به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، «جامعه‌شناسی رسانه» یکی از کتاب‌های مجموعه چهار جلدی مطالعات رسانه محسوب می‌شود که با همکاری هشت تن از استادان حوزه رسانه و جامعه‌شناسی و حمایت اداره کل پژوهش‌های رادیو و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است. در این کتاب با همگرایی و هم‌اندیشی استادان از حوزه‌های مختلف و دانشگاه‌هایی همچون صدا و سیما، تهران، الزهرا، علامه و دانشگاه آزاد سعی شده تا از زاویه‌های گوناگونی به موضوع رسانه‌های نوین و تاثیر آن بر ساختار اجتماعی جامعه به‌ویژه نهاد خانواده پرداخته شود. 

این کتاب در هفت فصل تنظیم شده است. در فصل نخست بینش‌ها و روش‌های جامعه‌شناسی رسانه به قلم سر ویراستار کتاب، دکتر محمدمهدی لبیبی مورد بحث قرار می‌گیرد. موضوع فصل دوم کتاب رسانه و فناوری‌های نوین نوشته دکتر محمد اخگری، استادیار دانشکده صداوسیما است. فصل سوم به رسانه‌ها، فرهنگ و جامعه اختصاص یافته که حاصل کار مشترک دکتر سعید سرابی، مدرس دانشکده صداو سیما و سهیلا چگینی است. در این فصل ساز و کار تاثیر رسانه‌ها بر جامعه از طریق نقش آن‌ها در تحولات اجتماعی مطرح می‌شود. مقاله دکتر خدیجه سفیری از اعضای هیات علمی دانشگاه الزهرا با محوریت خانواده و رسانه در فصل چهارم کتاب آورده شده است. 

همچنین در فصل پنجم کتاب باید به موضوع رسانه‌ها و سبک زندگی اشاره کرد که به قلم دکتر عالیه شکرابی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و دانشگاه زنجان نوشته شده است. در فصل‌ ششم با طرح بحث رسانه و سبک‌های موسیقی روبه‌رو می‌شویم که دکتر فردین علیخواه، عضو هیات علمی دانشگاه گیلان این موضوع را مورد کنکاش قرار داده است. آخرین فصل کتاب نیز به موضوع رسانه و سرمایه اجتماعی توجه دارد که از سوی دکتر سهیلا بورقانی‌فراهانی، عضو پژوهشکده زنان و مدرس دانشگاه‌ مطرح شده است.

لبیبی درباره تفاوت‌ کتاب «جامعه‌شناسی رسانه» با سایر آثار مشابه در این حوزه به «ایبنا» گفت: اغلب کتاب‌ها در این زمینه تکرار نقل‌قول‌هایی از آرای غربیان هستند اما در این اثر سعی کردیم به این روند پایان ببخشیم و با نگاه جدیدی در جامعه‌شناسی به حوزه رسانه بنگریم.

وی افزود: با توجه به نظریه‌های چهارگانه جامعه‌شناسی (تضاد و نابرابری مارکس، واقعیت اجتماعی دورکیم، هرمنوتیک وبر و زیستی روانی ویلسون) کارشناسان معتقدند که جامعه‌شناسی جدید به تلفیق این چهار نظریه برای تبیین وضع جامعه می‌پردازد و هیچ‌ کدام از این‌‌ها را به تنهایی مطرح نمی‌کند. در این کتاب نشان دادیم که با هرکدام از این نظریه‌های جامعه‌شناسی، رسانه چگونه تحلیل می‌شود.

لبیبی در ادامه توضیح داد: در بحث رسانه‌ها و موسیقی به این مساله توجه شده که چگونه رسانه‌ها با برنامه‌های شاد موسیقی می‌توانند فضای آرامش‌بخشی ایجاد کنند؟ این همان دیدگاه درمانی درباره رسانه‌ها مربوط به نظریه زیستی روانی است یا در مقاله فناوری‌های نوین اخگری به تاثیر تلویزیون‌های هوشمند در آینده توجه شده و این‌‌که تاثیر این رسانه‌ها بر خانواده و تحولات آن چیست؟

مولف «جامعه‌شناسی تاریخی ازدواج» به مجموعه چهار جلدی مطالعات رسانه اشاره کرد و گفت: ارایه همزمان مجموعه چهار جلدی در حوزه رسانه یک کار بی‌سابقه در ایران است. در گذشته دیدگاه بر این مساله بود که ما باید سال‌ها درباره فلسفه و دین تحقیق کنیم و سپس درباره اجتماع و رسانه حرف بزنیم، این در حالی است که می‌توان همه مباحث را به طور همز‌مان مطرح کرد و به خوبی به آن پرداخت، همان‌طور که فلسفه رسانه، تاریخ رسانه، دین و رسانه و جامعه‌شناسی رسانه تالیف شده‌اند.

لبیبی در ادامه گفت: در کشور‌های خارجی به‌ویژه اروپا و امریکا سنت کتاب‌نویسی گروهی دایر است و نوشتن کتاب در حوزه دانشگاهی یک کار انفرادی نیست. در آن‌جا دپارتمان‌ها هستند که کتاب تالیف می‌کنند نه افراد اما متاسفانه هنوز در ایران این جریان فعال نشده و برخی افراد حاضر نیستند با یکدیگر در یک گروه و دانشکده کار کنند. خوشبختانه این کتاب و سایر مجلد‌های ده‌گانه مطالعات رسانه که در آینده به چاپ خواهد رسید، طلسم این فضای فردگرایی در نوشتن را شکسته و گروهی از جامعه‌شناسان را گرد هم آورده و از دانش آن‌ها بهره برده است.

این مدرس دانشگاه همچنین به سبک نگارش‌های گروهی و اهمیت چنین روش‌هایی اشاره کرد و گفت: این سبک نوشتن به دلیل حضور اندیشه‌ها، دانش و خلاقیت‌های گوناگون به غنی شدن کتاب‌ها کمک می‌کند و جامعیت موضوع مطرح شده را افزایش می‌دهد. اکنون در زمانی زندگی می‌کنیم که به دلیل سرعت پرشتاب علم و فناوری کتاب‌های چند دهه گذشته دیگر کارآیی ندارند. حتی آمار یک دهه گذشته برای امروز مفید نیست با این توصیف چگونه می‌‌توان به این روند انفرادی افکار دل خوش کرد؟

مدیرکل پژوهش‌های رادیو در پاسخ به این‌که تفاوت جامعه‌‌شناسی رسانه با ارتباطات چیست، اظهار کرد: جامعه‌شناسی ارتباطات مباحث کلی‌تر و نظری‌تری را در برمی‌گیرد و با گستره‌ای که دارد محدود به مخاطبان خاص نمی‌شود. همچنین در این‌جا به ارتباطات فردی انسان با خودش، طبیعت، با دیگری و افراد مختلف پرداخته می‌شود ولی در جامعه‌شناسی رسانه این‌ مباحث مطرح نیست و فعالیت گروه‌های اجتماعی در جهان واقعی و مجازی و تاثیر آن‌ها بر تحولات جامعه مورد توجه است یا سایر مباحث جزیی و تخصصی فناوری‌های رسانه‌ای مانند پادکست رادیویی، ایمیل، پیامک موبایل، شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ، بازی‌های کامپیوتری و نقش آن‌ها در رفتار اجتماعی بحث می‌شود.

مدیر مسوول مجله تخصصی رادیو، درباره تاثیر کتاب‌های جامعه‌شناسی رسانه گفت: از آن‌جایی‌که زندگی در جهان امروز با زندگی همراه رسانه‌ها عجین شده، باید تحلیل رسانه را به منزله تحلیل زندگی روزمره تک‌تک انسان‌های یک اجتماع تلقی کرد. از این رو مولفان حوزه جامعه‌شناسی رسانه و سایر بخش‌های مرتبط با آن باید بیشتر به واقع‌گرایی روی بیاورند اما متاسفانه اشکال عمده در علوم انسانی ما پیروی متعصبانه از یک سری دیدگاه‌های اندیشمندان خارجی است که این آرا در جای خود بسیار ارزشمند است اما نباید به آن‌ها بسنده کنیم.  

وی افزود: اگر محققان و استادان کشور ما نیز به پیروی صحیح از غربیان واقعیت‌های کشورمان را نشان دهند و اطلاعات درستی به مردم منتقل کنند تنها در این صورت است که با بصیرت لازم مسایل ناشی از تحولات رسانه‌ها در زندگی مردم با شرایط تاریخی سیاسی ایران واکاوی می‌شود و می‌توان به نتایج کاربردی مهمی دست پیدا کرد. صرفا با نوشتن مقاله و بیان نقل‌قول‌های بزرگان علم، نمی‌توان به تحلیل همه جانبه در این زمینه دست یافت.

مولف کتاب «جنسیت و زندگی روزمره» در پایان به ارایه راهکارهایی برای تالیف در حوزه جامعه‌شناسی رسانه پرداخت و گفت: برای این‌که بتوانیم راه‌های برون‌رفت از مشکلات جامعه و نهاد خانواده را که رکن اصلی اجتماع محسوب می‌شود، سامان دهیم باید صاحبنظران و اندیشمندان کشورمان به جای نقل نظریه‌ها، نظریه‌پردازی را دنبال کنند، تلاشی که به گمانم در مجموعه چهارجلدی مطالعات رسانه صورت پذیرفته است. اگر به سراغ واقعیت‌های موجود اقتصادی سیاسی اجتماعی و فرهنگی جامعه‌ برویم، آن‌زمان است که می‌فهمیم در کجا قرار داریم، مشکلات چیست و چگونه می‌توان رو به پیشرفت حرکت کرد؟

محمدمهدی لبیبی متولد 1341 از کرمان دارای مدرک دکتری جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، مدرس دانشگاه و مدیر کل پژوهش‌های رادیو است. از میان آثار قلمی وی می‌توان به کتاب‌های «مفاهیم کلیدی پیر بوردیو» «زنان شاغل، مردان خانه‌دار» «مفاهیم کلیدی در مطالعات خانواده» و «جامعه‌شناسی تاریخی ازدواج» اشاره کرد. این محقق و مولف حوزه جامعه‌شناسی، رسانه و خانواده هم‌اکنون دبیری گروه خانواده انجمن جامعه‌شناسی ایران و مدیر مسوولی مجله تخصصی رادیو را برعهده دارد.

چاپ نخست کتاب «جامعه‌شناسی رسانه» با ویراستاری محمدمهدی لبیبی و به کوشش سید حسن حسینی در 359 صفحه با شمارگان 500 نسخه و بهای 15 هزار تومان از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است.