دوشنبه ۲۷ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۰:۲۵
نگاهی به کتاب‌های برگزیده جایزه ادبی بوشهر/ جایزه کتاب‌ اولی‌ها

ایبنا در گزارشی به آثار برگزیده در سومین دوره جایزه ادبی بوشهر پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جایزه ادبی بوشهر در سال 90 با هدف معرفی ادبیات مستقل از سوی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری بوشهر راه‌اندازی شد و در سال 92 دومین دوره خود را برگزار کرد؛ اما از سال 94 و با تغییر و تحولات مدیریتی، برگزاری این جایزه مثل بسیاری از جوایز ادبی متوقف شد؛ چهار سال از این اتفاق گذشت و در اواخر سال 97 خبری برای شروع فعالیت‌های دوباره این جایزه منتشر شد. از انتشار خبر فراخوان این جایزه چند ماهی گذشته است و در چند روز گذشته شاهد برگزاری مراسم اختتامیه این جایزه در شهر بوشهر بودیم و برگزیدگان سومین دوره این جایزه نیز معرفی شدند. در این جایزه کتاب‌های منتشر شده بین سال‌های 95 تا 97 بررسی شده‌اند و این داوری‌های مختص کتاب‌هایی بوده برای این جایزه ارسال شده است. در ادامه نگاهی به کتاب‌های برگزیده این جایزه ادبی خواهیم داشت. 
 
در بخش رمان رتبه نخست به کتاب «راهنمای مردن با گیاهان دارویی» از عطیه عطارزاده، رتبه دوم به کتاب «غروبدار» از سمیه مکیان و رتبه سوم به‌صورت مشترک به کتاب‌های «بند محکومین» از کیهان خانجانی و «خاموش‌خانه» از  ساناز زمانی رسید. همچنین کتاب‌های «گزارش‌های یک شکاربان» از حسن بهرامی و «دور دست» از میثم نبی به صورت مشترک شایسته تقدیر شدند.
 
«راهنمای مردن با گیاهان دارویی»
نخستين رمان عطیه عطارزاده یک کار تجربی و نو است. «راهنمای مُردن با گیاهانِ دارویی» هم داستانی خاص دارد و هم ساختاری قابل‏ تامل. رمان روایتی ا‌ست از یک دختر جوان که چشمانش نمی‌بینند و در خانه‌ای همراه مادرش در کار خشک‌ کردن، ترکیب و آماده‌سازی گیاهان دارویی برای فروش در بازار است. او در تاریکی چشمانش توانسته با استفاده از قوای دیگر به درک جذاب اشیا و ابزاری برسد که با آن‌ها کار می‌کند. همه‏ چیز برایش در ساختار و وجوه گوناگون این گیاهان و البته رابطه با مادرش خلاصه شده، تا این‌که روزی برای یک مراسم خانوادگی از خانه پا بیرون می‌گذارد و باز که می‌گردد خیلی چیزها درونش عوض شده است. عطیه عطارزاده با استفاده از موقعیت خاص شخصیتش و فضای گوتیکی که برای او طراحی کرده، به لایه‌های پرآشوب ذهنی نزدیک می‌‏شود که میل به خشونت و عشق در آن توأمان وجود دارد. این کتاب پیش از جایزه بوشهر در جایزه ادبی «هفت اقلیم» برگزیده شده بود و در جوایزه متعددی مانند «احمد محمود» کاندید شده است. این کتاب را نشر «چشمه» منتشر کرده است.
 
 
«غروبدار»
اولین رمان سمیه‌سادات مکیان رمانی است با سوژه‌ای بدیع و ساختاری نو. غروب‏دار با محوریت یک مفهوم بسیار خاص نوشته شده است؛ یک بیماری که تبدیل می‌شود به بطن رمان مکیان. رمان درباره‌ مردی‌ است که بعد از غروب آفتاب دچار فراموشی عمیق می‌شود و دقیقاً بعد از طلوع و آغاز روز جدید حافظه‌ خود را به دست می‌آورد. این اتفاق برای شخصیت عملاً دو هویت رقم می‌زند. مکیان این داستان را براساس یک سندروم واقعی به نام سندروم «غروب» ساخته است. با این حال ‏و اوضاع قهرمان رمان و شخصیت‌های فرعی کنارش در بازه‌ زمانی به‏ نسبت طولانی قصه‌هایی خاص را از سر می‏‌گذرانند. نویسنده در دل روایتش ازهم‌گسیختگی زیستی شخصیت را گره می‏‌زند به دالان‌های زمانی و رمانی می‏‌نویسد که می‌تواند برای مخاطبان ادبیات داستانی ایران حرف‌های تازه‌ای داشته باشد. سمیه‌سادات مکیان انسانی را روایت کرده است که نمی‌تواند درک معمولی از زیستن در زمانی داشته باشد و مدام ناچار است حافظه‌اش را به یاری دیگران ترمیم کند. این کتاب را نشر «چشمه» منتشر کرده است.
 
 
«بند محکومین»
«بند محكومين» نوشته‌ كيهان خانجانی تجربه‌ خاصی است در روايت سرنوشت آدم‌هايی كه به واسطه‌ گذشته‌ خود كنار هم گرد آمده‌اند. رمان در زندان لاكان رشت می‌گذرد، در بند محكومين. هر زندانی قصه‌ای دارد و خانجانی تلاش كرده با شكافتن گذشته‌ هر كدام پيوند ميان اين آدم‌ها را بسازد تا ساختار چند تكه‌اش تكميل شود. نويسنده در اين رمان استراتژی نويی ساخته كه در آن آدم‌ها ناچار شده‌اند با قصه‌های خود به حيات‌شان در متن ادامه دهند، حياتی كه در مورد هر كدام‌شان متفاوت است. در اين ساختار زندان به مثابه‌ حافظه‌ متن شده است و مخاطب را با تكه‌هايی روبه‌رو می‌كند كه سعی می‌كنند نيشتری بر رئاليسمی محافظه‌كار باشند. برای همين رمان «بند محكومين» بدل به اثری متفاوت می‌شود. زبان قصه‌گو و غيرتوصيفی نويسنده نيز به اين ضرباهنگ افزوده شده و اثر را با سرعت پيش می‌راند. خانجانی جهانی متفاوت می‌سازد كه در داستان‌های با محوريت زندان، كم‌نظير است.

این کتاب پیش از این برگزیده جایزه ادبی «احمد محمود» شده و در جوایزی مثل جایزه ادبی هفت اقلیم کاندید بوده است. در شماره نوروزی مجله تجربه نیز جزو آثار برگزیده بود. این کتاب را نشر «چشمه» منتشر کرده است.
 
 
«خاموش‌خانه»
«خاموش‌خانه» نخستین رمان‌ ساناز زمانی، رمانی سیاسی است که در دهه‌ هفتاد سپری می‌شود و داستان مهندسی جوان را روایت می‌کند که از آلمان دستگاه شنودی شبیه به یک خودکار به ایران می‌آورد و همین می‌شود ابزاری برای شنیدن ناگفته‌ها و رازهای پنهان اطرافیان او. این دستگاه شنود او را به سارق صداهای دیگران مبدل می‌کند. داستان این رمان در مسیر رازآلودی رخ می‌دهد که این مرد جوان در لایه‌ پنهانی از زندگی خود و آدم‌های اطرافش می‌پیماید. خواننده در پایان با این سؤال مواجه می‌شود که آیا دانستن‌ ـ‌بیش از آن‌چه قرار است بدانی‌ـ‌ قدرت است یا محنت؟ این کتاب را نشر «نیماژ» منتشر کرده است.
 
 
 
کتاب‌های «گزارش‌های یک شکاربان» از حسن بهرامی و «دور دست» از میثم نبی دو رمانی است که هنوز منتشر نشده است.
 
در بخش مجموعه‌داستان رتبه نخست به «هفت گنبد» از محمد طلوعی، رتبه دوم به «دوازده نت برای سکوت» از کیوان صادقی و رتبه سوم به‌صورت مشترک «باران بمبئی» از پیام یزدانجو و «متغیر منصور» از یعقوب یادعلی رسید. همچنین کتاب‌های «افتاده بودیم در گردنه حیران» از حسین لعل‌بذری و «شکارچیان در برف» از نسیبه فضل‌اللهی به صورت مشترک شایسته تقدیر شدند.
 
«هفت گنبد»
«هفت گنبد» سومین مجموعه داستان بزرگسال محمد طلوعی است. در داستان‌های این کتاب راوی‌ها هفت سفر به کشورهای همسایه ایران می‌کنند و در این سفرها، در پی درون خودشان هستند. این جست‌وجو به روایت قصه زندگی این افراد می‌انجامد. سفرهای مورد اشاره هم به سوریه، ارمنستان، لبنان، عراق، گرجستان، افغانستان و عمان هستند. داستان‌های این مجموعه بیشتر درباره سرنوشت مشترک آدم‌هایی است که در این جغرافیای باستانی زندگی می‌کنند و آدم‌هایی که سرگذشتشان از زندگی‌های هم گذشته و باز دوباره به هم گره می‌خورد. در یک بیان خلاصه می‌توان گفت که هفت گنبد داستان جنگ‌ها، صلح‌ها و آرزوها در جایی بدون مرز و خاورمیانه‌ خیالی است. این کتاب را نشر «افق» منتشر کرده است.
 
 
«دوازده نت برای سکوت»
مجموعه داستان «داوزده نت برای سکوت»، نخستین اثر کیوان صادقی است. این کتاب یک مجموعه داستان بهم‌ پیوسته است که نوع روایتش اول شخص است و از زبان یک افغان که در یک کارگاه ساختمانی زندگی می‌کند، روایت می‌شود. شاید تصویر مینی‌مالیستی این باشد که خیلی از ما عصرها می‌بینیم که کارگاه‌های ساختمانی تعطیل شده و به یک خانه‌های خالی و دارای ابهام تبدیل می‌شوند؛ او در این مجموعه به روایت اتفاقات آن اتاق پرابهام پرداخته‌ام و این 12 داستان، اتفاقاتی است که در کنار فعالیت‌های ساختمانی در آن ساختمان رخ می‌دهد. در واقع نویسنده قصد داشته تا به این موضوع اشاره کند که انسان‌هایی که ما به عنوان نیروی کار از آنها کمک می‌گیریم و صرفا انتظار داریم که یک ساختمانی را برای ما بسازند، هرکدام‌شان قصه‌های خاص خودشان را دارند. این کتاب را نشر «نیماژ» منتشر کرده است.
 
 
«باران بمبئی»
«باران بمبئی» چهارمین اثر داستانی پیام یزدانجو است. یزدانجو که سال‌هاست دغدغه‌های جدی در حوزه‌ ساختار، روایت و بداعت داستانی دارد از نویسندگان تجربی ادبیات ایران محسوب می‌شود. یزدانجو چندین کتاب نیز در حوزه‌های مختلف نظریه و فکر ادبی به فارسی برگردانده که بارها تجدیدچاپ شده‌اند. او برخی از مهم‌ترین آثار ریچارد براتیگان را هم به فارسی برگردانده است. «باران بمبئی» نه داستان کوتاه است که حاصل درک و کشف نویسنده از چند سال زندگی و تحصیل در هند است. داستان‌ها درون‌مایه‌هایی نزدیک دارند و درشان می‌توان انسانی را دید که مدام با وجوه مختلف آگاهی، رازآلودگی و گم ‌شدن مواجه می‌شود. برای همین داستان‌ها پر از ترکیب‌های غریب معنایی و تصویری هستند که در داستان‌نویسی ایران تجربه‌ای نو محسوب می‌شود. یزدانجو با احضار خود به متن روایت و نظم‌ بخشیدن به اتفاق‌‌های پیرامونی‌اش داستان‌هایی جذاب نوشته که در آن‌ها خواننده با ماجراها و آدم‌هایی بسیار خاص و عجیب روبه‌رو می‌شود. کشف هند شخصی شاید. پیام یزدانجو مدتی ا‌ست در پاریس زندگی می‌کند و این داستان‌ها حاصل چند سال کار روایی او هستند. «باران بمبئی» جهان نویافته‌ای ا‌ست که قرار است برای مخاطب معناهایی تازه بسازد. این کتاب را نشر «چشمه» منتشر کرده است.
 

«متغیر منصور»
یعقوب یادعلی نویسنده‌ فکرساز روزگار ماست. از اولین کتابش یعنی «حالت‌ها در حیاط»(۱۳۷۷) تا رمان «آداب دنیا»(۱۳۹۵)، همواره در جست‌جوی روایت‌هایی بوده که بتواند مخاطب را با تردیدها و شکاف‌هایی عمیق در واقعیت مواجه کند. شش داستان مجموعه «متغیر منصور» حاصل چند سال کوتاه‌نویسی این داستان‌نویس باحوصله است. شش داستان؛ شش زبان؛ شش تکنیک. این نویسنده نجف‌آبادی بین این داستان‌ها ارتباط‌هایی ایجاد کرده‌ است که باعث ساخته‌شدن روح کتاب می‌شوند. داستان‌ها سوژه‌هایی بکر و عجیب دارند. از درک یک دوست کوبایی با اخلاقی عجیب تا روایت نبرد برای به کف آوردن گور برای مرده‌ای که روی زمین مانده. یادعلی قصه‌هایش را ساده آغاز می‌کند ولی ناگهان مخاطب را در وضعیتی قرار می‌دهد که درمی‌یابد حقیقت کاملا مخدوش شده‌ است. «متغیر منصور» فضایی است نو در داستان کوتاه این روزگار ادبیات داستانی و بی‌شک برای مخاطب خود غافل‌گیری‌هایی جدی همراه خواهد داشت. بهتی از جنس تردید در واقعیت‌ها. این کتاب را نشر «چشمه» منتشر کرده است. این مجموعه نیز جزو آثار برگزیده شماره نوروزی مجله تجربه بود.

 
 
«افتاده بودیم در گردنه‌ حیران»
«افتاده بودیم در گردنه‌ حیران»، نخستین مجموعه داستان حسین لعل‌بذری، مجموعه‌ای است که حال و هوای کلی و غالب آن دلتنگی راوی و شخصیت‌های داستان برای آدم‌هایی است که دیگر نیستند، آدم‌هایی که مفقودند و زمان یا مرگ آن‌ها را گرفته است. مولفه‌های اصلی غم غربت در داستان‌های حسین لعل‌بذری مانند دلتنگی برای گذشته، گرایش به بازگشتن به وطن و زادگاه، بیان خاطرات همراه با افسوس و حسرت، پناه بردن به دوران کودکی و یادکرد حسرت‌آمیز آن، اسطوره‌پردازی است. عناصری چون بو و صدا در تداعی گذشته‌ها و به تبع آن در تحریک عاطفه‌های نوستالژیک راویان و شخصیت‌های این داستان موثر بوده است. حسین لعل بذری با زبانی تراش‌خورده و نثری پخته و منسجم، به خلق فضاهایی دست می‌زند که میان وهم و واقعیت در نوسان است و آدم‌هایی را به نمایش می‌گذارد که با ویژگی‌ها و واکنش‌های زنده و قدرتمندشان به خوبی قابلیت ماندگار شدن در ذهن خواننده را داراست. نویسنده در این مجموعه با بهره گرفتن از فرهنگ‌ها و گویش‌های مختلف، فضایی متنوع ایجاد می‌کند و از یکنواختی و سکونی که گریبانگیر بخش عمده‌ای از فضاهای داستانی اخیر است، دور می‌شود. حس‌های متنوع انسانی از مرگ و رنج‌ گرفته تا عشق و امید، در این مجموعه هر یک سهم خود را دارند و هیچ‌کدام جا را بر دیگری تنگ نمی‌کنند. هرچند درد و مرگ عناصر پررنگی در داستان‌های لعل بذری هستند، اما «افتاده بودیم در گردنه‌ی حیران» کتابی است که با وجود تمام ناکامی‌ها و رنج‌ها و مرگ‌هایی که روایت می‌کند، در نهایت خالصانه در ستایش عشق و زندگی تصنیف شده است. این کتاب را نشر «نیماژ» منتشر کرده است.
 
 
«شکارچیان در برف»
«شکارچیان در برف» اثری از نسیبه فضل‌اللهی از هشت داستان تشکیل شده است. همه هشت داستان مجموعه واجد فضای متفاوتی هستند؛ در این داستان‌ها از پیرنگ، روابط علت و معلولی، حس تعلیق و مهم‌تر از همه شخصیت‌محوری آشکار خبری نیست؛ آنگونه که در دیگر داستان‌ها شاهد آن هستیم؛ به‌واقع می‌توان اذعان داشت که داستان‌ها به فرمی کاملا مدرن و متفاوت از جریان کنونی داستان‌نویسی ایران نوشته شده‌اند. بیشتر داستان‌های این مجموعه براساس موقعیت شکل گرفته‌اند، موقعیت‌هایی که اغلب هیجان‌انگیز و پرتنش نیستند و همه ما هر روز در زندگی روزمره با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم و به سادگی از کنارشان می‌گذریم، اما تنها نگاه ژرف یک نویسنده است که می‌تواند با ظرافت و دقت نظری ستودنی این لحظه‌ها را با جزئیات دقیق ثبت و ضبط کند و بدون شرح و توصیف‌های غیرضروری و با شیوه‌ای نمایشی، از آن‌ها داستان‌هایی ارزشمند خلق کند . این کتاب را نشر «ثالث» منتشر کرده است.
 
 

در بخش مجموعه‌شعر رتبه نخست به «آن حیوان» سروده مازیار نیستانی، رتبه دوم به صورت مشترک به کتاب‌های «پروردگارا ایران را به‌خاطر بسپار» از کورش کرم‌پور و «حق تیر به سگ‌های خانگی» از آناهیتا رضایی و رتبه سوم به کتاب «چرخ کاترین» سروده زهرا زمان رسید. همچنین کتاب «دری به دایره گچ» از مظاهر شهامت به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شد.
 
«آن حیوان»
«آن حیوان» مجموعه شعر مازیار نیستانی از 16 شعر بلند است که وجه اشتراک همه آنها توجه شاعر به زیبایی‌شناسی در زبان است، ضمن اینکه زیبایی‌شناسی در اجزای دیگر شعر فراموش نشده است. شاعر در این مجموعه نشان داده که کلمات را می‌شناسد و استفاده از ظرفیت‌های گوناگون زبان باعث شده است تا هماهنگی بین مضمون عاطفی شعر و زبان آن تاثیر بیشتری در مخاطب داشته باشد. توجه به آواها در شعر و انتخاب واژه‌هایی با حروف خاص، که دور از بازی‌های زبانی معمول و در هماهنگی با مضمون شعر اتفاق افتاده است، ویژگی شعرهای این مجموعه است. این کتاب را نشر «نیماژ» منتشر کرده است.
 
 
«پروردگارا ایران را به‌خاطر بسپار»
«پروردگارا ایران را به‌خاطر بسپار» سومین کتاب کورش کرم‌پور است که بعد از گذشت 14 سال از کتاب دوم او در سال 1397 راهی بازار نشر شد. به گفته کرم‌پور شعر «پروردگارا ایران را بخاطر بسپار» نمونه کامل شعر مدنی است و درواقع این کتاب نماینده شعر مدنی است. کرم‌پور شعر مدنی را نوعی خوانش شعر می‌داند. او مدتی است که درباره مفهومی به نام «شعر مدنی» مسایلی را مطرح کرده و بر این باور است که شعر مدنی تنها سیستم خوانشی است که شعر فارسی را به صورت تبارشناختی مورد بحث قرار می‌دهد و در بسیاری موارد گره‌گشا خواهد بود. این کتاب را نشر «نیماژ» منتشر کرده است.
 
 
«حق تیر به سگ‌های خانگی»
«حق تیر به سگ‌های خانگی» اثر آناهیتا رضایی است و سروده‌های آن از میان سروده‌های ده سال اخیر شاعر گزینش و در ۶۲ صفحه و دو بخش تدوین شده است. شعرهای بخش اول (متاخر) با رویکرد تجربی در حوزه‌های مختلف زیستی شاعر پدید آمده‌اند و شعرهای بخش دوم (متقدم) با تکیه بر موسیقی کلام و در فضای استعاری اجرا شده است. مضامین شعرها اغلب مبتنی بر مواجهه با مرگ و نابودی و در بنیان زوال محور است. حتا در موارد اندکی که رگه‌هایی از طنز به چشم می‌خورد، شاعر به دست انداختن عوامل مربوط به مرگ می‌پردازد. جریان دایمی و حرکت بطئی به سمت تباهی در جای‌جای این شعرها قابل مشاهده و ضربه زننده است. شاعر نسبت به جریانات سیاسی و اجتماعی هم بی‌تفاوت نیست اما آنجا هم به نمادهای انهدام می‌پردازد.  این کتاب را نشر «حکمت کلمه» منتشر کرده است.
 
 
«چرخ کاترین»
«چرخ کاترین» دومین مجموعه شعر منتشر شده از زهرا زمان است که نگاه و حس زنانه به خوبی در شعرهای آن  نمایان است. بیشتر شعرهای این دفتر فضای عاشقانه دارند اما زهرا زمان در همین فضا نیز دست به تجربه‌های متفاوت زده است. شعرهای این شاعر جوان بیشتر تجربی و طبیعت‌گراست و او در اشعارش به توصیف هر آنچه که در اطرافش می‌بیند، دست می‌زند. او گاهی از اجسام اطرافش چنان تصویر ناب و بکری ارائه می‌دهد که مخاطب را برای لحظه‌ای به مکث وامی‌دارد. این کتاب را نشر «مایا» منتشر کرده است.
 
 
 
«دری به دایره گچ»
«دری به دایره گچ» از سروده شاعر شناخته شده، مظاهر شهامت است که در این دوره از جشنواره ادبی بوشهر به عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شده است. مظاهر شهامت از آن‌ دست شاعران و نويسندگانی است كه اغلب آثارش به زبان‌هايی مانند انگليسی، آلمانی، سوئدی، عربی و تركی ترجمه شده و مورد استقبال قرار گرفته است. شهامت هم در داستان‌نويسی و هم در شعر، قائل به تجربه‌گرايی‌ است و بر همين اساس گوناگونی فرم و محتوا را می‌‌توان به وفور در كارهايش مشاهده ‌كرد. این کتاب را نشر «هشت» منتشر کرده است.
 

در این جایزه نشر نیماژ و نشر چشمه با پنج اثر، نشر افق، ثالث، هشت، حکمت کلمه و مایا با یک اثر صاحب نماینده بودند.

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 2
  • نظرات در صف انتشار: 0
  • نظرات غیرقابل انتشار: 1
  • ۱۲:۱۱ - ۱۳۹۸/۰۳/۲۷
    جلد کتاب متغیر منصور از کار طلوعی سرتره. چه برسه داستانها!
  • اردوان ۰۱:۳۴ - ۱۳۹۸/۰۳/۲۹
    اینم شد جایزه که فقط از دو سه ناشر انتخاب کنند ؟؟ یه شوخی بیمزه و مکرر

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها