چهارشنبه ۱۲ تیر ۱۳۹۸ - ۱۴:۳۷
قرن نوزدهم دوره‌ای مهم در خدشه وارد کردن غرب به قرآن است

یک محقق در حوزه نظرات انتقادی خاورشناسان نسبت به قرآن گفت:‌ از سال 1860 چند نقطه عطف در دیدگاه‌های انتقادی غربیان به قرآن دیده می‌شود؛ به طور مثال برخی از آن‌ها قرآن را حاصل وحی نمی‌دانند بلکه جمع‌آوری شده و تحت تأثیر آموزه‌های مسیحی و یهودی تلقی می‌کنند.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، شکوفایی فرهنگ و تمدن غرب هم‌زمان با ورود غربی‌ها به سرزمین‌های دیگر از جمله کشورهای مشرق زمین و سرآغاز پاگرفتن دانشی با عنوان «خاورشناسی» است که طی آن اندیشمندان غربی به دنبال شناخت فرهنگ شرقی‌ها هستند. نخستین  گروه از خاورشناسان که مطالعات درست‌تری نسبت به فرهنگ شرقی عرضه کردند به قرن 19 باز می‌گردد. اما با این حال تلاش‌های آن‌ها در بسیاری موارد دارای خطاهایی هم هست.
 
در همین راستا می‌توان به تلاش خاورشناسان در معرفی دین،‌ قرآن و شخصیت‌های دینی هم‌چون پیامبر اکرم (ص) اشاره کرد. حجت الاسلام سید مجید پور طباطبایی از اعضای هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم است که تلاش‌های علمی وی متمرکز بر نقد آرای همین خاورشناسان است. یکی از کتاب‌های معروف وی در همین راستا «خاتم عشق؛‌ سیر تطور آرای خاورشناسان و غربیان درباره پیامبر اعظم (ص)» نام دارد که دو سال قبل توسط انتشارات سروش در 1300 صفحه در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شد و هم‌اکنون نیز دو اثر دیگر در رابطه با آرای خاورشناسان در دست نگارش دارد.
 
این محقق نظرات انتقادی غربی‌ها درباره‌ قرآن، معتقد است یکی از نگرش‌های آن‌ها درباره کتاب آسمانی مسلمانان این است که قرآن بعد از 300 سال از نزول آن توسط مسلمانان و با استفاده از آموزه‌های یهودی و مسیحی جمع‌آوری شده‌ که البته وی آن را قابل نقد و مورد بحث دانست و اشاره کرد در آثار خود به این موضو‌ع‌ها پرداخته است.
 
پورطباطبایی در در همین باره گفت‌وگویی با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) انجام داده است. او با اشاره به اینکه کتاب «خاتم عشق» شامل چهار بخش است که هنوز بخش‌هایی از آن‌ نوشته نشده است، گفت: بخش دوم کتاب به دوره تولد تا بعثت حضرت رسول (ص) می‌پردازد و در بخش سوم دوره مبعوث شدن ایشان تا واقعه غدیر مورد توجه قرار گرفته‌اند. در بخش چهارم هم که به دوره زمانی دو‌ماهه حیات حضرت رسول (ص) تعلق دارد اما از نظر پژوهشی دوره مهمی محسوب می‌شود مربوط به واقعه غدیر تا وفات ایشان است و در این دوره‌ها آرای خاورشناسان مورد بحث قرار می‌گیرد.
 
پورطباطبایی با بیان اینکه نگارش بخش نخست کتاب دوازده سال طول کشیده،‌ گفت: در نگارش این اثر از انتشار حدود دو هزار عنوان منبع مورد استفاده در تألیف خودداری شد و این موضوع به درخواست ناشر کتاب بود تا حجم کتاب کمتر شود.
 
وی همچنین با اشاره به اینکه کتاب «خاتم عشق» با حروف ریزی چاپ شده،‌ ادامه داد:‌ قصد دارم نگارش بخش‌های دیگر کتاب را هم شروع کنم اما بعضی مشغله‌ها اجازه نمی‌دهد.
 
در بخش دیگری عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف قرآن کریم گفت: هم‌اکنون مشغول تدوین دو کتاب دیگر درباره با نظرات خاورشناسان هستم. یک اثر با عنوان «خطاهای قرآنی جان ونز برو» است که به زودی منتشر می‌شود و ممکن است تا یک هفته دیگر به چاپ برسد. اثر دیگر هم «بررسی درون دینی مطالعات اسلام‌شناسی و قرآن پژوهی» نام دارد که آرای «ریچارد بل و ویلیام مونت گومری وات» اختصاص دارد که انتشارات پژوهشگاه امور مربوط به حروف‌چینی آن را دنبال می‌کند.
 
پورطباطبایی با اشاره به اینکه علت پرداختن به این دو اثر به طرح مباحث انتقادی علیه قرآن در سال‌های 1860 در کشورهای غربی هم‌چون هلند برمی‌گردد،‌ ادامه داد: غربی‌ها بر این نظر بودند که بگویند هم‌چون کتاب‌ عهد عتیق و عهد جدید که متن واحدی ندارد و حاصل جمع‌آوری نویسندگان بعد از حضرت موسی (ع) و حضرت عیسی (ع) در یک بازه 1500 ساله است،‌ برای قرآن هم چنین وضعیتی وجود دارد.
 
این کارشناس دینی تأکید کرد: هدف غربیان از طرح چنین موضوعی خدشه وارد کردن به قرآن بود بنابراین شاهد هستیم مسابقه‌ای هم برگزار می‌کنند و آرای مختلفی را جمع‌آوری می‌کنند. یکی از کتاب‌هایی که در این باره نوشته شد «تاریخ قرآن» نام دارد. در حالی که در حوزه قرآن پژوهی «علوم قرآنی» داریم و تاریخ قرآن نداریم. اما هدف این بود که قرآن را به عنوان یک اثر باستانی مورد توجه قرار دهند.
 
پورطباطبایی با بیان اینکه از سال 1860 تا امروز چند نقطه عطف درباره آرای غربیان پیرامون قرآن وجود دارد،‌ گفت: یکی از این نقاط عطف مربوط به اثر «تئودور نولدکه» است و بعد نقطه عطف دیگری را در آثار «ریچارد بل» و «ویلیام مونت گومری وات» ملاحظه می‌کنیم که در واقع بل نتوانست کار خود را تکمیل کند و شاگردش مونت گومری کار او را به اتمام رساند. در این کتاب (بررسی درون دینی مطالعات اسلام‌شناسی و قرآن پژوهی)‌ از مبنای درون دینی و اسلامی آرای بل و گومری را مورد ارزیابی و نقد قرار دادم. 
 
وی با اشاره به اینکه «جان ونز برو» هم که فعالیتش به عنوان نقطه عطف دیگری در وارد کردن نقد به قرآن مطرح است، از سال 1977 کتابی را در دانشگاه کمبریج می‌نویسد که معرکه‌ای در آرای خاورشناسان ایجاد کرد،‌ ادامه داد: برخی افراد نظرات ونز برو را رد کردند و برخی که آن را قبول کردند مبانی اسلام را زیر سوأل بردند. من هم در کتاب «خطاهای قرآنی جان ونز برو» آرای او را نقد کردم. البته اثرات این آرا بر «اندرو ریپین» شاگرد ونز برو را هم گردآوری کردم.
 
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف قرآن کریم عنوان کرد: کتاب ونز برو سخت است به همین دلیل به فارسی یا عربی ترجمه نشده،‌ اما ریپین کتاب او را به شکل یک‌سری مقاله متعدد منتشر کرده و بنابراین در کتاب خودم به نقدهای او هم پاسخ دادم.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها