به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، در آغاز اين نشست اكرامي‌فر، نويسنده دو كتاب «مردم شناسي ارتباطات خودماني» و «مردم شناسي اصطلاحات خودماني» با خواندن مقدمه كتاب كه به گويش زبان مخفي (خودماني) جوانان نوشته شده است، گفت: هدف من از نوشتن كتاب «مردم‌شناسي اصطلاحات خودماني» به نوعي آسيب‌شناسي رواج اين اصطلاحات در زبان فارسي بود.

اكرامي‌فر كه دكتراي خود را در رشته مردم‌شناسي اخذ كرده است، ضمن ياد از كتاب سید مهدي سمايي با نام «فرهنگ لغات زبان مخفي» يادآور شد: براي من جالب بود كه جوانان وقتي با من حرف مي‌زنند، به زبان رسمي سخن مي‌گويند، ولي وقتي با هم حرف مي‌زنند، به زبان مخفي سخن مي‌گويند. به طوري كه گاه فرزند شما چیزي در تلفن مي‌گويد كه شما نمي‌فهميد. 

اين استاد مردم‌شناسي با اشاره به اين كه يكي از اهدافش شناساندن اين پديده به مسوولان بوده است، اضافه كرد: اگر اين پديده، پديده مباركي است بايد براي آن برنامه‌ريزي كرد و اگر پديده نامباركي است، بايد فكري برای جلوگیری شیوع بیشتر آن كرد. 

وي در ادامه گفت: ما در تدوين اين كتاب به جمع‌آوري اطلاعات از 867 نفر اقدام كرده‌ايم كه منجر به گردآوري 1854 نمونه اصطلاح خودماني رایج بين جوانان شده است. در گردآوري این اصطلاحات شيوه ميداني به كار گرفته شده، به علاوه گاهي در مصاحبه‌ها و گاه در صحبت‌هاي دو نفره به اصطلاحاتي برخورده‌ام كه آنها را نيز در اين تحقيق ذكر كرده‌ايم. 

اكرامي‌فر تاكيد كرد: گاه يك اصطلاح براساس شرايط و موقعيت استفاده تا 5 معناي مختلف را پوشش مي‌دهد. 

وي با يادآوري اين كه در تدوين اين كتاب‌ها از فرايندی مشخص و علمي به منظور گردآوري و تجزيه و تحليل اطلاعات استفاده شده، گفت: ما تلاش داشته‌ايم به پاسخ چند سوال مشخص برسيم. مثلا اين كه اصطلاحات خودماني جوانان و يا اصطلاحاتي كه بيشترين مترادفات را دارند، كدامند. 

از ديگر سوالاتي كه اكرامي‌فر در این کتاب در پي پاسخ‌گويي به آنها بوده است، دلايل استفاده از اين اصطلاحات، كانون‌هاي توليد اين اصطلاحات، كانون‌هاي رواج بيشتر آنها، تاثير فناوري اطلاعات و ارتباطات در ترويج اين اصطلاحات و در نهايت، شناسايي خرده فرهنگ‌هايي بوده است كه بيشترين اصطلاحات را وارد زبان مخفي كرده‌اند. 

اكرامي‌فر تصريح كرد: براساس اين پژوهش، بيشترين اصطلاحات از حوزه فرهنگي آن قشر وارد زبان مخفي شده كه به نوعي با خودرو در ارتباط بوده‌اند. به گفته وي، اصطلاحات گردآوري شده به لحاظ دستوري به 44 شيوه مختلف ساخته مي‌شوند. از جمله اين شيوه‌ها، استفاده از «ال» عربي براي ساخت تركيباتي چون «اردك الزمان» است. 

شاعر مثنوي معروف «يا علي گفتيم و عشق آغاز شد» درباره دومين كتاب خود، يعني «مردم‌شناسي ارتباطات خودماني» كه به پديده  پيامك تلفني مي‌پردازد نيز گفت: در تاليف اين كتاب، 6173 پيام كوتاه، در 5 فصل و با هدف آسيب‌شناسي فرهنگي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و در نهايت ما 888 پيام كوتاه را به منظور استفاده مردم در مناسبت‌هاي مختلف مانند عاشورا، جشن سده، نوروز، مسايل عاطفي، طنز و نكته‌ها پيشنهاد كرده‌ايم. 

وي ضمن ياد كردن از دو كتاب «smsهاي آسماني» و «فرهنگ اصطلاحات پيامك و چت»، يادآور شد: نقش رسانه ملي (صدا و سيما) در پديده پيامك بسيار پر رنگ است، به گونه اي كه از 6173 پيام كوتاه مورد تحليل ما، 547 پيام به نوعي به صدا و سيما و مثلا بخش اخبار مربوط بوده‌اند. 

در ادامه اين جلسه، دكتر فرزان سجودي در پاسخ به پرسش محمدخاني، مسئول جلسه، درباره چگونگي برخورد زبانشناسان با پديده اصطلاحات خودماني، گفت: در بين زبانشناسان وحدت رويه‌اي در اين مورد وجود ندارد. 

اين استاد نشانه‌شناس دو دسته برخورد را با اين پديده از يكديگر تفكيك كرد. نخست برخورد زبان‌شناسان فرهنگستاني كه اصطلاحات خودماني زبان مخفي مردم را مخرب مي‌دانند و به گفته سجودي، اين گروه مساله زبان شناسي را با مساله اخلاق مي‌آميزند و در نتيجه نمي‌توانند نگاه مثبتي به آن داشته باشند. 

وي در ادامه دسته دوم زبان‌شناسان را پژوهندگان علاقه‌مند به مباحث جامعه‌شناسي و مردم‌شناسي زبان دانست و گفت: اين دسته بدون اين كه بخواهند زبان خوب را از زبان بد جدا كنند و با اين كار دست به نوعي ارزش‌گذاري بزنند، به بررسي اين پديده مي‌پردازند. 

سجودي با بيان اين كه اين زبان، بيشتر مصداق عبارت «معنا درش مخفي» است تا عبارت «زبان مخفي» افزود: در واقع اين زبان آن چنان هم مخفي نيست و اقشار مختلف در زمان‌هاي خاصي از زندگي اجتماعي به زبان‌های متفاوتي متوسل مي‌شوند. از آن گذشته اين زبان چندان هم مختص به جوان‌ها نيست و گروه‌هاي سني مختلف از آن استفاده مي‌كنند. 

وي با اشاره به برخوردهاي فرهنگ رسمي با چنين مطالعاتي در زمينه فرهنگ‌هاي غير رسمي، خاطرنشان كرد: هنوز هم دانشجويي كه بخواهد پايان‌نامه خود را درباره متون حاشيه‌اي فرهنگ رسمي بنويسد، با واكنش نامناسب نظام دانشگاهي مواجه مي‌شود. 

سجودي با ياد كردن از فرهنگ‌ لغت‌های مختلف در زمينه زبان مخفي سنت زبان انگليسي، گفت: در زبان انگليسي به نسبت زبان فارسي پژوهش‌هاي خيلي بيشتري در مورد پدیده زبان خودماني انجام شده. وقتي ميليون‌ها نفر زن و مرد با اين زبان با هم حرف مي‌زنند و حرف هم را مي‌فهمند، ديگر باید پذیرفت که اين زبان بخشي از فرهنگ اين جامعه بزرگ است. 

وي با بيان اين كه در هر دوره تاریخی، جامعه ایران زبان مخفي خاص خودش را داشته است، تصريح كرد: به نظر من عبيد زاكاني هم زبان مخفي زمان خودش بود. نمي‌توان اين زبان را با ناديده گرفتنش حذف كرد. همچنین نباید اين زبان را به بهانه ماهيت حاشيه نشينيش، زباله‌گون دانست و به بهانه مخفي بودن نسبي‌اش، مجرم محسوب کرد. 

سجودي با انتقاد از مواردي چون ليست مردانه اصطلاحات گردآوري شده در اين كتاب و نپرداختن به اصطلاحات رايج ميان زنان در آن، افزود: به علاوه به خاستگاه طبقاتي – اجتماعي اصطلاحات توجه چنداني نشده.هم چنین در تدوين بخش‌هاي مرتبط با زبان‌شناسي اشتباهات فاحش وجود دارد و علت آن نيز عدم مراجعه مولف به متون درجه اول زبان‌شناسي بوده كه امروز به زبان فارسي به وفور در دسترس هستند. 

وي با بيان اين كه زبان مخفي ماهيتي واحد ندارد و براي مثال در جنوب شهر تهران به گونه‌ای متفاوت با شمال شهر استفاده می‌شود، گفت: مثلا در جنوب تهران، تابوها را صريح‌تر به زبان مي‌آورند. در حالي كه در شمال تهران، همان گروه سني اين تابوها را بیشتر در لفاف تركيبات استعاري و بلاغي بيان مي‌كنند. 

سجودي در پايان يادآور شد: اين انتقادات به هيچ وجه در جهت كم كردن ارزش اين كتاب نيست، اين کتاب يك اثر ميان‌رشته‌اي بین رشته‌های مردم‌شناسي و زبان‌شناسي است و از اين نظر و نیز با توجه به زحمت‌كشيده شده براي جمع‌آوري اصطلاحات، بسيار ارزشمند است. 

در پايان اين جلسه، دكتر علي طلوعي كه در تدوين اين دو كتاب با اكرامي‌فر همكاري داشته است، پيامك را پديده‌اي دانست كه از دنياي غرب وارد ايران شده است و گفت: در غرب از نياز به مصرف مي‌رسند، مثلا نياز به اطلاع‌رساني ارزان، آنها را به ابداع پيامك رهنمون شده. ولي ما در ایران، اين پديده را چون بسياري پديده‌هاي ديگر بالعكس وارد كرده‌ايم. يعني بدون احساس نياز پيامك را وارد كرده‌ايم و چون نيازي نبوده، خودمان برايش نياز مي‌سازيم و به مصرف سرگرمي مي‌رسانيم. 

وي با تاكيد بر اين كه در غرب از نياز به مصرف مي‌رسند و در ايران از مصرف به نياز، يادآور شد: بنابراين امروز پيامك نه براي ارضاي نيازهاي اوليه، كه براي برطرف ساختن نيازهاي ثانويه ما به کار می‌رود.
 
طلوعي ديگر نكته مهم را در تدوين اين كتاب‌ها، نگاه امروزي اكرامي‌فر به علم «مردم‌شناسي» دانست و افزود: تا حالا ما مردم‌شناسي را علم بررسي پديده‌هاي فرهنگي در جوامع ابتدايي و سنتي تعريف مي‌كرديم. ارزش كار اكرامي‌فر به اين است كه اين علم را در تحليل‌هاي روز به كار گرفته است.