آقای دکتر لشکری کتاب «آب و هواشناسی ديناميكی» چه ویژگی‌هایی داشت که شایسته تقدیر شناخته شد؟
در حوزه کتاب‌های تخصصی و دانشگاهی چون مباحث ویژه است در نتیجه محتوای کتاب‌های تالیفی خشک و خسته‌کننده می‌شود از این‌رو باید با قلمی شیوا و عباراتی سهل و آسان تلاش کرد، بحث علمی برای خواننده کسل‌کننده و ملال‌آور نباشد. در این کتاب تلاش شده مباحث دشوار با بیانی ساده و روان بیان شود، در عین حال بر اساس تجربه 20 ساله تدریس، بر آن شدم با ذکر مثال‌های مناسب و قابل تجسم و عینی، دشواری فهم برخی فرمول‌ها و مباحث سنگین آسان شود. در کتاب نقشه‌های متعددی وجود دارد که می‌تواند به مباحث دشوار کمک کند. همچنین سعی کردم از کپی‌برداری کتاب‌های دیگران به شدت پرهیز کنم.
مهم‌ترین هدف من از تدوین کتاب این بود که این مبحث دشوار را که عموما دانشجویان از آن واهمه داشتند به گونه‌ای بیان کنم که درس برایشان شیرین باشد. اکنون که این کتاب مورد تایید داوران نکته‌سنج و فهیم قرار گرفته، احساس می‌کنم به هدف خود نائل شده‌ام و در انتقال مفاهیم به زبان ساده و روان موفق بوده‌ام، این انگیزه‌ام را برای تالیفات مجدد بیشتر می‌کند. انتخاب این کتاب به عنوان اثر شایسته تقدیر همکاران دانشمندم را به تدوین کتاب‌هایی در این موضوع ترغیب خواهد کرد.
چرا کتاب‌های دانشگاهی حضور کم رنگ‌تری در کتاب سال داشتند؟
این مساله از دو منظر قابل بررسی و تامل است. اولا با توجه به رویکرد افراطی در دانشگاهها به ویژه ارتقاء علمی استادان به دلیل نگارش مقاله‌های پژوهشی و ISI، تدوین و تالیف کتاب در دانشگاهها کمتر مورد توجه قرار گرفته و استادان انگیزه لازم برای نگارش کتاب‌های تخصصی ندارند. این بی‌انگیزگی باعث شده استادان باتجربه و خوش‌قلم کمتر دست به نگارش و تدوین ببرند. ازاین‌رو با وجود اینکه در برخی رشته‌ها و گرایش‌ها آمار انتشارات افزایش پیدا کرده، به دلیل تجربه کم نویسندگان، کتاب‌ها از کیفیت علمی لازم و نوآوری برخوردار نیستند و محتوا عموما تکراری، مشابه و نسخه‌برداری از کتاب‌های قدیمی‌تر است و به ندرت یافته‌های علمی جدید و نوآوری‌ها در کتاب‌ها راه پیدا می‌کند.
مساله دیگر کم‌رنگ شدن انگیزه مطالعه و تحقیق میان دانشجویان است؛ دانشجویانی که به‌ندرت حاضر هستند برای خرید کتاب هزینه کنند و ترجیح می‌دهند از جزوه و یادداشت‌های روزانه بهره ببرند و تحقیق، تتبع و مطالعه کتاب به‌شدت افت پیدا کرده است و همین عامل باعث شده با وجود اینکه شمارگان کتاب‌ها افزایش یافته فروش کتاب به شدت کاهش یابد.
به نظر شما چرا در حوزه جغرافیا کتابی در بخش برگزیده‌ها راه پیدا نکرد؟
اینکه در حوزه جغرافیا هیچ کتابی شایسته برگزیده شدن نبود، سخن درستی نیست، با اطلاعی که از کتاب‌های چاپ شده در این حوزه دارم چند اثر واقعا می‌توانست در مجموعه کتاب‌های برگزیده باشد اما شاید محدودیت تعداد در انتخاب کتاب‌های برگزیده باعث شد که در این مجموعه کتابی برگزیده نشود. در عین حال همان‌طور که قبلا هم گفتم سیاست حاکم در مجموعه تصمیم‌گیرندگان نهایی نیز بسیار موثر است. با این همه، گاهی کتاب‌ها نوآوری زیادی ندارند و بعضا تکرار همان مباحثی است که در کتاب‌های قبل وجود دارد و مطالب عینا تکرار شده است. این مساله جذابیت کتاب را میان خوانندگان کم می‌کند.
نظرتان درباره برگزاری جایزه کتاب سال چیست؟
در طول سال جشنواره‌های مختلفی در سطح کشور با موضوع‌های ویژه برگزار می‌شود و اما جایزه کتاب سال تنها جشنواره‌ای است که کتاب‌های همه رشته‌ها را در برمی‌گیرد. با این همه نواقصی وجود دارد که باعث می‌شود اقبال عمومی به آن کمتر شود. در جایزه کتاب سال از کتاب‌های علوم انسانی یا کتاب‌هایی با رویکرد هنری و عمومی استقبال بیشتری می‌شود و برگزیده شده‌ها از علوم پایه، فنی و مهندسی کمتر است. به ویژه در آثار برگزیده کتاب‌های ترجمه در قیاس با تالیفی بیشتر بود. در عین احترام به کتاب‌های ترجمه باید کوشید تالیف را در کشور تشویق کرد.
چه راهکار و پیشنهادی برای ارتقاء جایزه کتاب سال دارید؟
برای بهبود وضع کتاب‌ها در حوزه جغرافیا پیشنهاد می‌کنم همکاران عزیز زمانی اقدام به تدوین و نگارش کتاب کنند که در حوزه مورد نظرشان شخصا تحقیقاتی انجام داده باشند و صرفا متکی به یافته‌های دیگران نباشند. این مساله باعث می‌شود با استفاده از تجربیات علمی نیازها و سلیقه دانشجویان و خوانندگان را دریافت کنیم و با استفاده از تجربیات علمی با ذکر مثال‌ها و مستندسازی، فهم بحث را آسان‌تر کنیم. همچنین پیش از اینکه دست به نوشتن ببریم مباحث را به خوبی فهمیده باشیم زیرا محتوای گنگ فهم مطالب را مبهم می‌کند.
نگاهی به کتاب «آب و هواشناسی ديناميكی»
کتاب حاضر، با هدف تأمين مباحث مورد نياز برای تدريس دروس آب و هواشناسی ديناميکی و دروس مرتبط با رشته آب و هواشناسی تدوين شده است. در فصل نخست نيروهای بنيادين فيزيک پايه برای حرکت جرم و انرژی در جو بررسی شده است. در فصل دوم قوانين ترموديناميک و شاره‌های رطوبت به عنوان يک عنصر بسيار مهم و ديناميک جو و جابه‌جايی و باز توزيع انرژی و شاخص‌های مرسوم در محاسبه ناپايداری جوی معرفی می‌شوند. معرفی شاره‌ها و ویژگی آنها و سازوکار شکل‌گيری حرکات قائم در جو، باد و حرکت افقی هوا در جو، گردش عمومی جو از موضوعات مورد بحث در سه فصل بعدی اين کتاب هستند.
کتاب «آب و هواشناسی ديناميكی» تالیف حسن لشكری؛ ويراستار: فروغ كاظمی در 286 صفحه، شمارگان یک‌هزار نسخه و در قطع وزيری (شوميز) به قیمت 15 هزار تومان از سوی مركز چاپ و انتشارات دانشگاه شهيد بهشتی منتشر شده است.
نظرات