چهارشنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۶ - ۱۱:۱۲
عواقب روانی جنگ

«نقش جنگ بر سینمای غیرجنگی ایران» دومین کتاب یاسمن خلیلی فرد است که بر اساس پایان نامه تحصیلی او در مقطع کارشناسی ارشد رشته سینما نوشته شده است. این کتاب نقش جنگ را بر سینمای پس از دوران جنگ ایران بررسی کرده است و چارچوب تحلیل نظری آن "مکتب روانشناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ" است.

 خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)-مونا آقامیری: «نقش جنگ بر سینمای غیرجنگی ایران» در چهار فصل و یک فصل نتیجه گیری نوشته شده است. آنچه می‌تواند باعث شود این کتاب،کتاب جذاب‌تری نسبت به سایر کتاب‌های سینمایی‌ای که در حوزه دفاع مقدس نوشته شده‌اند به نظر برسد، موضوع متفاوت آن است؛ پرداختن به مسئله جنگ در فیلم‌هایی که حضور نقش در آنها مستقیم و بی‌واسطه نیست مقوله‌ای خطیر و در عین حال حساس است که تحلیل آن نیازمند مطالعات و تحقیقات بسیار است؛ تحقیقاتی که احتمالاً نویسنده با توجه به اینکه کار را در قالب تز پایان نامه خود ارائه داده است به درستی و تکامل صورت گرفته است.
یاسمن خلیلی فرد، در تلاش است تا تأثیرات جنگ را در جامعه‌ی پس از دوران جنگ یا فضایی به دور از جنگ بررسی  و تبعات آن را خصوصاً از منظر علم روانشناسی بررسی کند؛ به این منظور پیش از آنکه مستقیماً به سراغ سینمای ایران برود ابتدا نمونه فیلم‌هایی از سینمای جهان را انتخاب و مورد بررسی قرار می‌دهد؛ فیلم هایی با شرایط مشابه، یعنی اینکه بدون دیدن میدان جنگ و مردان رزمنده در جبهه های جنگ، آثار و عواقب این پدیده ویرانگر بر زندگی اجتماعی فرد یا افراد درگیر در آن نمود پیدا کرده است.
از فیلم های کاملا شناخته شده در این زمینه که اتفاقا خلیلی‌فرد هم به سراغشان رفته است می توان «متولد چهارم ژوئیه»، «ماتا هاری»، «گمشده» (به کارگردانی پیتر لوره) و ... را نام برد.
خلیلی‌فرد به منظور آن که بتواند به شکل دقیق‌تری به فیلم‌های نمونه‌اش بپردازد چند نوع دسته بندی را برای آن ها لحاظ کرده است:
یکی از این دسته‌بندی‌ها تأثیر جنگ را بر دوره‌های زمانی سینمای ایران پس از سال‌های جنگ تحمیلی مشخص می کند؛ این دسته بندی در سه دوره زمانی این بررسی را انجام داده است؛ اواخر دهه 60 تا اواسط دهه 70، اواسط دهه 70 تا اوایل دهه 80 و اوایل دهه 80 تا اواسط دهه 90 و در تقسیم‌بندی‌های خود برخی ویژگی‌های خاص را برای فیلم‌هایی که در هریک از این برهه‌بندی ها ساخته شده‌اند در نظر گرفته است. به طور مثال در فیلم‌های دوره اول نقش جنگ پررنگ است و تقریباً به نحوی در تمامی فیلم های غیرجنگی هم احساس می شود. همچنین برخی شخصیت های جدید همچون اسیر، جانباز، آزاده، خانواده شهید و .. به فیلمهای اضافه می شوند و تغییرات جامعه ای که به تازگی از جنگ فارغ شده را به تصویر می‌کشند. در رده بندی دوم عناصری چون "عشق" به زندگی قهرمان سابق جنگ که دیگر در جبهه ها نیست اضافه می شود و تضاد شدید میان رزمنده سابق با جامعه رو به مدرن شدن شکل می گیرد و در رده بندی سوم نقش جنگ بسیار کمرنگ تر از دورده قبل شده و توجه بیشتری به تبعات بلندمدت پزشکی ناشی از جنگ و عواقب منطق با شرایط روز جامعه صورت می گیرد.
همچنین در فصل بعد کتاب نویسنده یک دسته بندی دیگر نیز برای نمونه فیلم های انتخابی خود می کند و آن دسته بندی ژانری فیلم هاست. درام های ترکیبی، درام های رمانتیک، درام های اجتماعی. و بدین ترتیب هر یک از 7 فیلم انتخابی نگارنده در یکی از این گروه ها جای می گیرند تا به درستی و بر پایه چارچوب ها نقد و تحلیل شوند.
فیلم هایی که خلیلی فرد در کتاب خود دست به تحلیل آن ها زده عبارتند از: کیمیا، شیار 143، شیدا، بیداری رویاها، آژانس شیشه ای، به نام پدر و گیلانه.
آنچه در تحلیل همه این فیلم ها به چشم می خورد تمرکز منتقد بر عواقب روانشناختی جنگ در جامعه پس از جنگ است که بخشی از این تبعات به صورت تیتروار عبارت‌اند از اختلال استرس پس از حادثه، اضطراب مزمن، خشم، افسردگی، فروپاشی روانی، موجی شدن، سرخوردگی، برهم خوردن بنیانهای زندگی زنانشویی و ... . بنابراین نویسنده با الگوهای روانشناسی تحلیلی مکتب زوریخ دست به تحلیل روانشناسانه فیلم ها زده و در پایان نیز نتیجه تمامی مباحث مطرح شده در کتاب را در قالب فصلی مجزا ارائه می‌دهد.
کتاب علاوه بر فیلم‌های انتخابیِ نمونه، به چند فیلم ایرانی دیگر از جمله «باشو غریبه کوچک»، «بوسیدن روی ماه»، «قاصدک»، «دندان مار» و ... نیز اشاراتی دارد.
نویسنده جوان کتاب، با آن که تجربه زیستن در سال‌های جنگ را نداشته است، طی تحقیقات مفصل و ذکر منابع متعدد ایرانی و لاتین که نامشان در انتهای کتاب آمده است، تحقیق نسبتاً جامع و مفصلی را در رابطه با تأثیرات روانی- اجتماعی جنگ بر جامعه پس از جنگ ایران ارائه داده است که بازتاب این عواقب و تبعات در سینمای ایران تا سالها بعد ادامه داشته است و منجر به ساخت آثار درخشانی در این زمینه شده است.
کتاب «نقش جنگ بر سینمای غیرجنگی ایران» بر اساس یک پایان نامه برنده جایزه در جشنواره هنر و ادب مقاومت نوشته شده است، 175 صفحه دارد و ناشر آن نشر «بدون» از زیرمجموعه های نشر «نظر» است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها