به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اردبیل، گشت‌وگذار در کتابفروشی‌ها و عبور از لابه‌لای قفسه‌های کتاب همیشه لذتبخش است؛ چراکه به لطف یار مهربان نه‌تنها با اندیشه نویسندگان بسیاری آشنا می‌شویم، بلکه به مدد طرح‌های فصلی، پای صحبت کتابفروشانی می‌نشینیم که دنیایی از تجربه‌اند. «کاظم یاوریان»، مدیر کتابفروشی خیام که از سال ۷۷ در خیابان عالی‌قاپوی اردبیل به این شغل روی آورد، از زمره همین پیشکسوتان عرصه کتاب است. می‌گوید: آن زمان در آموزشکده رازی تدریس می‌کردم اما پس از مدتی که به این کار پرداختم، تدریس را کنار گذاشتم.

وی در این مدت صرفاً گروه علوم پزشکی و فنی مهندسی را پشتیبانی کرده است. در رشته منابع طبیعی تحصیل کرده و برای کسانی که نمی‌توانند رابطه‌ای بین حوزه کاری و رشته تخصصی وی پیدا کنند، باید گفت این شغل به شکل وراثتی به او رسیده و ادامه یافته است. یاوریان در سال ۸۲ مجوز نشر را هم دریافت می‌کند و همان زمان هم به خیابان امام - که خیابان اصلی و پر رفت و آمد شهر است - نقل مکان می‌کند.

از آقای یاوریان، درباره وضعیت نشر می‌پرسم. می‌گوید: در دوره اصلاحات سهمیه کاغذ می‌دادند و تأکید بر این بود که در برابر دریافت کاغذ سوبسیددار، هر صفحه‌ای طبق معیار و مبلغ مشخصی چاپ شود؛ اگرنه، باقی کاغذ مورد نیاز را به نرخ و تعرفه آزاد تهیه کنیم. این امر سبب شده بود که قیمت مشخصی برای چاپ کتاب داشته باشیم و هر کسی در بازار نشر قیمت خاص خود را تعریف نکند. اما در دوره دولت بعدش، اعتقاد بر این بود که یارانه به مخاطب تعلق می‌گیرد و همین موضوع سبب شد قیمت‌های متفاوتی روی جلد کتاب‌ها ظاهر شود و ضربه آن، هم به حوزه نشر وارد شد، هم به مخاطب و هم به کتابفروش.
 
وی در توضیح موضوع اضافه می‌کند: ما کتابی داریم با ۵ ترجمه مختلف و ناشرانی متفاوت. یکی «ملت عشق» که نام‌آشناست. چطور کتابی با یک حجم و یک محتوا بین ۴۰ تا ۹۰ هزار تومان قیمت خورده و با تخفیف‌های کذایی وارد حوزه پخش می‌شود؟! اوضاع افسار گسیخته‌ای را به وجود آورده‌اند. کاش صاحب‌نظران در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به این قضیه توجه جدی داشته باشند.

یاوریان ادامه می‌دهد: یک زمان، قیمت کاغذ یارانه‌ای و آزاد، درصد پخش، درصد ناشر، حق‌التألیف نویسنده و هزینه کتاب، همه چیز روشن، واضح و مشخص بود؛ اما امروزه آشفته‌بازار است. به خاطر دارم در نمایشگاه کتاب سال ۹۷ شرکت کرده بودم. پیش از عید (در دی یا بهمن ماه) کاغذ خریده بودم به قیمت 270 هزار تومان. چون کتاب‌های نظام مهندسی را در سطح وسیع و با تیراژ بالا منتشر می‌کنیم، در میانه کار، حدود ۱۲ بند کاغذ کم آوردیم. همان کاغذ در فروردین‌ماه، بندی ۵۵۰ هزار تومان برای ما تمام شد. این وضعیت را کدام ناشر تاب می‌آورد؟ مگر اینکه چاپ امروز یک قیمتی داشته باشد و فردا قیمت آن را افزایش دهد. ثبات بازار از دست رفته است و فقط امیدواریم که وضعیت بهبود یابد.

وی می‌گوید: در حوزه نشر نیز بیشتر حوزه به پزشکی و فنی مهندسی بیشتر می‌پردازیم و در سال ۹۸ حدود ۳۲ عنوان کتاب منتشر کردیم. دفتر «انتشارات یاوریان» در تهران است و مؤلفان ما اساتید معتبر اردبیل و تهران، اما سرمایه‌گذاری صرفاً از سوی ناشر بوده مگر آن‌که مؤلف خواست دیگری داشته باشد. ۲۰ عنوان کتاب نظام مهندسی ما، همگی از اساتید معتبر کشوری هستند و آثارشان هر 6 ماه یک‌بار هم تجدید چاپ می‌شود. البته در حوزه عمومی، یکی، دو نمونه وارد بازار شده اما تعداد آنها بسیار انگشت‌شمار است؛ از جمله کتاب «هنرهای شیعی» که برگزیده کشوری هم شد و «روضه وحید آفاق» که هر دو از کارهای آقای حسن یوسفی هستند.

از یاوریان درباره کتابفروشی خیام می‌پرسم؛ می‌گوید: بیش از ۶۰۰، ۷۰۰ عنوان کتاب داریم که به‌سبب غنای کار، اغلب تجدید چاپ می‌شوند. کتاب‌های پزشکی، فنی - مهندسی، زبان انگلیسی و به تازگی کتاب‌های عمومی و روانشناسی را نیز به مجموعه اضافه کرده‌ و یک طبقه به آن اختصاص داده‌ایم.

وی از نخستین دوره در طرح‌های فصلی حمایتی از کتابفروشی‌ها مشارکت داشته است و خودش می‌گوید که اغلب مشتریان کتابفروشی‌اش از این طرح‌ها استقبال کرده‌اند. حتی به گفته یاوریان شاید بر اساس عادت یا برنامه‌ریزی، پیگیری می‌کنند که در روزهای طرح، خریدهای اصلی خود را انجام دهند. این کتابفروش اردبیلی معتقد است: برای کتابفروش، این طرح‌ها از این لحاظ که بازار کتاب تکانی می‌خورد و مقصد کتاب‌ها عوض می‌شود، مثمرثمر است؛ ولی اصل طرح به نفع مخاطب است.
 
یاوریان اغلب در کنار ۲۰ درصد تخفیف در نظر گرفته‌شده، ۱۰ درصد هم خودش تخفیف می‌دهد. در این‌باره می‌گوید: اغلب مراجعه‌کنندگان ما دانشجویان هستند. برای مشتریان ثابت و دائمی، کارت عضویتی در نظر گرفته‌ایم که مشمول تخفیف دائمی این فروشگاه می‌شوند. در ایام برگزاری طرح، با ۱۰ تا ۲۰ درصد اضافه، جمعاً ۳۰ تا ۴۰ درصد تخفیف شامل حال آنها می‌شود و چون اغلبِ کتاب‌های مرجع، قیمت‌های گزافی دارند (از ۴۰۰- ۵۰۰ به بالا) درکل، مبلغ قابل توجهی است.

وی ادامه می‌دهد: برخی طرح‌ها کشوری و برخی استانی هستند. این دو را باید از هم تفکیک کرد. طبق آنچه شنیده‌ام، برگزاری نمایشگاه‌های استانی منتفی شده و هزینه آن را به کتابفروشان اختصاص یافته است. برای منِ ناشر، هر دوی این موارد سودمند و باارزش است؛ هم نمایشگاه استانی، هم طرح فصلی کتاب؛ اما اینکه در برخی مناسبت‌ها این طرح‌ها در دایره استانی اجرا شود، به معجزه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی بستگی دارد. اگر قرار چنین باشد، ما اغلب راغب به حضور و همکاری هستیم؛ اما پیشنهاد من این است که برای همه این طرح‌ها زمان مشخصی تعریف شود و درست مثل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که در دهه میانی اردیبهشت برگزار می‌شود، برای طرح‌های فصلی هم برنامه منظمی تعریف کنند تا مخاطب بداند که در این مقطع زمانی می‌تواند از یارانه استفاده کند.