به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، ششمین همایش ملی سلامت معنوی روز پنجشنبه و جمعه (دوم و سوم اسفندماه) و با حضور آیت‌الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سردار حسین سلامی جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران، ابوالفضل ایرانی‌خواه رئیس دانشگاه علوم پزشکی و جمعی از مسئولین کشوری و حوزوی در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار شد.

لازم است چند عنوان کتاب در حوزه مبانی و مبادی سلامت معنوی تدوین شود
در این مراسم، آیت‌الله علیرضا اعرافی با بیان اینکه اولین محور بیانیه انقلاب که از سوی رهبر انقلاب صادر شد، تحقیق و پژوهش است، گفت: حوزه، دانشگاه و سایر نهادها مخاطبان این محور هستند و باید سایر نهادها، حوزه و دانشگاه را نیز مورد حمایت قرار دهند و از این دو نهاد بخواهند از مرزهای دانش عبور کنند، چراکه با استفاده از همه ظرفیت‌ها و قلمرو‌ها می‌توان از مرزهای دانش به سلامت عبور کرد.

امام جمعه قم، با بیان اینکه حوزه‌های پیرامون پزشکی و مرزهای سلامت روحی و معنوی از قلمروهایی است که می‌توانیم از مرزهای دانش عبور کنیم و الگوساز و تمدن ساز برای جهانیان باشیم، افزود: همه تحقیقات و اقداماتی که در حوزه سلامت دنبال می‌کنیم، باید مبتنی بر نظریه کلان اسلامی باشد. مهمترین این فهرست‌ها سلامت معنوی در نگرش اسلامی امری فرا احساسی و عاطفی است.
 
مدیر حوزه‌های علمیه با تاکید بر اینکه معنویت اسلامی از معنویت قدسی و توحیدی برخوردار است، تصریح کرد: معنویت اسلامی از سویی معنویت فرا محور، فرا مادی و اخروی و از سوی دیگر معنویت مناسکی است به این معنا که فرانگرشی و فراقلبی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، سلامت معنوی را تجلی‌یافته در عرصه‌های مناسکی و احساسی دانست و ادامه داد: معنویت اسلامی تنها به نگرش درون تکیه نمی‌کند؛ بلکه در عرصه‌های فرا مناسکی تجلی می‌بیند. از امتیازات بزرگ نظریه اسلامی معنویت، توجه به دعا و مناجات است، که در این مسئله، ما ابزارهای خوبی در اختیار داریم که در سایر مکاتب و ادیان وجود ندارد و آنها انبوه دعا، مناجات و زیارت است که می‌تواند باعث تجلی انسان شود.

وی به عناصر دیگر در معنویت اسلامی، اشاره کرد و افزود: معنویت اسلامی از سویی مبتنی بر مناسک فرافردی، اجتماعی و مقسمی و از سوی دیگر، مبتنی بر سلامت معنوی، جسمی و ظاهری و ولایی بودن است، باید بدانیم غربی‌ها بین سلسله مراتب ارزشهای انسانی و مرشدان الهی جدایی می‌بینند، ولی در اسلام این مسئله به خوبی مورد توجه قرار گرفته است و در کل نظریه اسلام به مکتب اهل بیت (ع) اتصال به راهنمایان و مرشدان سالم یک اصل مهم در سلامت معنوی است.

آیت‌الله اعرافی با تأکید بر اینکه سلامت معنوی عجین با سبک زندگی خاصی است که در همه قلمروهای زندگی می‌تواند دخیل باشد، بیان کرد: در این رابطه در حوزه درختواره‌هایی میان رشته‌ای در حدود 200 الی 300 رشته و گرایش و سندهای خوبی برای پاسخ به مسائل روز و جامعه طراحی شده است.
 
امام جمعه قم ادامه داد: اسلام به همه مسائل به صورت جامع نگاه می‌کند و در عین حال می‌تواند این امور ارائه شده مقرون به تشکیک باشد و از نگاه اسلام سلسله‌ مراتب در معنویت وجود دارد که باید به آن توجه داشت.
 
مدیر حوزه‌های علمیه افزود: آنچه انسان‌ها را از منظر مسائل روحی با آسیب‌های جدی قرار می‌دهد، چالش‌های روحی و حس محرومیت بوده که معنویت می‌تواند در درمان این عامل، اثرگذار باشد و آن‌ها را معالجه کند.

وی عوامل دیگر را نیز مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: عامل دوم، خود‌برتری‌بینی است که این عامل را نیز با معنویت و نگرش معنوی دینی می‌توان رفع کرد، همچنین عوامل دیگر، نگرش منفی به خود، جهان و هستی است که معنویت می‌تواند آن را نیز برطرف کند.
 
آیت‌الله اعرافی پیشنهادهایی برای انجام بهتر فعالیت‌ها در قلمرو سلامت معنوی ارائه کرد و افزود: در قلمرو سلامت معنوی باید چند گام جدی برداشت، گرچه گام‌هایی در این زمینه برداشته‌ شده که از جمله آن انجام طرح‌های کلان در بحث سلامت معنوی است اما در حوزه، نقدهایی به بحث سلامت معنویت شده است که باید کرسی‌هایی باشد تا این نقدها شنیده‌ شده و مسیر رفع اشکالات رو روشن کرده و راه را طی کنیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، با تأکید بر اینکه نباید سلامت معنوی در مسیر غیرشریعتی و سکولاریستی حرکت کند، ادامه داد: در حوزه سلامت معنوی نیازمند منشور مشخص، معین و جامع هستیم و باید چند جلد کتاب در حوزه مبانی و مبادی سلامت معنوی تدوین شود، تا شاهد رشد در بحث حوزه معنوی سلامت باشیم.
 
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه با اشاره به اقداماتی که باید در حوزه فقهی سلامت معنوی صورت بگیرد، افزود: در سلامت معنوی نیازمند منظومه فقهی و موسوعه روایی و قرآنی هستیم که ضرورت جدی آن احساس می‌شود که طبیعتاً در این زمینه، دانشگاه باید با حوزه‌های علمیه همکاری و مشارکت کند.

امام‌ جمعه قم با تاکید بر انجام پژوهش و تحقیق در حوزه سلامت معنوی، بیان کرد: لازم است برای پیشرفت و رشد کشور و تعالی بهتر در دهه پنجم انقلاب، مبتنی بر اصول و مبانی و در پرتو منویات رهبر انقلاب قدم برداریم و باید برنامه‌ای طراحی کرد که نشان دهد چه قدر در مباحثی مانند معنویت اسلامی پیشرفت صورت گرفته است، همچنین باید خود را باور کنیم و با تکیه‌ بر دستاوردهای خود، از دستاوردهای بشری استفاده کنیم.

برگزاری چنین همایش‌هایی در راستای تعمیق نگاه معنوی به انسان است​
ابوالفضل ایرانی‌خواه رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم، نیز در این همایش با اشاره به اینکه برای چهارمین بار است که همایش ملی سلامت معنوی در قم برگزار می‌شود، گفت: طی یکی دو قرن اخیر، به‌ویژه دوره غلبه مادیت بر معنویت که هم‌زمان با رشد علوم مختلف، انفکاک و جدایی معنویت از جامعه رقم خورد و با پیشرفت‌های علمی شاهد تلقین جدا بودن مادیات از معنویت از سوی برخی از افراد بودیم که این مساله لطمه‌های زیادی را به جوامع بشری وارد کرد.

ایرانی‌خواه با اشاره به دیدگاه‌های مختلف اندیشمندان و جوامع به دین بیان کرد: در دهه‌های اخیر کسانی که دین باور هم نیستند، معترف شدند که نگاه تک بعدی به انسان، اشتباه است، لذا معنویت را مطرح و جمعی از اندیشمندان جامعه پزشکی نیز تعریف غیرمادی و معنوی از دین را در سلامت انسان وارد کردند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی قم، برگزاری چنین همایش‌هایی را در راستای تعمیق نگاه معنوی به انسان دانست و افزود: فرهنگستان علوم پزشکی چند سالی است که همایش سلامت معنوی را برگزار می‌کند، برگزاری چنین همایش‌هایی در شهر قم به عنوان شهر علم و اجتهاد و حرم اهل‌بیت (ع) اهمیت زیادی دارد، این شهر از بزرگترین مراکز علمی اسلامی در جهان برخوردار است که به تحقیق در علوم اسلامی و علوم انسانی می‌پردازند.

ایرانی‌خواه تبیین سلامت معنوی را ضروری دانست و ادامه داد: امیدواریم و اطمینان داریم با این نگاه عمیق و مقدسی که برای تحقیق و تفحص در قم مقدس انتخاب‌شده است، به‌زودی شاهد تعریف کامل از انسان و حقایق علمی و سلامت معنوی برای سراسر جهان و محققین و منصفین باشیم.
 
در حوزه علمیه برای تبیین سلامت معنوی در جامعه، کتاب‌هایی با این موضوع تالیف می‌شود
در ادامه این مراسم، ‌حسن ابوالقاسمی دبیر ششمین همایش سلامت معنوی با اشاره به اینکه هدف از برگزاری این همایش، نهادینه کردن سلامت معنوی در جامعه و دانشگاه‌ها و به‌ویژه مراکز پزشکی است، گفت: فرهنگستان علوم پزشکی در قالب تفاهم‌نامه‌ای در زمینه سلامت معنوی، با دبیرخانه انجمن‌های علمی حوزه‌های علمیه سعی دارد تا محتوای سلامت معنوی مورد نیاز دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز بهداشتی و درمانی را تبیین کند، همچنین حمایت از پایان‌نامه‌های سطح دکترا در حوزه و دانشگاه داریم.

ابوالقاسمی افزود: فرهنگستان علوم پزشکی حمایت از پایان‌نامه‌های دکترا در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه را در دستور کار دارد و در حوزه علمیه نیز برای کمک به روند تبیین سلامت معنوی در جامعه، کتاب‌هایی با این موضوع تالیف می‌شود.
 
دبیر ششمین همایش سلامت معنوی در ادامه بیان کرد: بیش از 200 مقاله علمی به دبیرخانه این همایش رسید که از میان این آثار  130 مقاله علمی پذیرفته شده است.
 
وی با اشاره به برگزاری نشست‌های میزگرد تخصصی این همایش تصریح کرد: «راهکارهای اجرایی ارتقای سلامت معنوی اسلامی»، «سلامت معنوی اسلامی بر مبنای قرآن و سیره اهل بیت (ع)»، «سلامت معنوی اسلامی،‌ مبانی و رویکردهای تمدنی»، «تاثیر سلامت معنوی اسلامی بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی» و «شاخص‌های سلامت معنوی اسلامی و الگوهای رایج»، عناوین پنج میزگرد تخصصی است که در این همایش برگزار می‌شود.

ابوالقاسمی ادامه داد: پروژه‌های تحقیقاتی و کنفرانس سالیانه سلامت معنوی از جمله اقداماتی بوده که در زمینه نهادینه شدن سلامت معنوی در جامعه انجام‌شده است، همچنین امیدواریم با وزارت بهداشت و فرهنگستان و حوزه علمیه به‌عنوان اقدام مشترک بین حوزه و دانشگاه اقدامات قابل‌توجهی انجام دهیم.
 
حاکمیت نگاه مادی‌گرایانه در جامعه موجب سوء استفاده از علم برای از بین بردن جامعه می‌شود
در بخش دیگری از این همایش، سردار حسین سلامی، با بیان اینکه بدون داشتن قهرمانان بزرگ نمی‌توان ملتی زنده و کشوری پیشرفته داشت، تصریح کرد: عظمت هر کشوی بسته به وجود انسان‌هایی بزرگ است که استوانه‌های یک ملت هستند و شکوه و عظمت ملت را می‌سازند.

جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بیان اینکه عظمت و وسعت هر کشور، جامعه و ملتی به عظمت روح، وسعت قلب‌ها و قلمرو ذهن‌های مردان و زنان آن است، ادامه داد: بعد از انقلاب اسلامی، در جامعه ما، انسان‌هایی که علم، عمل و تقوا را با هم در وجود خود دارند، بسیار بوده و این اشخاص تندیس‌های زنده‌ای هستند که جامعه به احترام آن‌ها بلند شده و به‌واسطه آن‌ها جامعه رشد و بالندگی می‌یابد.

وی با تجلیل از شخصیت دکتر عباس شیبانی، از چهره‌های ماندگار حوزه پزشکی، به عنوان الگوی سلامت معنوی اسلامی، گفت: جامعه به واسطه این شخصیت‌های بزرگ راه را پیدا می‌کند، این افراد علامات و نشانه‌هایی هستند که بر سپهر افتخارات این میهن ملت مانند ستاره راه را نشان می‌دهند، همان‌گونه که شهدا مصابیحی روحانی و درخشان برای همیشه و ابدی هستند، انسان‌هایی که هرگز مرگ، نمی‌تواند حیات طیبه را از آن‌ها بگیرد.

سلامی با بیان اینکه اگر رشدیافته و متعالی هستیم، به برکت وجود انسان‌هایی است که شخصیت باطنی آن‌ها در دامنه شخصیت ظاهریشان محدود نمی‌شود، بیان کرد: این شخصیت‌ها گه طلایه‌داران آرامش و امنیت واقعی هستند، باید برای نیاز انسان‌ها و جامعه باید ستوده شوند، چراکه شهدا بعد از مرگشان نمی‌میرند و آن‌ها زنده هستند.

جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه وقتی نگاه مادی‌گرایانه در جامعه حاکم باشد، حتی از علم برای از بین بردن جامعه بشری استفاده می‌شود، تصریح کرد: در دنیای غرب که نگرش اسلام حاکم نیست و معنویت وجود ندارد، انسان‌ها آرامش و امنیت را در مادیات جستجو می‌کنند، وقتی دانش پزشکی پیشرفت می‌کند آن‌ها می‌آموزند که چگونه میکروب‌ها را در جهان منتشر کنند.

در حال تدوین کتاب‌هایی در زمینه سلامت فرهنگی در فرهنگستان علوم پزشکی هستیم
در ادامه این همایش، علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی، با اشاره به دیدار عوامل برگزاری همایش ملی سلامت معنوی با مراجع عظام تقلید، بیان کرد: برای برگزاری بهتر این همایش لازم است از مراجع تقلید، علما، مسئولین حوزه و همچنین از موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، دانشگاه علوم پزشکی قم، بسیج جامعه پزشکی و دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله تشکر و قدردانی کرد.

رئیس ششمین همایش ملی سلامت معنوی اسلامی با تأکید بر ملموس شدن آثار و برکات برگزاری این همایش در میان آحاد جامعه، بیان کرد: معتقدیم این همایش‌ها می‌تواند به ارتقای سلامت معنوی جامعه کند، چرا که اروپایی همه تلاششان این بوده که با دین‌ستیزی دین و معنویت را از جامعه جدا کنند، ولی جامعه سلامت ایران هم باید برای برگرداندن دین و سلامت معنوی و اعتقادی به جامعه و با همکاری همه نهادها و مراکز علمی و دانشگاهی تلاش کند.

وی افزود: غربی‌ها در عرصه سلامت سال‌ها در حال فعالیت هستند، ولی چون اعتقادی به دین و مذهب ندارند، نتوانستند توفیق چندانی داشته باشند، اما مسئله دعا و معنویت مسئله‌ای است که نمی‌توانند حتی مذهبی‌های سایر مذاهب از کنار آن به‌راحتی بگذرند، چون تأثیر دعا را در سلامت جسمی خود مشاهده کردند.

مرندی ادامه داد: با مطالعات انجام‌گرفته شاهد آن هستیم که تفاوت جدی بین کسانی که به سلامت معنوی اهمیت می‌دهند با کسانی که بی‌تفاوت به این مقوله هستند، وجود دارد، بنابراین تلاش ما در فرهنگستان این بوده که با ورود جدی‌تر به مقوله معنویت، به‌ویژه در دوره کودکی گام‌های مؤثری برای آن برداریم و به مسائل پیشگیری، بهداشت و ابعاد سازنده سلامت معنوی در کودکان بپردازیم.

رئیس فرهنگستان علوم پزشکی، با اشاره به اقدامات صورت گرفته از سوی فرهنگستان علوم پزشکی در زمینه سلامت معنوی افزود: در حال تدوین کتاب‌هایی در زمینه سلامت فرهنگی در فرهنگستان علوم پزشکی هستیم، اگرچه غربی‌ها بیش از ما در این زمینه مقاله نوشته‌اند، اما تأثیر دعا و مناجات در تأمین سلامت معنوی انسان‌ها غیرقابل‌اجتناب است.

رئیس ششمین همایش ملی سلامت معنوی اسلامی با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب از سوی مقام معظم رهبری تصریح کرد: بیانیه گام دوم و سند دانشگاه اسلامی وظایف سنگینی بر عهده ما گذاشته که امیدواریم خداوند توفیقی به ما بدهد که در این زمینه گام‌ها و قدم‌های مهمی برداریم، این بیانیه یک سند راهبردی بوده و باید از جزء جزء آن بهره محتوایی داشت.
 
یادآوری می‌شود نخستین و دومین همایش ملی سلامت معنوی سال‌های 92 و 93 در دانشگاه شهید بهشتی تهران و دوره‌های بعدی این همایش ملی نیز در سال‌های 94، 95 و 96 در قم برگزار شده بود.

ششمین همایش ملی سلامت معنوی نیز که از روز پنج‌شنبه (دوم اسفندماه) در سالن همایش‌های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی قم آغاز شده بود، روز جمعه (سوم اسفندماه) با برگزاری دو نشست تخصصی، ارائه 6 مقاله و همچنین معرفی و تجلیل از صاحبان مقاله‌های برتر به کار خود پایان داد.