دوشنبه ۲۹ مهر ۱۳۹۸ - ۰۹:۵۴
ماجرای حضور هاوکینگ در ایران هنگام وقوع زلزله بوئین‌زهرا

«پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های اساسی» کتابی است که استیون هاوکینگ با مخاطبانش درباره اساسی‌ترین سوال‌ها به گفت‌وگو می‌نشیند. وی در این اثر سخن از منشا جهان تا سفرش به ایران می‌گوید.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) سیاه‌چاله‌‌ها عاقبت ستارگانی هستند که طی همجوشی هسته‌ای به گونه وحشتناکی بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند و به قدری این فرآیند در آن‌ها شدت می‌گیرد که خودشان در خوشان فرو می‌ریزند. اگر خیلی خوش‌شانس باشند و جرمی از آن‌ها باقی بماند، تبدیل به یک ستاره کوچک نوترونی با چگالی بسیار بالا در قد و قواره‌های زمین خواهند شد؛ اما  اگر از این حد هم فراتر بروند و از درون منفجر شوند «هیچ‌چیز» به وجود می‌آید، برخی دانشمندان معتقدند واژه هیچ‌چیز می‌تواند معرف درستی برای سیاه‌چاله‌ها باشد. آن‌ها نه نور دارند و نه ماده تشکیل‌دهنده و فقط مانند یک جاروبرقی هر آنچه که از اطراف آن‌ها بگذرد را به دام می‌اندازند، به گونه‌ای که دیگر هیچ خبری از رهگذران اطراف آن نمی‌شود. حتی نور. پس از گذشت سال‌ها از کشف سیاهچاله‌ها دانشمندان تنها توانستند بازتاب امواج بسیار محدودی را کشف کنند. تا اینکه در سال 2017 راینر ویس، بری سی بریش و کیپ اس ثورن، برندگان جایزه نوبل به علت عکس‌برداری از یک سیاهچاله برای نخستین بار از یک نمونه آن در کیهان رونمایی کردند به نوعی با این عکس‌برداری اینشتین و نظریه نسبیت عام رو سفید از آب درآمدند.
 
 استیون هاوکینگ دانشمندی است که علم فیزیک تا قرن‌ها مدیون وی خواهد بود. وی نقش بزرگی در شناخت سیاه‌چاله‌ها برای بشر داشت و موفق به کشف تابشی از امواج از سوی سیاه‌چاله‌ها شد که بعدها تابش هاوکینگ نام گرفت. البته هنوز این یافته هاوکینگ اثبات نشده است و اگر روزی اثبات می‌شد قطعا برنده جایزه نوبل بود. هاوکینگ دانشمندی که برای سال‌ها تنها مغزش کار می‌کرده توانست برخی اسرار درک‌ناشدنی سیاهچاله را برای دانشمندان فاش کند. وی بعد از مدت زمان زیاد پژوهش درباره منشا جهان به یافته‌ای رسید که شاید درک آن برای بسیاری از مردم جهان سخت باشد، اما همواره باید بدانیم وقتی دانشمندی از قلمرو علم فراتر می‌رود، صحبت‌هایش تقریبا خارج از دایره منطق می‌شود.

این دانشمند پس از بررسی‌های بسیار درباره بیگ‌بنگ و سرگذشت جهان تا شکل‌گیری سیاهچاله‌ها، در مقاله‌ای با عنوان «آیا آفریننده‌ای هست؟» ادعا کرد: «با این توصیفات قبل از بیگ‌بنگ زمانی وجود نداشته است که خداوند بخواهد جهان را خلق کند؛ بنابراین جهان ما آفریدگاری نداشته است.» این همان جمله هاوکینگ درباره منشا جهان هستی بود که وقتی اولین بار آن را با پاپ درمیان گذاشت، پاپ به وی گفت: «آن زمان یعنی پیش از بیگ‌بنگ خداوند داشته دوزخ را برای افرادی چون تو آماده می‌کرده است که چنین پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند» به اعتقاد بسیاری از دانشمندان تنها اشتباه هاوکینگ اینجا بود که وی خداوند را موجودی چهاربعدی مانند انسان تصور می‌کرده که بعدها وی در یک مقاله دیگر از نظریه‌ای به نام «ام» حرف ‌زد. در این مقاله یازده بعد برای طبیعت در نظر گرفت که در آن وجود خداوند را محتمل دانست؛ شاید اگر زمان به وی فرصت بیشتری برای زندگی می‌داد با بررسی ابعاد بیشتر طبیعت وجود خداوند را محتمل‌تر می‌دانست.


 
کتاب «پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های اساسی» از استیون هاوکینگ جزو پر فروش‌های علمی در دنیاست که طرفداران زیادی دارد. پروفسور کیپ اس. ثورن در مقدمه این اثر می‌گوید، من از پرسش‌های اساسی دوری جسته‌ام چون مهارت، خرد یا اعتماد به نفس کافی برای حل آن‌ها را ندارم؛ برعکس من استیون مدام جذب پرسش‌های اساسی شده است خواه این پرسش‌ها ریشه در ژرفای علم او داشته یا نداشته باشند. به طور قطع این دانشمند مهارت خرد و اعتماد به نفس لازم را برای حل آن‌ها داشته است.

کتاب «پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های اساسی» گردآوری پاسخ‌های او به پرسش‌های اساسی در مورد جهان و کیهان است؛ پاسخ‌هایی که او به هنگام مرگ هنوز درباره آن‌ها پژوهش می‌کرده است. جمیل آریایی، مترجم این اثر در گفت‌وگو با ایبنا درباره این اثر معتقد است: «نخستین اثری که از هاوکینگ به بازار آمد و غوغایی به پا کرد، کتاب‌ «تاریخچه‌ی مختصر زمان» بود. این شد که بقیه‌ آثار او نیز در میان عموم منزلتی یافتند و در زمره‌ پرفروش‌های اتشاراتی‌ها شدند. بگذریم از این که او فیزیکدانی برجسته است و فیزیک را با مهارت خاصی که دارد به زبان عامه بیان می‌کند و در این کار به غایت استاد است، به نظر من که پرفروش شدن کتاب‌های وی به این دو دلیل برمی‌گردد. او کیهان‌شناس است و به درک آغازین ثانیه‌های جهان هستی علاقه دارد و در این مسیر بی‌تردید پرسش‌های بنیادینی را مطرح می‌کند که همگان می‌خواهند پاسخ‌ آن‌ها را بدانند. او می‌پرسد: ما از کجا آمده‌ایم و به کجا می‌رویم؟ آیا جهان هستی آفریننده‌ای دارد؟ قبل‌از این که جهان هستی آفریده شده باشد، چه بوده است؟ می‌بینید که این پرسش‌ها فی‌النفسه جالب هستند، اما این که هاوکینگ چه پاسخی برای آن‌ها دارد، جای سؤال دارد. در پیشگفتاری که بر کتاب پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های اساسی نوشته‌ام، تا اندازه‌ای به تفصیل به این نکات پرداخته‌ام. دلیل دیگر پرفروش شدن این نوع کتاب‌ها این است که در آن‌ها نویسنده وجود آفریننده‌ هستی را کتمان می‌کند و خوانندگان به سوی این‌گونه کتاب‌ها هجوم می‌برند که ببینند ماجرا از چه قرار است.»


 
برخی پاسخ‌های هاوکینگ در این کتاب در اتباط با پرسش‌هایی است که ریشه در علم او دارند اینکه آیا خدایی هست؟ جهان هستی چگونه آغاز شد؟ آیا ما می توانیم آینده را پیشگویی کنیم درون هر سیاهچاله چیست؟ آیا سفر در زمان امکان‌پذیر است؟ آینده را چگونه باید شکل دهیم؟ همچنین بخش دیگری از سوال‌ها هم تمام و کمال ریشه در علم این دانشمند ندارند که آریایی در این‌باره می‌گوید: «تعدادی از عناوین فصل‌های این کتاب پاسخ به سوالاتی است که در ورای علم هاوکینگ باید جست‌وجو کرد که عبارت‌اند از آیا آفریننده‌ای هست؟ جهان هستی چگونه آغاز شد؟ آیا حیات هوشمند دیگری در جهان هست؟ آیا می‌توانیم آینده را پیشگویی کنیم؟ درون هر سیاهچاله چیست؟ آیا سفر در زمان ممکن است؟ آیا ما روی زمین نجات خواهیم یافت؟ آیا باید به فضا کوچ کنیم؟ آیا هوش مصنوعی بر ما چیره خواهد شد؟ آینده را چگونه بسازیم؟»
 
بی‌شک یکی از بحث‌برانگیز‌ترین موضوعاتی که هاوکینگ در جامعه علمی مطرح کرده است منشا جهان هستی است؛ آریایی می‌گوید: «هاوکینگ معتقد است که جهان هستی از هیچ آفریده شده است. البته این پاسخ هاوکینگ از دیدگاه قوانین فیزیک می‌تواند درست باشد، لیکن هیچ که می‌گوییم، معنای لغوی این واژه مدنظر نیست، زیرا پدیده‌های کوانتومی زیادی می‌توانند در خلاء رخ دهند. در واقع هیچی که هاوکینگ از آن سخن می‌گوید، آن قدر ها هم هیچ نیست.»
 
به گفته این مترجم همه‌ آنچه هاوکینگ در کتابش گفته جالب است. به ویژه فصل‌هایی از آن که به هوش مصنوعی مربوط می‌شود و این که این تکنولوژی برتر قرن حاضر با ما انسان‌ها چه کرده و چه خواهد کرد. البته مطالب هاوکینگ چکیده‌ بسیار کوتاهی است از آنچه در دو کتاب حیات۰ر۳ و آینده‌ انسان به تفصیل آمده است. از این‌ها که بگذریم، در این اثر هاوکینگ ماجرای دیدارش از ایران را که در سال ۱۹۶۶ اتفاق افتاده را شرح می‌دهد و این که درست لحظه‌ای که زلزله‌ بوئین‌زهرا رخ می‌دهد او در کانون زلزله بوده است. در فصل آخر دخترش ماجرای خاکسپاری جسد پدرش را با حزن و اندوه تعریف می‌کند.


«پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های اساسی» در 152صفحه، به قیمت بیست هزارتومان از سوی انتشارات مازیار روانه کتابفروشی‌ها شده است.
 
 

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها