مدیر حلقه مطالعاتی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد مباحثی درباره احیای ایدئولوژی در کشور به راه افتاد. در آن زمان جرقه تالیف این کتاب به ذهنم رسید.
این مولف در ادامه و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با تالیف این کتاب درصدد پاسخ‌گویی به کدام سوال جامعه ایران بودید؟ گفت: با تالیف این کتاب قصد داشتم تمایزی بین عقلانیت و کنش دینی و ایدئولوژی برقرار کنم و فتح باب مناسبی برای مطالعه عقلانیت و کنش آن در بین افراد جامعه فراهم کنم، چرا که کشاکش بین ایدئولوژی و عقلانیت در کشور برقرار بود.
محمدی با اشاره به اینکه در آن زمان دو دسته نیروی اجتماعی در کشور وجود داشت، ادامه داد: این نیروهای اجتماعی یکی حاصل ایدئولوژی و دیگری مروج عقلانیت بودند، در واقع سعی کردم با تالیف این کتاب نگاهی به کشاکش بین عقل‌گرایان و ایدئولوگ‌ها داشته باشم.
مولف کتاب«جامعهشناسی عقلانیت» درباره الزامات دیگر تالیف این کتاب به خبرنگار ایبنا گفت: در آن دهه اعتقاد بر این بود که ایدئولوژیست‌ها عقلانی هستند،در حالی که من قصد داشتم در این کتاب به توضیح این نکته بپردازم که توسعه با عقلانیت اتفاق می افتد و عقلانیت با دین معارض نیست.
مدیر حلقه مطالعاتی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ادامه داد: درست است که عقلانیت با احساس و عواطف سر ناسازگاری دارد اما با دین و آموزه های آن کاملا سازگار است و دین نیز سازوکارهای عقلانی را به دین‌داران می‌دهد، به همین دلیل نباید ناخواسته دست به پیوند بین دین و ایدئولوژی زد.
شریعتی و مساله ایدئولوژی و عقلانیت
این مولف در پاسخ به اینکه«چنین پیوندی با دکتر شریعتی در کشور آغاز شد یا نه؟» گفت: این پیوند با کار مارکسیست‌های ایرانی در کشور آغاز شد که متاسفانه با این پیوند دین و ایدئولوژی هر دو آسیب جدی دیدند، که در این میان می‌توان از دکتر شریعتی به‌عنوان نخستین پیونددهنده دین وایدئولوژی یاد کرد.
وی افزود: دکتر شریعتی بر این اعتقاد بود که می‌تواند با این پیوند دین را به صحنه اجتماعی برگرداند، البته تا حدی در این کار موفق بود. باید توجه داشت که ایدئولوژی در ذات خود با معرفت و رفتاری همراه است که در آن علم و عرف اجتماعی وجود دارد.
محمدی ادامه داد: با این پیوند بنیان‌های دینی و ایدئولوژیک به همراه عقلانیت در جامعه سست شد، اما از نیمه دهه 70 هوشیاری در مردم به وجود آمد و تا حدی توانستند بین دین و ایدئولوژی تمایز قائل شدند.
مولف کتاب«جامعهشناسی عقلانیت» از بازچاپ این کتاب در آینده ای نزدیک خبر داد و گفت: برای تجدید چاپ ویرایش جدیدی در کتاب انجام خواهد داد.
محمدی درباره ویرایش کیفی یا کمی کتاب خود گفت: عقلانیت هنوز هم مساله جامعه ایران است، همچنین عقلانیت دارای شقوق مختلفی است که ابعاد معرفتی و رفتاری فردی و اجتماعی را دربر می‌گیرد.
چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۳ - ۰۶:۱۵
عقلانیت، دین و ایدئولوژی که زمانی از سوی دکتر علی شریعتی در ایران آغاز شد، امروزه به‌عنوان یکی از مسائل جامعه ایران محسوب می‌شود. کتاب«جامعهشناسی عقلانیت» اثر دکتر رحیم محمدی نیز به این موضوع در جامعه ایران می‌پردازد. این مولف و جامعه‌‌شناس معتقد است: عقلانیت پس از گذر سال‌ها هنوز مساله جامعه ایران است. جامعه‌ای که برخی از متفکران آن سعی در پیوند بین ایدئولوژی و دین داشتند.
نظر شما