به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، بیست‌و‌ششمین دوره از نمایشگاه کتاب پکن از 30 مرداد تا سه شهریورماه امسال، در فضایی به وسعت 106 هزار و 800 متر مربع و با حضور بیش از 2600 انتشارات از 95 کشور برگزار شد. درباره اقداماتی که ایران در این دوره نمایشگاه پکن انجام داد، گفت‌وگویی داشتیم با شیوا وکیل‌نسلیان، کارشناس بخش بین‌الملل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و مدیر غرفه موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در پکن که در ادامه می‌خوانید.
 
لطفا در ابتدا به اقدامات موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در این دوره نمایشگاه کتاب پکن و روئوس آن‌ها اشاره کنید. چه اقداماتی در این دوره صورت گرفت؟
در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب پکن، موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران، بیش از 250عنوان کتاب را به نمایش گذاشت که بیشتر این کتاب‌ها جایزه‌های مختلفی را در سال گذشته به خود اختصاص داده بودند. کتاب‌ها در حوزه ایران‌شناسی، هنر، دین، کودک و نوجوان، دفاع مقدس و آموزش زبان فارسی بودند که در خاتمه نمایشگاه به رایزنی فرهنگی اهدا شدند تا بنا بر صلاحدید به مراکز فرهنگی چین اهدا شود. تمرکز این دوره از نمایشگاه بر حوزه تصویرگری بود تا تصویرگری ایران را بیشتر به جهانیان معرفی کنیم. به همین منظور چندین کارگاه‌ و نشست‌ تخصصی تصویرگری با حضور علیرضا گلدوزیان و افسانه صانعی که به همراه زهرا نعمت اللهی نویسنده کتاب کودک، برگزیدگان جایزه خلق کتاب تصویری بودند که همگی حمایت موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در نمایشگاه حضور داشتند، برگزار شد. علاوه بر این علیرضا گلدوزیان، کارگاه‌ تخصصی تصویرگری برای چینی‌ها برگزار کرد. او یکی از داوران اصلی مسابقه تصویرگری آناناس بود که در مراسم اهدای جوایز نفرات برگزیده، بعد از سخنرانی درخصوص جایگاه تصویرگری در ایران، جایزه طلایی نفر اول را شخصا تقدیم کرد.
در حاشیه برگزاری این دوره از نمایشگاه، عباس‌علی وفایی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین به همراه افسانه صانعی و زهرا نعمت اللهی (تصویرگر و نویسنده ایرانی) از مرکز کودکان چین بازدید کردند و با «ک خو کینگ» معاون مرکز کودکان چین، «لو یا مین» معاون بخش ارتباطات سازمان زنان چین، «یانگ یانگ» رئیس بخش ارتباطات آسیای غربی و آفریقا و «جانگ لین» رابط بخش آسیای غربی و آفریقا دیدار و در ادامه طی بازدید از این مرکز با برگزاری کارگاهی، این دو نویسنده کتاب‌هایشان را برای کودکان حاضر بازخوانی کردند.
همچنین زهرا نعمت الهی، نویسنده برگزیده کارگاه دستان که تسهیلگر حوزه خدمات والدگری نیز است، در محل سفارت ایران در پکن، کارگاهی در حوزه توانمندسازی مهارت‌های فرزندپروری برای والدین ایرانی ساکن پکن برگزار و به صورت هم‌زمان افسانه صانعی  نشست خلاقیت تصویری برای کودکان زیر هشت سال» را برگزار کرد.

در چهارمین روز نمایشگاه کتاب پکن، مراسمی با همکاری رایزنی فرهنگی و با عنوان «روز ایران» برگزار شد که ابتدا نوازندگان محلی به نواختن موسیقی سنتی ایران پرداختند، سپس برنامه‌های دیگری از جمله معرفی صنعت نشر ایران، رونمایی کتاب و ... برگزار شد که شرکت‌کنندگان در این مراسم، ناشران خارجی، ناشران ایرانی و ایرانیان مقیم در چین و دانشجویان زبان فارسی و دست‌اندرکاران نمایشگاه کتاب پکن از جمله رئیس کل نمایشگاه تصویرگری آناناس بودند.

علاوه بر موارد بالا سه نشست تخصصی نویسندگی و دو کارگاه نویسندگی کودکان در برنامه‌های خود داشتیم. مذاکره و فروش حق‌رایت کتاب «راز توی شیشه»، «روزی که بابام گم شد» و «کی بود از تو دیوار عطسه کرد»  با انتشارات «جیانگ سو» و «فلیکس» انجام شد. البته این‌ها مذاکرات اولیه است. همچنین مذاکرات ابتدایی فروش کپی‌رایت کتاب دو جلدی «یک روزِ مامان بزرگی» با انتشارات هلن ایکس لی از لندن صورت گرفت.
همینطور دیدار و مذاکراتی با دست‌اندرکاران برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب از کشورهای مختلف از جمله اندونزی و مالزی داشتیم و دیداری نیز با آقای عبدالقادر الرتنانی، رئیس اتحادیه ناشران مغرب داشتیم که ضمن معرفی نمایشگاه‌های کتاب تهران و مغرب در خصوص مشارکت در نمایشگاه‌های همدیگر گفت‌وگو کردیم. در این دیدار عبدالقادر الرتنانی ضمن بیان اینکه کتاب‌های مغرب، در جهان عرب جایگاه ویژه‌ای دارد ابراز علاقه کرد تا بتوانند در نمایشگاه کتاب تهران شرکت کنند و در انتهای این دیدار در خصوص مبادله رایگان غرفه در نمایشگاه‌های کتاب همدیگر گفت‌وگوهایی انجام شد.
 
به رونمایی کتاب در روز ایران اشاره داشتید. کدام کتاب‌ها رونمایی شدند؟
ترجمه و چاپ کتاب رباعیات خیام به زبان چینی، توسط انتشارات «هواوین» با تیراژ پنج هزار انجام شده است. «گو مو ژو» در ژانویه 2019 این کتاب را به زبان‌های فارسی، چینی و انگلیسی ترجمه کرد. چاپ این کتاب در برنامه سیزدهمین برنامه چاپ و نشر دولت چین است. این کتاب دارای 101 قطعه از اشعار ترجمه شده «گوموژو» با ضمیمه چند شعر ترجمه شده به وسیله مترجمان دیگر از جمله وو می، خو شی، سیو جی مو، چینگ فانگ وو، و موشین است.

ترجمه کتاب سمفونی مردگان نوشته عباس معروفی به زبان چینی را «مو هونگ ین» استاد دانشگاه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مطالعات خارجی پکن به زبان چینی انجام داد و انتشارات «وو جو» در آوریل سال 2019 آن را چاپ کرده است. خرید رایت این دو کتاب به‌صورت مستقیم توسط ناشران چینی با طرف‌های ایرانی انجام شده بود.
 
آیا انجام این برنامه‌ها در نمایشگاه پکن باعث انجام مذاکرات برای مبادله کتاب شد؟
امسال تلاش کردیم تا فضا را هرچه بیشتر برای مذاکرات در خصوص کپی‌رایت آماده کنیم. برخی از کتاب‌های عرضه شده در غرفه مورد توجه ناشران خارجی قرار گرفت و مذاکرات اولیه در این خصوص انجام شد. سال گذشته کپی‌رایت ده عنوان کتاب از جمله کتاب «قصه ما مثل شد» واگذار شده بود که همان ناشر در غرفه ایران حضور یافت و هزینه کپی‌رایت مربوط به کتاب قصه ما مثل شد را پرداخت کرد تا برای طرف ایران ارسال شود. او تاکید داشت که با مساعدت موسسه بقیه کتاب‌ها را نیز چاپ کند. انتشارات سوره مهر و نماینده انتشارات سفیر اردهال و همچنین آژانس‎های ادبی پل و تماس نیز در این نمایشگاه حضور داشتند که به نظر می‌رسید از حضور در نمایشگاه پکن راضی بودند.
 
شما تصمیم گرفتید که چه ناشرهایی همراه شما به این دوره نمایشگاه پکن بیایند؟
به هر ناشر و آژانس ادبی که اعلام آمادگی کرده بود، بخشی از غرفه ایران را اختصاص دادیم تا کتاب‌هایش را آنجا به نمایش بگذارند اما ناشرانی که حضور نداشتند، این فرصت را داشتند تا کتاب‌های خود را در صورتی که استاندارد جهانی شدن را داشته باشند توسط موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی در نمایشگاه پکن به نمایش بگذارند.
 
آیا ناشری بود که بخواهد بیاید اما به دلیل نبود مکان در غرفه یا فقدان توانایی پرداخت هزینه‌ها نتواند حضور داشته باشد؟
غرفه ایران در نمایشگاه پکن 18 مترمربع مساحت داشت وبا این وجود، تلاش شد تا برای ناشران علاقه‌مند مکانی مهیا شود. غرفه کوچک بود اما اگر ناشری تمایل به شرکت در نمایشگاه پکن داشت حتما جایی را به کتاب‌هایش اختصاص می‌دادیم. ما همچنین کاتالوگ بیوگرافی برخی نویسندگان را به همراه برخی آثارشان که چکیده انگلیسی داشت در غرفه عرضه کردیم تا به معرفی نویسندگان و آثارشان به‌صورت هم‌زمان بپردازیم. کاتالوگ معرفی نشر ایران به چینی و معرفی جایزه کتاب سال و معرفی گرنت نیز از دیگر اقدامات امسال بود.
 
بازخوردها از طرف ناشران و بازدیدکنندگان به چه صورت بود؟ آیا تمایل به همکاری داشتند.
نسبت به سال‌های قبل تمایل به مذاکره با ایران بیشتر بود. ناشرانی که در دوره‌های گذشته برای همکاری با ایران اقدام کرده بودند، همه به غرفه ما سر زدند تا دریابند که چگونه می‌توان ارتباطات خود با ایران را گسترش دهند. چیزی که جای خالی‌اش را می‌بینم این بود که با توجه به استقبالی که چینی‌ها از کتاب‌های ایرانی می‌کنند، به نظر می‌آید اگر غرفه ایران بزگتر شود، بهتر می‌توان فعالیت کرد و کتاب‌های بیشتری می‌توان به‌نمایش گذاشت. آیا  ایران می‌توانست غرفه بزرگتری مهیا کند؟
ما با کمترین هزینه در این نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنیم، غرفه تبادل رایگان بود. قرار است هر سال 18 متر مربع تبادل رایگان داشته باشیم. سال آتی در نظر داریم در صورت درخواست ناشران بیشتر برای حضور در غرفه ایران، این فضا را افزایش بدهیم.
 
مکانش چطور بود؟
اگرچه غرفه ما روبه‌روی غرفه فرانکفورت بود و از طرف دیگر به فرانسه نزدیک بود، ولی به نسبت سال‌های گذشته مکان مناسبی نبود.
 
آیا می‌توانستید نسبت به مکان غرفه اعتراض کنید؟
بله، ضمن اعتراضی که به مسئولان نمایشگاه در خصوص مکان غرفه کردم پاسخ دادند؛ اگر مکان بهتری می‌خواهید باید فضای درخواستی را اندکی افزایش دهید زیرا غرفه‌هایی که در بخش بین‌الملل قرار دارند، اکثرا متراژ بزرگ هستند و نمی‌توانند آن‌ها را به خاطر یک کشور تجزیه کنند.

به نظرم، نمایشگاهی مانند پکن به این دلیل که در زمره نمایشگاه‌های بزرگ جهان است و ظرفیت بالایی دارد، اگر هزینه‌های شرکت در آن اندکی هم بالا برود، ارزش سرمایه‌گذاری بیشتر را دارد تا در آینده نتایج بهتری کسب شود. البته مسئولان نمایشگاه به‌صورت شفاهی و همچنین کتبی، قول دادند تا برای سال آینده مکان بهتری را برای غرفه ایران در نظر بگیرند.
 
در غرفه ایران نماینده‌ای از گرنت حضور داشت؟
خود من سعی کردم طرح گرنت را معرفی کنم اما اینکه شخص خاصی را همراه خود برده باشیم، خیر؛ کسی نیامده بود. چینی‌ها تمایل به استفاده از طرح گرنت  داشتند و از شرایط آن می‌پرسیدند و برایشان جالب بود. اطلاعات کافی و آدرس اینترنتی برای استفاده از این طرح در کاتالوگ معرفی طرح گرنت درج شده بود.
آیا رقم گرنت ایران برای ناشران چینی جذاب بود؟ 
بله جذاب بود؛ زیرا بخشی از هزینه‌هایشان را اگر چه اندک، پوشش می‌دهد. افرادی که درباره گرنت با من صحبت می‌کردند، نظرهای متفاوتی داشتند و به‌هرحال بیشتر ناشران در مورد آن کنجکاو بودند و معتقد بودند اگرچه مبلغ آن زیاد نیست اما بخشی از هزینه‌ها را پوشش می‌دهد.
 
در تبادل رایت دو کتاب ایرانی که در نمایشگاه پکن رونمایی شد، گرنت تاثیر داشت؟
این دو کتاب با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در چین ترجمه شده بود و تا جایی که من می‌دانم گرنت در آن تاثیری نداشت؛ چراکه هر دو از انتشارات خیلی بزرگ چین هستند. انتشارات «هو وا وین» کار انتشار و ترجمه کتاب خیام را انجام داده است و همان انتشاراتی است که پارسال قرارداد 10 کپی‌رایت را با ایران بست. حتی قرار بود برای کتاب «قصه ما مثل بود» بخشی از هزینه‌ها را توسط گرنت به آنها پرداخت کنیم اما این انتشارات بدون استفاده از گرنت کل هزینه‌ها را پرداخت کرد.
 
آیا برنامه‌ای برای تبادل کتاب بیشتر با نشرهای این کشور دارید؟
باید بدانید در چین نشرها دولتی هستند و این کشور بعد از آمریکا، دومین اقتصاد نشر جهان را دارد. چین 600 ناشر رسمی دارد که همه دولتی‌اند و در قالب 32 گروه انتشاراتی وابسته با دولت فعالیت می‌کنند. اگرچه در سال‌های اخیر مقداری فضای نشر چین بهبود پیدا کرده و تغییرات و اصلاحات عمده ایجاد شده است. در سال‌های اخیر هم موسسه‌های نیمه خصوصی با عنوان آژانس‌های فرهنگی با اخذ اجازه از دولت به طور مستقل شروع به‌کار کردند و امسال حدود 20 ناشر خصوصی چینی در نمایشگاه کتاب پکن غرفه داشتند.
برنامه‌های گسترده‌ای توسط هر دو طرف برای تبادل کپی‌رایت کتاب‌ها در نظر گرفته شده است و برخی از انتشارات تمایل بسیاری به ترجمه کتاب‌های ایرانی دارند که نیازمند بستر مناسب فرهنگی برای ادامه فعالیت‌ها است. از جمله  انتشارات «هو وا وین» در چین تاکید داشت ابتدا می‌خواهد تکلیف 10 کتابی را که پارسال کپی‌رایت آن‌ها را خرید، مشخص کند و بعد از آن مجدد کار جدید را قبول کند. 
 
با رومانی که مهمان ویژه بود ارتباط برقرار کردید؟
در مورد مهمان ویژه چیزی که متوجه شدم، هفتادمین سالگرد تاسیس جمهوری خلق چین و همچنین هفتادمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتک بین رومانی و جمهوری خلق چین بود و عدد 70 را روی پوسترها پر رنگ کرده بودند. شعار آن‌ها «ادبیات و فرهنگ جذاب» بود و بیش از 20 ناشر از رومانی در نمایشگاه پکن  حضور داشت تا شعر و ادبیات رومانی را در این نمایشگاه نشان دهند.
اگر نحوه حضور آن‌ها را با حضور ایران مقایسه کنیم، خیلی ضعیف‌تر ظاهر شده بودند. چینی‌ها هم همین را می‌گفتند. رومانی و مراکش (مهمان ویژه سال قبل)، نتوانسته بودند مانند ایران با قدرت و توانمندی در این نمایشگاه شرکت کنند. از نظر غرفه‌سازی و محتوای برنامه‌ها، ایران در زمانی که مهمان ویژه این نمایشگاه بود خیلی قوی‌تر حاضر شده بود.
 
در مقایسه فعالیت‌های ایران امسال با سال گذشته به چه صورت بود؟
به طور کلی می‌توان گفت امسال به نسبت سال گذشته حضور موفق‌تر و بهتری داشتیم. اگر یک‌سری اتفاق‌ها می‌افتاد مثلا غرفه بزرگتر می‌شد می‌توانستیم نتیجه بهتری بگیریم، امسال برنامه‌ها خیلی بیشتر از سال گذشته بود، گاهی با مساعدت رایزنی فرهنگی کشورمان در پکن ما سه تا چهار برنامه هم‌زمان داشتیم و برنامه‌های جانبی که برای نویسندگان و تصویرگران در نظر گرفته بودیم بسیار متنوع و زیاد بود. برنامه‌های ورکشاب، داستان‌خوانی، خلاقیت و ... به‌خصوص در حوزه تصویرگری خیلی قوی‌تر از سال‌های گذشته بود تا جایی‌که بلیط حضور در برخی از برنامه‌هایی که نویسندگان و تصویرگران ما اجرا کردند پیش‌فروش شده بود.