عادل طالبی، مدیر انتشارات برآیند در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با بیان اینکه دنیای کتاب در آینده تغییرات زیادی خواهد داشت، گفت: ما در حوزه نشر کاغذی، یک‌سری مشکلات داریم که یکی از آن‌ها بحث چرخه تولید محتوا است. اکنون با وجود اینترنت و امکان دسترسی به منابع مختلف، نگارش کتاب برای یک مولف نسبت به 50سال قبل تغییرات زیادی داشته است.
 
وی ادامه داد: در گذشته نویسنده یک کتاب تحقیقاتی، باید با حضور در کتابخانه‌ها، روزها،‌ هفته‌ها و حتی ماه‌ها از کتاب‌ها فیش‌برداری می‌کرد؛ اما امروز با ورود اینترنت به زندگی نویسندگان، تالیف چنین آثاری تغییر کرده و سرعت تولید محتوا افزایش پیدا کرده است.

طالبی با بیان اینکه مردم و محققان در گذشته برای مطالعه کتاب‌ها باید از نظر فیزیکی متحمل هزینه‌های زیادی می‌شدند؛ اما اکنون با نشر دیجیتال این روندها تغییرات زیادی به‌همراه داشته است، عنوان کرد: بعید به نظر می‌رسد در کوتاه‌مدت و میان‌مدت تغییر زیادی در بخش جمع اوري محتوا و اطلاعات داشته باشیم؛ زیرا در زنجیره ارزش حوزه نشر، تغییر زیادی رخ نمی‌دهد.
 
وی یادآور شد: برای نویسندگان در آینده تغییرات رخ نخواهد داد؛ مگر اینکه با نرم‌افزارهایی مثل تشخیص‌دهنده صدا در آینده نزدیک نویسنده دیگر حتی تایپ هم نکند و آنچه که می‌گوید به متن تبدیل شود که کمابیش از برخی از کشورها چنین فناوری وجود دارد.

ناشران به‌مرور حذف می‌شوند؟
طالبی همچنین به آینده کتاب در حوزه فعالیت ناشران اشاره کرد و گفت: در بخش ناشران نیز در آینده نزدیک دچار تحول خواهیم بود. در گذشته پروسه کار به‌گونه‌ای بود که ناشر پس از ارزیابی و ویراستاری، کتاب را آماده چاپ می‌کرد اما در این زمینه به نظر می‌آید طی سال‌های آتی احتمال حذف ناشر وجود دارد.

وی در این زمینه توضیح داد: در سایر کشورهای پیشرفته هم ناشران به‌مرور در حال حذف شدن هستند. در سایت‌هایی مثل آمازون و پلتفرم‌های مشابه، عملا نشر کتاب به شکل قدیمی اهمیت خود را از دست داده و سرعت این کار بالا رفته است.
 
مدیر نشر برآیند با بیان این‌که البته این موضوع به‌معنای حذف همه ناشران نیست، عنوان کرد: به‌عنوان مثال ناشری مثل وایلی، با توجه به برند و صلاحیت انتخاب آثار، کتاب‌های خاصی از نویسندگان خاص را منتشر می‌کند و این روند برای این ناشر برند و معتبر ادامه دارد اما این احتمال هم هست که آن‌ها هم دچار تغییرات جدی شوند.

وی با تاکید بر اینکه در بازار نشر ایران یکی از مهمترین تغییراتی که طی 10 تا 15 آینده رخ می‌دهد حذف ناشران است، گفت: بعد از مرحله چاپ، ما مساله توزیع کتاب را داریم. در توزیع سنتی، ناشر کتاب را به تعدادی موزع می‌داد و موزعان هم آن‌ها را به کتابفروشان می‌دادند؛ اما با توجه به تجربه سایر کشورها پیش‌بینی می‌شود که طی پنج سال آینده در حوزه کتاب‌های کاغذی باید با بحث توزیع و فروشگاه‌های کتاب به شکل کنونی خداحافظی کنیم.

طالبی یادآور شد: درحال‌حاضر دستگاه‌های چاپ دیجیتالی را در اختیار داریم که می‌توانند کتاب‌ها را به تناسب درخواست و نیاز مشتری چاپ کنند. این دستگاه‌ها می‌توانند زمانی که سفارش کتاب به صورت آنلاین ثبت شد، به‌صورت اتوماتیک چاپ ‌شوند، جلد بخورند و بسته‌بندی ‌شوند و بعید نیست تا 10 سال آینده این اتفاق در ایران نیز به طور کامل رقم بخورد.
 
علاقه نسل جدید به کتاب دیجیتال
طالبی همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا درباره آینده کتاب‌های کاغذی و جایگزین شدن آن‌ها با آثار دیجیتال، گفت: اگر بحث خواندن در پلتفرم‌های دیجیتال مطرح باشد، باید گفت که ده تا 15 سال پیش با ورود این سخت‌افزارها پیش‌بینی می‌شد کتاب کاغذی به‌صورت کامل حذف شود؛ اما اکنون آمارها نشان می‌دهد که چنین اتفاقی نیفتاد.
 
وی افزود: اگرچه در ابتدا استقبال از مطالعه دیجیتال خیلی زیاد شد و اعداد و آمار بسیار بالا رفت؛ اما بعد از مدتی این ارقام افت کرد و به‌نظرم اکنون به‌حالت تعادل رسیده است.
 
مدیر نشر برآیند با اشاره به احتمال استقبال از کتاب‌های صوتی و دیجیتالی در آینده نزدیک، عنوان کرد: آنچه اکنون در بازار دیده می‌شود نشان می‌دهد که استقبال از کتاب‌های صوتی و دیجیتال در حال رشد است و علتش این است که مردم تلاش می‌کنند از وقت خود به‌شکل موثر استفاده و اوقات مرده را به اوقات مفید تبدیل کنند.
 
طالبی با بیان اینکه در کوتاه مدت و میان‌مدت باید شاهد رشد کتاب صوتی باشیم، تاکید کرد: پیش‌بینی من این است که در بازار نشر ایران 10 سالی طول بکشد تا کتاب‌های دیجیتال از کتاب‌های صوتی پیشی بگیرند.
 
وی با توضیح در این زمینه گفت: نسل جدید هنوز روی کار نیامده و شاید بتوان گفت برای نسلی که امروز بین هفت تا 15 سال سن دارند، حدود۱۰ تا ۱۵سال آینده کتابخوان‌های حرفه‌ای می‌شوند، مطالعه دیجیتالی کتاب از کتاب کاغذی پیشی می‌گیرد.
 
تغییرات را باید پذیرفت
طالبی همچنین به مقاومت برخی ناشران در برابر تغییرات تکنولوژي اشاره کرد و گفت: وقتی رخدادی اتفاق می‌افتد، تغییرات گریزناپدیرند. به‌عنوان مثال یک زمانی گاری‌ و کالسکه‌ انسان‌ها را جابه‌جا می‌کرد؛ اما با ورود خودروها، دیگر گاری‌ها این کار را انجام ندادند.
 
مدیر نشر برآیند افزود: باید ذات تکنولوژي و تغییر را پذیرفت. اکنون زمینه‌ای فراهم ‌شده که فرد در خانه‌اش بنشیند، کتاب سفارش دهد و کتاب هم در منزل به دستش برسد؛ اما گاهی فردی علاقه دارد برای لذت بردن از فضای فیزیکی کتابفروشی، به فروشگاه‌ها برود یا می‌خواهد اوقات فراغت خود را در آن سپری کند که در این موارد، موضوع فرق دارد.
 
وی با بیان اینکه این روند در سال‌های آینده رشد بیشتری خواهد داشت، عنوان کرد: اکنون بخش زیادی از خریدهای هفتگی و ماهیانه افراد از طریق نرم‌افزارهای موجود در تلفن‌های همراه سفارش داده می‌شود و طبیعی است که فروشگاه‌های فیزیکی به مرور کمرنگ‌تر می‌شوند.
 
طالبی با طرح این موضوع که ناشران ما اگر می‌خواهند پابرجا بمانند باید برند خود را روی کیفیت استوار کنند، گفت: به‌نظرم ناشران باید روی اعتبارسنجی و صحت‌سنجی محتوایی که چاپ می‌کنند کار کنند و در برابر دیجیتالی شدن مقاومت نکنند؛ زیرا این کار طبیعتا در حال انجام است و کسانی ماندگار می‌شوند که از حالا تغییر در کار خود را شروع کرده باشند.
 
وی یادآور شد: نباید چشم‌ها را روی دیجیتالی شدن صنعت نشر بست؛ بلکه باید بپذیریم که این اتفاق در حال رخ دادن است و بخشی از مخاطبان ما به این سمت حرکت کردند که با صور دیجیتال راحت‌تر باشند. ناشران اگر می‌خواهند به عنوان یک ناشر پابرجا بمانند، باید خود را با ذائقه مخاطب تطبیق دهند.