خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)ـ كتاب‌هاي معروفي مثل «چارلي و كارخانه شكلات‌سازي» و «جيمز و هلوي غول پيكر» را وقتي كنار شخصيت‌هاي دوست‌داشتني مثل ماتيلدا قرار مي‌دهيم، چهره‌اي از يك نويسنده موفق روبرويمان نقش مي‌بندد كه از يك خلبان جنگي در جنگ جهاني دوم انتظارش را نداريم.

67 سال از چاپ نخستين اثر «دال» فقيد مي‌گذرد و كتاب‌های او همچنان نزديك به يك ميليون نسخه در سال می‌فروشند و اين تعداد به اقتباس‌هاي فراوان سينمايي و كارتوني كه از بسياري از كارهاي اين نويسنده انگليسي شده، اضافه مي‌شود.

هنوز هم بچه‌ها گاهی به خانه او كه اكنون فليستی دال، همسر دال به تنهايی در آن زندگی می‌كند، سر می‌زنند. «ناراحت كننده‌ است، آن‌ها از پشت ورودی سرك می‌كشند و می‌پرسند: رولد دال اينجا زندگی می‌كند، نه؟ و من می‌گويم: اينجا زندگی می‌كرد. آن‌ها باز می‌پرسند: اوه، اسباب‌كشی كرده؟ و من مجبورم بگويم: نه، « او مرده و اين خبر به هم می‌ريزدشان.»

همچنان كودكان زيادي از اينكه خالق كتاب‌هايي مثل آقای فاکس شگفت‌انگیز (۱۹۷۰)، چارلی و آسانسور شیشه‌ای بزرگ (۱۹۷۳)، دنی، قهرمان جهان (۱۹۷۵)، داستان شگفت انگیز هنری شوگر و شش داستان دیگر (۱۹۷۷)، کروکودیل عظیم (۱۹۷۸)، سرزنش‌ها (۱۹۸۰) ، داروی معجزه آسای جرج (۱۹۸۱) و ماتیلدا (۱۹۸۸) در ميانشان نيست ناراحت مي‌شوند.

دال 13 سپتامبر 1916 از پدر و مادري نروژي در بريتانيا متولد ‌شد و در جنگ جهانی دوم به نیروی هوایی انگلستان در نایروبی پیوست. مدتی در یونان و سوریه خلبان جنگی بود و در ۱۹۴۲ به واشینگتن رفت و نویسندگی را شروع کرد. اولین داستان‌هایش را بر اساس تجربه‌هایش در جنگ در نشریان آمریکایی چاپ كرد، اما خیلی زود به نوشتن برای کودکان گرایش یافت.
 
«گرملین‌ها» از نخستين كتاب‌هاي كودك دال است كه در ۱۹۴۳ منتشر مي‌شود و رمان بزرگسال او با عنوان «گاهی هرگز؛ قصه‌ای برای سوپرمن» هم 1947 به بازار نشر مي‌آيد.

در ادامه، تعداد زيادي كتاب از دال در حوزه كودك و بزرگسال منتشر شد، اما او تنها در 1983 جايزه «ويب برد» را به خود اختصاص داد.

دال در دهه 1960 فيلمنامه‌هايي مثل ۳۶ ساعت (۱۹۶۵)، فقط دو بار زندگی می‌کنی (۱۹۶۷) و چیتی چیتی بنگ بنگ (۱۹۶۸) را نوشت ؛ پيش از اين هم در 1955 نمايشنامه‌ «عسل‌ها» را نوشته بود.

مردم فكر می‌كنند «رولد دال» را می‌شناسند. اكثر ما كتاب‌هايش را خوانده‌ايم و آن‌ها با تخيل خارق‌العاده و طنز خوفناكشان كودكی ما را شكل داده‌اند. قلمرو «دال» شامل امكان بی‌حد و مرز و تخيل رهاست، دنيايی كه در آن پای جادوگران انگشت ندارد و هلوهای بزرگ مانند بالن در هوا حركت می‌كنند. اين تحليل‌هايي است كه 20 سال پس از مرگ دال خبرنگار نشريه گاردين درباره اين نويسنده فقيد مي‌نگارد.

اگر شيريني نوشته‌هاي مرادي كرماني، نوجوانان و جوانان زيادي را در ايران مجذوب كرده، طنز نوشته‌هاي دال نيز ميان مردم جهان مطرح است، اما فليسيتی دال بيوه رود دال چندي پيش در مصاحبه‌اش با گاردين گفت: «مردم اغلب از من می‌پرسند: آيا او خيلی جوك می‌گفت؟ نه، فقط در داستان‌هايش و در توصيف چيزها اين‌طور بود. شوخ‌طبعی او مخفی و واژگون بود. مثل يك كمدين نبود. او بچه‌ها دوستانش بودند و اين باعث می‌شد كه ادامه دهد. اين واقعيت كه آن‌ها كتاب‌هايش را دوست‌ داشتند برايش مثل يك معجزه بود و می‌گفت: احساس يك ستاره پاپ را دارم.»

همسر دوم دال كه هشت سال با او زندگي كرده، اكنون می‌گويد: «دال» حتما از فرسايش تخيل كودكان توسط بازی‌های كامپيوتری خيلی نگران می‌شد. «من فكر می‌كنم بازی‌های كامپيوتری ترسناكند. بچه‌ها هيچ‌وقت به حال خودشان رها نمی‌شوند تا خودشان دنيايشان را بسازند. «گيم‌بوی» و كلی وسيله وحشتناك ديگر آمده و باعث شده بچه‌ها اين شكلی شوند ... » 

دال نوامبر 1990 از دنيا رفت. او محبوب کودکان بسیاری در دنیا است. او می‌گفت: «اگر می‌خواهید زندگی را از منظر چشم یك كودك ببینید، چهاردست و پا روی زمین زانو بزنید و به بزرگسالانی كه بالای سرتان خیمه زده و به شما امر و نهی می‌كنند، نگاه كنید.»



جايزه‌اي به شيريني دال

دو سال پيش جايزه‌اي به نام «جايزه كتاب‌هاي بامزه رولد دال» از سوي بنياد بوي تراست راه‌اندازي شده كه به جالب‌ترين و خنده‌دارترين كتاب‌هاي كودك در دو مقطع سني زير 6 سال و 7 تا 14 سال بريتانيا اهدا مي‌شود. 

برگزاركنندگان جايزه می‌گویند، هدفشان تشویق خانواده‌ها به خواندن دسته جمعی و کشف لذت از طریق خواندن کتاب‌های خنده‌دار و برجسته کردن کتاب‌های طنز به عنوان کتاب‌های خواندنی و شادی‌بخش و نيز معرفی نمونه‌های خوب آثار طنز به کودکان و نوجوانان و تشویق نویسندگان و تصویرگران این گونه آثار است.
دو برگزيده جايزه جايزه هر كدام 2500 پوند دريافت مي‌كنند و از آن مهم‌تر يادبودي از نويسنده مطرح انگليسي را به خود اختصاص مي‌دهند.
 
برنده امسال جایزه کتاب‌های بامزه رولد دال روز شانزدهم سپتامبر (۲۵ شهریور) از سوی بنیاد رولد دال معرفی می‌شود.


جشن كودكان انگليسي به ياد آقاي بامزه

از پنج سال پیش در بریتانیا، سیزدهم سپتامبر به عنوان روز رولد دال نام‌گذاری شده است. بنیاد رولد دال و سازمان‌های ترویج خواندن در انگلستان و آمریکا، به این بهانه هر سال برنامه‌های گوناگونی از کتابخوانی، قصه‌گویی، نمایش، شعرخوانی و بازی برای برانگیختن شوق خواندن در کودکان برگزار می‌کنند.

امسال هم دو روز پيش از تولد رولد دال كودكان انگليسي در سالن ملي تئاتر لندن جمع مي‌شوند تا تولد دال را جشن بگيرند.

كودكان زيادي به همراه خانواده‌هایشان براي شادی و خنده و گوش سپردن به ترانه‌ها و داستان‌های بامزه دعوت شده‌اند.

شاپرک خرسندی، کمدین ایرانی و فیلیپ آردا، نویسنده ادبیات کودک انگلیس در برگزاري اين جشن مشاركت خواهند داشت.


وقتي نوه دال نويسنده مي‌شود

سوفي دال، نوه «رولد دال» به‌تازگي و در 30 سالگي كتابي به نام «بازي با آدم بزرگ‌ها» نوشته و وارد جرگه نويسندگان شده است. 

سوفي در اولين داستانش برخلاف داستان‌هاي عجيب و غريب پدربزرگ، سراغ يك ماجراي ملموس رفته و زندگي دختري نوجوان را نقل مي‌كند كه بسيار باهوش و متكي به خود است.

با وجود اينكه زمان زيادي از انتشار اين اثر نمي‌گذارد، نقدهاي مثبتي بر اين اثر نگاشته شده و برخي نيز عنوان مي‌كنند كه اين كتاب به زندگي واقعي سوفي دال نزديك است.

پدر و مادر سوفي يعني فرزند رود دال، هنرپيشه است و سوفي تنها با مادرش بزرگ شده، زندگي از شهري به شهر ديگر را آزموده و در 10 مدرسه و 17 خانه به سر برده است؛ پس بي‌دليل نيست كه قهرمان كتابش را نيز با چنين پيشينه‌اي مي‌آفريند.

سوفي مي‌گويد، پدربزگش تاثير عميقي بر او داشت و هر چند سال 1990 كه پدربزرگش درگذشت، او خيلي جوان بود؛ اما خاطره درددل كردن هايش با او را از ياد نمي‌برد. 

سوفي دال كه سابقه بازي در چند فيلم را نيز دارد، مي‌خواهد از اين پس جدي‌تر به نويسندگي بپردازد و براي كتاب بعدي‌اش به سراغ موضوع آشپزي برود و محبوب‌ترين غذاها را معرفي كند.