نَسَب ایشان با چهار واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد. احمد بن علی نجاشی از بزرگان علم رجال، درباره نسب حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نوشته است: «هنگامی که جنازه او را برای غسل برهنه می‌کردند، در جیب لباس وی نوشته‌ای یافت شد که در آن نسبش این گونه نوشته شده بود: من ابوالقاسم، عبدالعظیم بن عبدالله بن علی بن حسن بن زید بن علی بن حسن بن علی بن ابیطالب هستم.»
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در دانش و تقوا به منزلتی رسید که همواره مورد احترام و اعتماد امام معصوم زمان خویش بود. نقل شده که شخصی به نام «اَبا حَمّاد رازی» با تحمل زحمت‌های فراوان خود را به سامرا می‌رساند تا از امام علی‌النقی(ع) مسائلی را بپرسد. امام هادی (ع) پس از پاسخ گفتن به پرسش‌های وی فرمودند: «ای ابا حمّاد، هرگاه با مشکلی از مشکلات دینی یا پرسشی از مسائل اسلامی روبه‌رو شدی، آن مشکل و سوال خود را با عبدالعظیم حسنی در میان بگذار و از او بخواه تا پاسخ سوالات تو را بیان نماید و ضمنا سلام مرا هم به او برسان».
یادگارهای ماندگار حضرت عبدالعظیم (ع)
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) علاوه بر نقل احادیث از ائمه معاصر خویش، دو کتاب «خطبه‌های امیرالمومنین علیه‌السلام» و «یوم و لیله» را نیز از خود به یادگار گذاشته است. در کتاب «یوم و لیله» درباره وظایف و اعمال مستحب و اخلاقی افراد در هر شبانه روز مطالبی عرضه شده است. اصل این اثر همانند بسیاری از آثار ارزشمند اسلامی در طول تاریخ از بین رفته است.
پیوند هنر و معنویت در گذرگاه تاریخ
آرامگاه حضرت عبدالعظیم (ع) در جوار آرامگاه امامزاده حمزه (ع) و امامزاده طاهر (ع) از مشهورترین زیارتگاه‌های شیعیان ایران بوده و ساخت و تکمیل آن مربوط به دوره‌های ایلخانی، صفوی و قاجار است. این اثر در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ با شماره ثبت ۴۰۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آشنایی با کتابخانه، موزه و مرکز اسناد آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)
سعید محمدی‌نیک، مدیرکل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در سالروز وفات ایشان، در گفتوگو با خبرنگار ایبنا به معرفی بخش‌های مختلف فعالیت این مرکز فرهنگی پرداخت و گفت: شروع رسمی کار کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) سال 1324 بوده ولی اسناد موجود نشان می‌دهد که در دوره صفویه نیز کتاب‌هایی به این محل اهدا شده است. در وقف‌نامه که قدیمی‌ترین سند موجود در این مجموعه است آمده که شاه عباس صفوی 120 جلد کتاب به کتابخانه اهدا کرده است.
وی افزود: از سال 1369 که حجت‌الاسلام و‌المسلمین محمد محمدی ری‌شهری، تولیت آستان را برعهده گرفته‌اند، در راستای طرح توسعه، ساختمان جدیدی برای کتابخانه ساخته شد. در کتابخانه عمومی این مجموعه با حدود سه هزار عضو فعال، 120 هزار جلد کتاب در تمامی موضوعات دانش بشری موجود است. این مجموعه همچنین دارای چند کتابخانه تخصصی بوده و کتابخانه ویژه کودک و نوجوان و دو تالار مطالعه ویژه نوجوانان و کنکوری‌ها نیز در حال تجهیز است.
محمدی‌نیک درباره روش تامین کتاب‌ها افزود: بخشی از کتاب‌ها و تازه‌های نشر به‌ویژه منابع تخصصی از نمایشگاه‌های مختلف و بازار نشر خریداری می‌شوند. بیش از 20هزار جلد کتاب نیز به‌طور میانگین در طول سال از سوی مردم، برخی نهادها و مراکز به مجموعه اهدا می‌شود. کتاب‌های تکراری در واحد مبادلات و در قالب بسته‌های کتاب برای تجهیز کتابخانه‌های دیگر از جمله کتابخانه‌های روستایی اهدا می‌شود. کتاب‌های ارزشمندی از سوی آیات عظام و استادان دانشگاه به کتابخانه اهدا شده و همچنین با توجه به محدودیت بودجه‌ای که در اختیار داریم و باید در انتخاب و خرید کتاب دقت بسیاری داشته باشیم، منابع موجود دارای غنا و محتوای بسیار بالایی است.
مدیرکل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در معرفی برخی از فعالیت‌های جنبی این مجموعه فرهنگی ادامه داد: از چهار سال پیش تاکنون هرساله همایش یک‌روزه «راز انتخاب» را در راستای هدایت تحصیلی، معرفی و انتخاب صحیح رشته با دریافت بهایی بسیار جزیی برگزار می‌کنیم. این نخستین همایش به این سبک در کشور است. سه دوره گذشته آن در آستان عبدالعظیم حسنی (ع) برگزار شده و دانشگاه تربیت مدرس در روز 15 مردادماه میزبان برگزاری چهارمین دوره آن است.
محمدی‌نیک اظهار کرد: با تمام مراکز و کتابخانه‌های معتبر از جمله کتابخانه ملی و کتابخانه مجلس مبادله کتاب و مراودات بسیار خوبی داریم. ارائه خدمات علمی مانند برگزاری کارگاه‌های مقاله‌نویسی و تجهیز امکانات پژوهشی برای تمام مقاطع سنی و تحصیلی از جمله برنامه‌ریزی‌های بلندمدت این کتابخانه است.
گنجینه‌ای از علم و تاریخ و فرهنگ ایران و اسلام در آستانی مقدس
امیدعلی مقیمی، مدیر کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) نیز درباره منابع و امکانات موجود در این کتابخانه گفت: در کتابخانه عمومی آستان عبدالعظیم حسنی (ع) در زمینه‌هایی از جمله تاریخ، ادبیات، فقه، علوم قرآنی، رمان، کتب لاتین و نشریات ادواری منابع ارزشمندی وجود دارد.
وی ادامه داد: قدیمی‌ترین سند «وقف‌نامه کتاب‌های شاه عباسی» و قدیمی‌ترین کتاب موجود در کتابخانه «تحریر‌الاحکام» اثر علامه حلی است که مربوط به سال 760 هجری قمری است. «مجموعه‌ای در فقه» اثر شهید ثانی و قرآن متعلق به دوره صفوی نیز از دیگر آثار بسیار قدیمی است که در این مرکز نگهداری می‌شود. در مجموع یک‌هزار و 400 نسخه خطی مشتمل بر یک‌هزار و 100 عنوان در مخازن این کتابخانه موجود است. حدود سه هزار نسخه سنگی و سربی از سال 1258 هجری قمری تا اواخر دوره قاجار نیز در این گنجینه وجود دارد.
مدیر کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) درباره کتابخانه‌های تخصصی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم (ع) این مرکز نیز اظهار کرد: کتابخانه دانشکده حدیث در شهرری که وابسته به آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) است، خود شامل چهار کتابخانه «علوم حدیث»، «علوم قرآن»، «تاریخ اسلام» و «کلام شیعه» است. کتابخانه «علم نجوم و اختر فیزیک» با حدود چهار هزار نسخه کتاب و کتابخانه‌های حوزه‌های علمیه خواهران و برادران نیز از دیگر مراکز وابسته به آستان هستند.
مقیمی در معرفی «گنجینه جهان اسلام» افزود: کتابخانه مرکز فرهنگی دارالحدیث شهر قم، با همکاری مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان در حال جمع‌آوری نسخه‌های خطی جهان اسلام در قالب کتابخانه دیجیتال است. در «مرکز بین‌المللی مخطوطات اسلامی» تاکنون بیش از هفت هزار نسخه خطی فهرست شده است.
نظرات