نویسنده به بیان زندگی اجتماعی مورچگان پرداخته و در قسمت‌هایی خاطرات خود را از پژوهش‌هایی که روی آن‌ها داشته است بیان کرده.
«زندگی اسرارآمیز موچگان» توسط ضحی حسینی‌نصر ترجمه و از سوی انتشارات گوتنبرگ روانه بازار کتاب‌ها علمی شده است. این اثر با زبانی شیوا و ساده از زندگی مورچگان رمزگشایی کرده است. مترجم در مقدمه کتاب معتقد است که جائو چه با زبان عشق در این کتاب درباره مورچگان قلم زده است و بی شک از این طریق سهم بسزایی در کاشتن بذر محبت میان انسان و مورچه‌ها داشته است.
در بخشی از کتاب آمده است: «بعد از انسان‌ها مورچه‌ها احتمالا بیشتر از دیگر موجودات سلسله جانوری، چارپایان اهلی را پرورش می‌دهند. بارها به مورچه‌ها و شته‌ها به عنوان نمونه خوبی از رابطه هم‌زیستی بین گونه‌های متفاوت که سودرسانی متقابل دارند اشاره شده است. مورچه‌ها از شته‌ها در برابر دشمنان طبیعی از قبیل کفشدوزک‌ها و بال‌توریان سبز محافظت و شته‌ها در ازای آن برای مورچه‌های محافظ برخی از مواد مغذی که از گیاهان به شکل عسلک مکیده‌اند، فراهم می‌کنند.»
سیده‌ضحی حسینی نصر در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره علت ترجمه کتاب «زندگی اسرارآمیز مورچگان» گفت: یکی از دلایلی که باعث شد نظر مثبتی نسبت به ترجمه این اثر داشته باشم رشته تحصیلی من در دانشگاه بود؛ من در رشته زیست‌شناسی فارغ‌التحصیل شدم و کتاب‌های به روز این حوزه را همیشه دنبال می‌کنم.
وی افزود: علاوه بر آن مورچگان و دنیای شگفت‌انگیز آنان از ابتدای دوران تحصیلم نظر من را به خود جلب کرده بود و وقتی متوجه شدم جائو چه زیست‌شناس اهل کره جنوبی کتابی با عنوان «زندگی اسرارآمیز مورچگان» نوشته است، علاقه‌مند شدم تا بدانم چه چیزی را در مورد مورچگان بررسی کرده است.
حسینی‌نصر با اشاره به اینکه چنین کتابی درباره مورچگان فقط در دانشگاه‌ها و به صورت آکادمیک وجود دارد گفت: زندگی مورچگان موضوع بسیار جالبی است و نمونه چنین کتابی تاکنون در ایران منتشر نشده بود که هم پایه علمی داشته باشد و هم برای عموم مردم نوشته شده باشد. از این رو تصمیم به ترجمه آن گرفتم.
این مترجم درباره نویسنده کتاب گفت: نویسنده کتاب فارغ‌التحصیل زیست‌شناسی تکاملی از دانشگاه هاروارد است. وی شاگرد ادوارد ویلسون (برترین زیست‌شناس قرن حاضر) بود و نظریات جالبی درباره زندگی حشرات به‌ویژه مورچگان دارد. بنابراین یکی دیگر از دلایلی که باعث شد از ترجمه کتاب استقبال کنم این بود که پس از خواندن آن فهمیدم می‌تواند بازتاب خوبی در ایران داشته باشد.
حسینی‌نصر با اشاره به زندگی اجتماعی مورچگان خاطرنشان کرد: مورچگان و زنبورها زندگی تیمی شناخته‌شده‌ای دارند. این کتاب به طور کلی درباره زندگی اجتماعی مورچه‌هاست. هدف نویسنده ارائه مطالبی بوده است که براساس واقعیت‌های علمی باشد. جائوچه توجه ویژه‌ای به سوالات مردم دارد و معتقد است که سوالات مردم مبتنی بر علم نیست و برگرفته از فیلم‌های تخیلی درباره مورچگان است. بر همین اساس تصمیم گرفت کتابی را بر پایه واقعیت‌های علمی از زندگی مورچگان بنویسد. این اثر در سه بخش اقتصاد، سیاست و فرهنگ زندگی این موجودات را مورد بررسی قرار داده است.
وی در پاسخ به این پرسش که ادبیات کتاب چه روندی دارد و جزو متون آکادمیک است یا خیر گفت: این کتاب هیچ شباهتی به کتاب‌های آکادمیک و دانشگاهی ندارد و از طرفی نمی‌توان گفت که کتابی داستانی و رمان است. ادبیات این کتاب به‌گونه‌ای است که حتی افراد دبیرستانی هم می‌توانند به راحتی آن را بخوانند. در واقع هدف نویسنده هم همین بوده است.
به گفته حسینی‌نصر «زندگی اسرارآمیز مورچگان» در راستای علم برای عموم است و باعث افزایش اطلاعات صحیح عمومی علمی در حوزه رفتارشناسی جانوران برای مردم می‌شود.
این مترجم مقایسه نویسنده از سبک زندگی مورچگان به زندگی انسان را از نکات جالب کتاب دانست و گفت: از نکات جالب کتاب مقایسه سبک زندگی مورچه‌ها با زندگی انسان است که درواقع بیانگر نا‌گفته‌های زیادی درباره زندگی مورچگان است. نویسنده معتقد است هنوز اطلاعات کشف نشده زیادی در زندگی مورچه‌ها وجود دارد که می‌تواند برای انسان‌ها الهام‌بخش باشد.
سخن برخی صاحب‌نظران درباره کتاب
عبدالحسین وهاب‌زاده زیست‌شناس معروف ایرانی در مقدمه این کتاب از عشق دوران کودکی خود نسبت به این موجودات ظریف می‌گوید: «از کودکی مفتون مورچه‌ها و زنبورها بوده‌ام. نیش و گازهایشان را بسیار تجربه کرده‌ام. در زمینی متروک پشت خانه پدری در 4 یا 5 سالگی شاید تمام روز را غرق در کار اینان بودم و با شگفتی دنبالشان می‌کردم. برای مورچه‌ها انواع غذا می‌گذاشتم تا ببینم چه می‌خورند و دانه می‌ریختم. در نوجوانی شوق بسیار برای دانستن هرچه بیشتر در مورد این موجودات پر تلاش داشتم اما باید فقط به مشاهدات خود و نوشته‌های خام و اولیه موریس مترلینگ به عنوان تنها منبع اطلاعات قانع می‌بودم.
کتاب‌ها امروزه در این زمینه کم نیستند گرچه هنوز آثار گرانبهای زیادی وجود دارد که انتظار ترجمه به زبان فارسی را می‌کشند.»
جین گودال، بنیان‌گذار موسسه‌ای به همین نام و سفیر صلح سازمان ملل در پیشگفتار کتاب می‌نویسد: «نویسنده با نوشتن این کتاب قصد داشت دانشی فراتر از کمک به ما برای فهم بیشتر مورچه‌ها انتقال دهد و اظهار می‌کند که ما انسان‌ها به عنوان گونه‌های جدید این سیاره می‌توانیم چیز‌های زیادی از تجربه‌های واقعا موفق 100 ملیون ساله مورچه‌ها در زمین بیاموزیم. ما بدون آموختن از مورچه‌ها از عهده کارهایمان به خوبی برنمی‌آییم. ما انسان‌ها گونه خودخواهی هستیم و از آنجایی که جمعیت ما چندین برابر شده است، خواسته‌های غیر واقعی ما از منابع تجدیدناپذیر سیاره رو به افزایش است، هوا آب و زمین را آلوده کرده‌ایم و آن خرد لازم برای اتخاذ تصمیمی که به سود نسل‌های آینده باشد و نه اینکه به ضررشان تمام شود را از دست داده‌ایم.»
همچنین ادوارد ویلسون؛ زیست‌شناس برجسته آمریکایی درباره این کتاب گفته است: «زندگی اسرارآمیز مورچه‌ها یکی از بهترین و خواندنی‌ترین کتاب‌هایی است که درباره این حشرات دوست‌داشتنی و با جایگاه مهم بر روی زمین نوشته شده است. نویسنده با شناخت عمیق از موضوعات و واقعیات علمی، داستان مهیجی را برای طیف وسیعی از علاقه‌مندان سراسر دنیا فراهم کرده است.»
«زندگی اسرارآمیز مورچه‌ها»، در 245 صفحه در 700 نسخه، به قیمت 25هزارتومان از سوی انتشارات گوتنبرگ روانه بازار کتاب شده است.
نظرات