وی ادامه داد: شعار سال 2019 «خورشید، زمین و آب و هوا» تعیین شده است. در حقیقت امسال بر خورشید، زمین و آب و هوا تاکید بیشتری شده است؛ همانگونه که می‌دانید منبع اصلی انرژی کره زمین تابش خورشید است. در واقع انرژی خورشیدی اساس شکل‌گیری هوا یا آب‌و‌هوای تمام مناطق کره زمین است. این عنصر اقلیمی تغییرات مبادله انرژی میان زمین و خورشید، هوا و یا آب‌وهوا را شکل می‌دهد. از طرف دیگر هوا وضعیت لحظه‌ای اتمسفر و آب‌وهوا وضعیت دراز مدت آن را بیان می‌کند. تاکید سازمان هواشناسی جهانی همواره بر آب‌وهوا یا همان اقلیم کره زمین تاکید بیشتری نسبت هوای لحظه‌ای دارد؛ چراکه وضعیت درازمدت اتمسفر یعنی آب‌وهوا تمام فعالیت‌ها، شرایط زندگی و برنامه‌های عمرانی و توسعه شرایط زندگی انسان را کنترل می‌کند.
این کارشناس اقلیم‌شناسی افزود: برای مثال از انقلاب صنعتی تاکنون تنها حدود 8/. یا نزدیک یک درجه سلسیوس دمای کره زمین افزایش یافته است، اما آثار مخرب آن در محیط‌زیست کره زمین بسیار شدید و گسترده بود. به طوری که درسال 1987 سازمان هواشناسی جهانی با همکاری سازمان ملل، هیاتی با عنوان «بین‌الدول تغییر اقلیم» را تاسیس کردند تا وضعیت تغییرات اقلیم را بررسی کنند. بر اساس یافته‌های این سازمان تغییر اقلیم کره زمین به دلیل فعالیت‌های انسانی کاملا از سوی کارشناسان با تجربه تایید شده است. آثار این فرایند به اندازه‌ای شدید و فراگیر است که گرمایش جهانی مسبب تمامی مخاطرات اقلیمی محسوب می‌شود. برای مثال اغلب مخاطرات طبیعی مانند خشکسالی، سیلاب، جزیره گرمایی، بالا آمدن آب دریاها و ذوب شدن یخ های قطبی و غیره همه و همه به علت تغییر اقلیم ایجاد یا تشدید می‌شوند.
علیجانی درباره تفاوت هوا و آب و هوا در پیش‌بینی‌های صورت گرفته گفت: هوا در زندگی انسان در مقیاس‌های مختلف مکانی و زمانی اثر بسیاری دارد. هوای روزانه در فعالیت‌هایی مانند مسافرت و لباس پوشیدن یا هر کار دیگری تاثیر دارد. ما برای رفتن به مسافرت باید از وضعیت هوایی مقصد و مسیر خود آگاهی پیدا کنیم؛ حتی برای تعطیلات تابستانی در کنار دریای خزر باید شرایط هوا را بدانیم. این مساله فرایند پیش‌بینی را مهم و الزامی می‌کند.
وی ادامه داد: همانگونه که گفته شد هوا سامانه‌ای بی‌نظم و غیرقابل پیش‌بینی است. رعایت این دو نکته وظیفه پیش‌بینی کنندگان را سخت و دقت عملشان را کاهش می‌دهد. به طوری که در گذشته در مورد پیش‌بینی هوا داستان‌های گوناگونی مطرح می‌شد. اما اکنون به دلیل تجارب زیاد و پیشرفت علم و تکنولوژی دقت پیش‌بینی‌ها افزایش زیادی داشته است و اطمینان همه کاربران در سطح ملی و بین‌المللی جلب شده است. طوری که امروزه همه مردم برای هر کاری ابتدا سعی می‌کنند وضعیت هوا را بدانند.
این اقلیم‌شناس درباره فرایند پیش‌بینی هوا گفت: فرایند پیش‌بینی در چهار مقیاس زمانی انجام می‌شود. پیش‌بینی کوتاه مدت برای 6 ساعت تا حتی سه ماه آینده که برعهده هواشناس است و بر اساس قوانین فیزیک وریاضی و نقشه‌های هوا انجام می‌شود. دقت این نوع پیش‌بینی برای زمان‌های خیلی کوتاه‌تر بیشتر است و با افزایش زمان این دقت کمتر می‌شود. پیش‌بینی میان‌مدت برای آینده‌ای در مقیاس ماه یا سال انجام می‌شود. این نوع پیش‌بینی بر اساس رفتار هوا یا عناصر آن در گذشته‌ای نسبتا طولانی در حد سی سال یا بیشتر انجام می شود. ابزار این نوع پیش‌بینی مدل های آماری مانند رگراسیون است. برای مثال دانشمندان اگر بخواهند بر اساس آمار 30 سال گذشته بارش سال 1398 را پیش‌بینی کنند باید از مدل رگراسیون استفاده کنند. این نوع پیش‌بینی که بر اساس زمان‌های طولانی با استفاده از آمار درازمدت انجام می‌شود، در حیطه پیش‌بینی‌های اقلیمی یا آب‌وهوایی قرار می‌گیرد.
علیجانی افزود: پیش بینی نوع سوم که به شناخت پتانسیل مکان هم معروف است با استفاده از آمار دراز مدت است برای مثال مقدار بارش سالانه تهران را برای چندین سال آینده می‌توان پیش‌بینی کرد. ابزار اصلی آن توزیع‌های آماری مانند توزیع نرمال است. این نوع پیش‌بینی هم در حیطه علم اقلیم‌شناسی قرار دارد. نتایج این نوع پیش‌بینی در بین کاربران بسیار رایج است و در بیشتر فعالیت‌های عمرانی و توسعه به عنوان میانگین بارش یا هر متغییر دیگری استفاده می‌شود.
وی با اشاره به پیش‌بینی‌های بلند مدت گفت: در سال‌های آخر سده بیستم اکثر متخصصین و کاربران به این فکر افتادند که باید برای زندگی و فعالیت‌های انسان در سال‌های آتی طولانی برای مثال ده یا بیست یا حتی صد سال بعد برنامه‌ریزی شود. شهرهای بزرگ باید برای صد سال آینده خود برنامه منظم و دقیق عمرانی و توسعه داشته باشند. به همین دلیل دانشمندان پیش‌بینی چهارمی هم اتخاذ کردند. این نوع پیش‌بینی به پیش‌بینی بلندمدت معروف شده است که باز هم درحیطه علم اقلیم‌شناسی قرار دارد.
علیجانی با تشریح پیش‌بینی بلندمدت گفت: پیش‌بینی وضعیت بارش سال 1450 با هیچکدام از روش‌های ذکر شده، یعنی سه نوع پیش‌بینی اولیه امکان‌پذیر نیست؛ چراکه همه آن‌ها بر داده‌های واقعی متکی هستند و ما برای سال 1450 یا سال‌های قبل از آن آمار واقعی نداریم. در نتیجه اقلیم‌شناسان بر اساس همه عوامل موثر در تغییرات اقلیم مانند اقیانوس‌ها، فعالیت‌های انسان و شرایط اتمسفر وضعیت آینده را تصویر می‌کشند. در حقیقت بر اساس این عوامل مقدار گازکربنیک اتمسفر را تعیین می‌کنند.
وی با توضیح مثالی درباره این نوع پیش‌بینی گفت: آن‌ها فرض می‌کنند که اگر وضعیت مصرف سوخت‌های فسیلی با شرایط فعلی پیش رود و انسان‌ها محیط‌زیست را تخریب کنند، میزان گازکربینک اتمسفر به قدری زیاد می‌شود که در سال 2100 ، به بیش از 1000 واحد در میلیون می‌رسد. سپس بر اساس تغییرات میزان گازکربنیک اتمسفر اندازه دما یا بارش سال‌های دور را محاسبه می‌کنند. این نوع پیش‌بینی به فرایند سناریوسازی در اقلیم‌شناسی معروف است. در این فرایند کل سیستم اقلیم به صورت داده‌های کمی وارد رایانه‌های ابرقدرت می‌شود و وضعیت دما یا بارش سال 2080 یا 2091 و غیره تخمین زده می‌شود.
علیجانی گفت: اگر چه این نوع پیش‌بینی هم دقت چندان بالایی ندارد اما انسان مجبور است برای برنامه‌ریزی فعالیت و زندگی خود در زمان‌های آینده از آن استفاده کند. البته سال به سال بر دقت پیش‌بینی‌ها یا پیش تصورها افزوده می‌شود. در شرایط فعلی به دلیل رخ دادن گرمایش جهانی این پیش‌بینی رایج‌تر و مهم‌تر شده است و حتی در بیشتر شاخه‌های علمی هم با عنوان آینده‌پژوهی رواج یافته است.
علیجانی با اشاره به دقت پیش‌بینی‌ها در کشورمان گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر میزان تحقیقات و مقالات علمی دانشمندان این عرصه نسبت به گذشته بیشتر شده است امروزه دانشمندان اقلیم‌شناس ایرانی در مجامع علمی دنیا حضور پررنگ‌تری دارند و به همان میزان کیفیت منابع مکتوب هم افزایش قابل توجهی داشته است
وی افزود: در شرایط فعلی توان علمی و تکنیکی هواشناسان و آب‌وهواشناسان کشورمان بسیار بهتر و مطلوب‌تر از گدشته شده است و می‌توانند وقایع را با دقت قابل قبول و منطقی پیش‌بینی کنند. امید می‌رود که این پیش‌بینی سناریویی علاوه بر دقیق‌تر شدن فراگیر هم بشود. به‌گونه‌ای که دولت‌مردان و مدیران در همه برنامه‌های توسعه وعمران کشور منظور کنند و مردم عادی هم باور کرده در زندگی شخصی خود اعمال کنند. در چنین شرایطی است که کشور ما از بحران و مخاطره گرمایش جهانی جان سالم بدر برده و موفق می‌شود محیطی سالم و بالنده ایجاد کند.
نظر شما