام می‌کنند و تقریباً می‌شود گفت که مؤسس بسیج طلاب هستند و سپس به عنوان فرمانده بسیج قم در سال 1365 کاروان «سپاهیان محمد(ص)» را از قم راه می‌اندازند و بعد از جنگ هم مسئول عقیدتی ـ سیاسی نیروی انتظامی قم می‌شوند.
 
خاطرات این روحانی مبارز با شخصیت‌های مختلف در ارتباط است. مثلاً با معلمشان در ورامین که شهید باهنر بوده‌اند و در تهران که با آیت‌الله سعیدی آشنا شده و به توصیه ایشان در قم طلبه می‌شوند و در قم نیز با علمای مختلف مثل آقایان بهاء‌الدینی و کشمیری ارتباط داشتند. ایشان بعد از انقلاب علما را نزد امام(ره) می‌آوردند و حلقه واسط بین آیت‌الله بهاءالدینی و شهید صیاد شیرازی بودند. در دوران جنگ هم در بسیاری از عملیات‌ها حضور داشته، شیمیایی می‌شوند و در کل زندگی پرفراز و نشیبی داشته‌اند.
 
در رابطه با انتخاب این سوژه، یکی از آشنایان، ایشان را معرفی کرد و تا قبل از این کتاب، خاطراتشان در جایی ثبت نشده بود. بنظرم سوژه جالبی آمد و تصمیم گرفتم به این موضوع بپردازم. استان قم ظرفیت خوبی در حوزه تاریخ شفاهی دارد که متأسفانه به دلیل نهادهای موازی و کار کردن جزیره‌ای مؤسسات و نهادهای مختلف، سوژه‌هایی که وجود دارند، آن‌طور که باید شناخته نشده‌اند.
 


کتاب «حجره شماره 2» چه ویژگی نسبت به کتاب‌های دیگر دارد؟ و بازخوردها چگونه بوده است؟
این کتاب تازه منتشر شده و شاید به دست خیلی‌ها نرسیده باشد. در واقع این کتاب تاریخ شفاهی قم است و درباره طلبه‌ای است که قبل از انقلاب فعالیت داشته، با علما در ارتباط بوده، در مبارزات نیز فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است و بعد از انقلاب هم طلبه‌ها را سازماندهی می‌کرده است. ویژگی خاص شخصیت اصلی کتاب این است که در عرصه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی حضوری فعال داشته، مثلاً در اصفهان، یزد و مشهد حضور داشته و با آیت‌الله شریعتمداری و گلپایگانی در ارتباط بوده و کلاس آموزش قرآن برگزار می‌کرده است. خلاصه اینکه کمتر فردی هست که دایره فعالیت‌هایش چه از لحاظ مکانی و چه شخصیتی در این حد گسترده باشد و همین موضوع باعث شده این کتاب در مقایسه با دیگر کتاب‌های تاریخ شفاهی از ویژگی خاصی برخوردار باشد.
 
کار نوشتن کتاب «حجره شماره 2» چه مدت طول کشید؟ و از راستی‌آزمایی هم که در این کتاب شده قدری توضیح بفرمایید.
از تابستان سال 1397 مشغول ثبت و ضبط خاطرات و مصاحبه‌های تکمیلی شدم. در زمینه راستی‌آزمایی هم با افراد مختلف که با ایشان در اتفاقات مختلف همراه بودند، مصاحبه‌هایی را انجام دادم و کتاب‌های مختلف و همچنین خاطرات علما را مطالعه کردم و با توجه به اینکه ایشان در سال 1396 به کما رفته‌اند، برخی از خاطراتشان از دست رفته بود که با کمک کتاب‌ها، افرادی که حضور داشتند و اطلاعاتی که موجود بود، مطالب کتاب تکمیل شد.
 
خاطره‌نگاری به عنوان یک ژانر و یک گونه ادبی در ادبیات جهان جایگاه ویژه‌ای دارد. خاطره‌نگاری در کشور ما در مقایسه با دیگر نقاط جهان کجا قرار می‌گیرد؟
تقریباً دهه 80 با توجه به انگیزه‌ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی در حوزه خاطره‌نگاری دفاع مقدس ایجاد کردند، جریانی به وجود آمد که حلقه اول آن در حوزه هنری ایجاد شد و سپس در حوزه هنری استان‌ها ادامه یافت. درواقع نهضت تاریخ شفاهی و خاطره‌نگاری مخصوصاً در حوزه دفاع مقدس حرکت مؤثری است که علمدار آن مقام معظم رهبری هستند در حوزه انقلاب یک مقدار کمرنگ‌تر است، مثلاً در رابطه با اوایل انقلاب دچار خلاء در حوزه تاریخ‌نگاری و ثبت خاطرات هستیم که همین موضوع باعث شده شبکه‌های دشمن مستندهایی بسازند و روایتی که خودشان می‌خواهند ارائه کنند و چون روایت اول است، معمولاً تأثیر بیشتری دارد تا بعداً عده‌ای بخواهند دفاع کنند.
 
در حوزه تاریخ شفاهی دفاع مقدس خیلی پیشرفت داشته‌ایم، هرچند مقام معظم رهبری می‌فرمایند که ما به این اعداد راضی نیستیم و باید چندین برابر شود، زیرا این امر مسلماً جلوی تحریف را می‌گیرد، اما در حوزه انقلاب خیلی کمرنگ‌تر است و آثاری که در این زمینه وجود دارد، قالباً توسط مرکز اسناد تولید شده است که نگاه تاریخ‌نگاری و پژوهشی دارد، اما آنچه در حوزه هنری شکل گرفته در زمینه ادبیات پایداری است.
 
خلأ موجود در مقایسه این آثار با خاطره‌نگاری‌ها و ادبیات شفاهی که در جهان شاهد هستیم، این است که نویسنده‌های حرفه‌ای غالباً دغدغه ندارند که وارد این عرصه شوند چون اگر ما بخواهیم به این حوزه به عنوان ادبیات پایداری نگاه کنیم نه صرفاً تاریخ شفاهی، مستلزم این است که نویسنده‌های حرفه‌ای که کارشان نویسندگی است و دست به قلم هستند وارد این عرصه شوند. بنظر می‌رسد این نقطه حساسی است و باید مورد توجه قرار گیرد تا بتوانیم این ادبیات را به عنوان یک ادبیات منحصر بفرد به جهان عرضه کنیم.
 
در حوزه ادبیات دفاع مقدس، روایت‌ها به شیوه خاطره مؤثرتر است یا رمان و داستان؟
هرکدام جذابیتی دارند، بستگی به سوژه دارد. باید سوژه را بررسی کنیم. مثلاً برخی سوژه‌ها هستند که قابلیت وارد شدن به حوزه خاطره‌نگاری را ندارند اگر قلم خوب و تأثیرگذار باشد، می‌تواند اثرگذار باشد اما آنچه در جهان مطرح است، بحث رمان است و باید بتوانیم رمان‌ها را از دل این تاریخ شفاهی خارج کنیم.
 
این روزها مشغول نوشتن کتاب جدیدی هستید؟
مشغول نوشتن کتابی با عنوان «آقای شکارچی» هستم که تقریباً تمام شده و در حال بازبینی هستم که ایشان هم شخصیت جذابی دارند. مسئول تعاون لشکر 17 قم بوده‌اند. واحد تعاون‌ها واحد جالبی بوده که از صدور کارت، پلاک، اعزام رزمنده‌ها تا گرفتن امانتداری جبهه و ... با این واحد بوده و در دلش خاطرات مختلف دارد. مثلاً خبر شهادت رزمنده‌ها را واحد تعاون‌ها به خانواده‌ها می‌رساندند. رهبر معظم انقلاب اسلامی جمله‌ای دارند که می‌فرمایند: «کتاب‌های تاریخ شفاهی را ترجمه کنید و برای این کار از کتاب‌های ساده‌تر آغاز کنید»، خاطرات کسانی که در واحد تعاون بوده‌اند، کمتر ثبت شده که اگر ترجمه شود چون در همه جهان این اتفاقات را داریم، می‌تواند نقطه تأثیرگذاری باشد.
 
کتاب «حجره شماره ۲»، تألیف رضا یزدانی در قطع رقعی و در ۳۴۴ صفحه تدوین و از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر شده ‌است.