سه‌شنبه ۴ آذر ۱۳۹۳ - ۱۱:۲۸
حسین بکایی: اندیشه گریزی ما را از پرداختن به مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان دور کرده است

حسین بکایی،نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، اندیشه گریزی را مهم‌ترین عامل بی‌توجهی به مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان ارزیابی کرد و گفت: کشور ما در شعار، دانش دوست است اما در عمل، اندیشه گریز هستیم.

بکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) اظهار کرد: نیاز به مباحث نظری در حوزه ادبیات کودک ونوجوان نیازی است که بیش از نیم قرن است احساس می‌شود اما آن‌طور که باید و شاید حرکتی در این زمینه صورت نگرفته است. درباره تاریخچه این موضوع باید گفت که نخستین حرکت‌ها در این زمینه، اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 ازسوی افرادی مانند محمود کیانوش و نادر ابراهیمی شکل گرفت. همچنین مطالبی هم در خبرنامه‌های پیش از انقلاب کانون درج می‌شد اما مرکزی به طور مشخص، مسئولیت انتشار مباحث این حوزه را برعهده نداشت.
 
وی عنوان کرد: این نیاز در دهه‌های 60 و 70 به دلیل افزایش تعداد نویسندگان و شاعران حوزه کودک و نوجوان بیشتر احساس شد. در این سال‌ها دست‌اندرکاران این حوزه به برگزاری نشست‌هایی در کنار جشنواره‌ها با موضوع مباحث نظری ادبیات کودک ونوجوان اقدام کردند و ویژه‌نامه‌هایی نیز در این خصوص منتشر شد.
 
بکایی ادامه داد: از دهه 80 جریان منظمی در این زمینه تحت عنوان شورای تولید مباحث نظری کتاب‌های کودک ونوجوان در کانون پرورش فکری شکل گرفت و کتاب‌هایی در این حوزه تولید شد که از میان آنها می‌توان به آثاری از پروین سلاجقه و مرتضی خسرونژاد اشاره کرد.
 
وی در ادامه به کتاب «عناصر داستانی در ادبیات کودک ونوجوان» نوشته خود اشاره کرد و گفت: در همین راستا، چند سال پیش در شورای مباحث نظری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، با گروهی از همکاران و دست‌اندرکاران این حوزه تصمیم گرفتیم مجموعه‌ای کتاب تولید کنیم که مبنا و زمینه‌ای باشد برای افرادی که می‌خواهند به روش علمی وارد این حوزه شوند و برای کودکان و نوجوانان بسرایند و بنویسند.
 
این نویسنده گفت : 12 موضوع مانند تاریخ ادبیات، تاریخ شعر، مکتب‌های ادبی، نقد، عناصر داستان، تصویرگری، مدیریت نشر و کمیک استریپ برای آغاز این پروژه انتخاب کردیم و بنا شد که هر عنوان، توسط یکی از پیشکسوتان حوزه ادبیات کودک و نوجوان نوشته شود. به عنوان مثال اسدالله شعبانی در بخش شعر کودک، معصومه انصاریان در بخش نقد ادبی در ادبیات کودک، علی‌اصغر سیدآبادی در بخش مخاطب‌شناسی در ادبیات کودک و نوجوان و من در بخش عناصر داستانی. انتشار هرکدام ازاین کتاب‌ها به طور جداگانه از دو سال پیش شروع شد و تا به‌حال ادامه دارد. در حال حاضر حدود هشت عنوان از این مجموعه منتشر شده است.
 
وی افزود: تعداد آثار منتشر شده در حوزه عناصر داستانی زیاد است و اغلب این کتاب‌ها منابع یکسانی دارند و معمولا مطلب زیادی بر کتاب‌های پیشینشان نیفزوده‌اند اما کمتر کتابی داریم که به طور اختصاصی به عناصر داستانی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان پرداخته باشد.  من در کتاب «عناصر داستانی در ادبیات کودک ونوجوان» به طور تخصصی درباره عناصر داستانی مطرح در ادبیات کودک ونوجوان صحبت کرده‌ام.
 
بکایی اضافه کرد: ازطرفی این کتاب به شکل کارگاهی تهیه شده است. در این کتاب، مصادیقی فنی از 50 اثر کودک و نوجوان که در 20 سال اخیر منتشر شده و به نوعی توانسته‌اند در جشنواره‌های مختلف مانند کتاب سال، کانون، کتاب فصل و... برگزیده شوند، ذکر شده است.
 
وی گفت:  این کتاب می تواند برای افرادی که تازه می‌خواهند وارد حوزه تولید کتاب برای کودکان و نوجوانان شوند مفید باشد. دانشجویان، استادان و پژوهشگران حوزه کودک و نوجوان نیز در صورت نیاز می‌توانند از این کار به عنوان کتاب مرجع استفاده کنند.  با وجود این باید توجه داشت که بیان مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان از جمله ملزوماتی است که چندان مورد توجه قرار نگرفته است.
 
این نویسنده، اندیشه گریزی را مهم‌ترین عامل بی‌توجهی به مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان دانست و گفت: کشور ما در شعار، دانش دوست است اما در عمل اندیشه گریز هستیم. نباید خودمان را گول بزنیم و فکر کنیم که کشوری دانش‌پرور و دانش‌دوست هستیم؛ مردمی که حاضر نیستند چند دقیقه وقت بگذارند و پاسخی برای هرکدام از سوالاتشان پیدا کنند و ترجیح می‌دهد بدون یافتن پاسخ از همه چیز عبور کند، کشوری اندیشه گریز و خردگریز می سازند.
 
بکایی گفت: اگر بخواهیم قدری واقع بین باشیم باید به زیرساخت‌ها توجه کنیم. اگر دقت کنیم می‌بینیم که نظام فرهنگی و آموزشی ما و نهادهای متولی آموزش و فرهنگ در کشور مانند آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، انتشارات مدرسه، وزارت علوم و ... اصلا دانش‌پرور نیستند و فقط می‌خواهند خیلی زود به نتیجه برسند . خودشان موضوع انتخاب می‌کنند، تولید می‌کنند، جشنواره می‌گیرند و به خودشان جایزه می‌دهند. در مقطع لیسانس و فوق لیسانس و دکتری هم همین وضعیت وجود دارد و استادان، دانشجویان را به سوی تحقیق و پژوهش و کندوکاو علمی سوق نمی‌دهند.
 
وی افزود: در حوزه ادبیات هم وقتی می‌خواهیم کتاب کودک منتشر کنیم، باید در ابتدا یاد بگیریم که چگونه بنویسیم اما ما در مملکتی زندگی می‌کنیم که اصلا درگیر این مسائل نیست. واضح است که  مدیر و وزیری هم که با این فرهنگ رشد کرده دانش گریز و آگاهی ستیز خواهد بود و تولید زیرساخت و مباحث نظری ادبیات کودک و نوجوان برایش اهمیت چندانی نخواهد داشت.


حسین بكايی، داستان نويس، مترجم، منتقد ادبيات داستانی و مدرس داستان نويسی در سال 1340 در شهر تبریز به دنیا آمد. «دوباره ایران: دوره صفوی»، «فرار از عقل: از تشکیل امپراتوری سلجوقی تا حمله مغول»، «داستان فکر ایرانی: دوران طلایی از آغاز سلسله صفاریان تا تشکیل امپراتوری سلجوقی»، «داستان فکر ایرانی: دوباره ایران: دوره  صفویان»، «شاه‌ها و تاج‌ها»، «مسابقه دات کام»، «وقتی پدر مادرها بی حوصله می‌شوند»، «آیینه‌ موتور آقام»، «بابا یزدی»، «ملوس»، «ماجرای کلمه‌های گم شده» و «من چی هستم؟» برخی ازکتاب‌های این نویسنده هستند.
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها