پنجشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۷ - ۲۱:۵۳
خطر نبود منابع شفاهی تاریخ و ادبیات را تهدید می کند

سید سعید هاشمی، منتقد ادبی گفت: از جمله مشکلاتی که در داستان نویسی ما بوجود آمده است ورود شاعرها در حوزه داستان و رمان نویسی است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب (ایبنا) در قم، حوزه هنری استان قم در عصرانه ای دیگر میزبان رمان «کلکسیون پهلوی» اثر علی مهر بود. علی مهر علاوه بر نویسندگی در حوزه کودک و نوجوان، سردبیر ماهنامه مهدوی(عج) «انتظار نوجوان» است و تا به حال کتاب‌های «قصه های اینوری»، «سه سوت»، «کلکسیون پهلوی»، «آب برای خیمه‌ها» و «قالیچه حضرت رضا(ع)» از او منتشر شده است.
 
رمان «کلکسیون پهلوی» روایت داستانی از قیام مردم قم در ۱۹ دی ۵۶ است که برای مخاطبان نوجوان نوشته شده است. راوی داستان علاقه زیادی به جمع آوری تصاویر نشریات دارد، به پیشنهاد یکی از معلمان مدرسه، به خاطر دریافت جایزه، شروع به گردآوری عکس‌هایی از پیشرفت‌های ادعایی پهلوی در نشریات می‌کند، اما او که به همراه پدر و دو برادرش با انقلابیون ارتباط دارند، در همان زمان ناخواسته درگیر اتفاقات ۱۹ دی ۵۶ می‌شود و ما از زبان راوی، ماجراهای این قیام را می‌خوانیم.
 
در ابتدای نشست الهام فراهانی با اشاره به  سالروز قیام ۱۹ دی سال ۵۶ مردم قم انتخاب رمان «کلکسیون پهلوی»  را برای جلسه نقد در همین راستا دانست و بخشی از کتاب را برای مخاطبین حاضر در جلسه خوانش کرد. او در ادامه از علی مهر نویسنده رمان «کلکسیون پهلوی»  برای گفت و گو دعوت نمود.
 
علی مهر در پاسخ به این سوال که برای درک بهتر شرایط نوجوانان و نوشتن رمان در این حوزه آیا با این گروه سنی ارتباط دارید یا نه گفت: سال های قبل که شغلم کتابداری بود ارتباطم با نوجوانان زیاد بود. بچه های دبیرستانی به کتابخانه مراجعه می کردند و این گونه در ارتباط بودم اما به خاطر تغییر شغل ارتباطم کمتر شد اما از راه های دیگر مثل برگزاری جلسات نقد، دراختیار قرار دادن اثر به نوجوانان فامیل یا دوستان فرزندانم این ارتباط را حفظ کرده ام.
 
مجری برنامه با اشاره به این که رمان «کلکسیون پهلوی» نامزد کتاب سال بوده است از چگونگی شکل گیری این کتاب پرسید. این نویسنده گفت:  کتاب در مورد قیام 19 دی قم نوشته شده است. حوزه هنری تصمیم گرفت در مورد روزهای مهم انقلاب از قبیل17 شهریور، 13 ابان، حادثه مسجد کرمان، قیام تبریز و دیگر روزها اثر داستانی تولید کند.  به من 19 دی پیشنهاد شد و من از خدا خواسته این کار را انجام دادم.
 
سوال بعد راجع به درک نویسنده از این مقطع تاریخی بود و مشکلاتی که برای نگارش داستان به لحاظ اسناد تاریخی پیش روی او قرار گرفته بود. نویسنده رمان «کلکسیون پهلوی» این گونه رمان ها را نیازمند یک سری تحقیقات دانست و گفت: یک سری نقص ها و خلع های تاریخی وجود داشت که در اسناد تاریخی نیامده بود. بنابراین دست به پژوهش های میدانی زدم. مثلا این که مکان های شهر نسبت به آن زمان چه تغییری کرده هیچ جا ثبت نشده است. پارک ملی در قم کجا بوده؟ 40 سال پیش منطقه ی دورشهر چه وضعیتی داشته است؟  از کسانی که در آن زمان بوده اند و منبع شفاهی ما هستند سوال کردم. متاسفانه این منابع کم کم در حال از بین رفتنند و این خطری است که تاریخ و ادبیات را تهدید می کند.

در بخش دوم نشست فراهانی مجری برنامه با تشکر از حضور نویسنده از سید سعید هاشمی شاعر، منتقد و نویسنده کتاب های کودک و نوجوان برای نقد کتاب دعوت کرد.

سید سعید هاشمی مباحث خود را به دو قسمت تقسیم کرد و قسمت اول را به نقاط ضعف داستان اختصاص داد و گفت: حوزه هنری در یک دهه اخیر در چاپ کتاب خیلی خوش ذوق و فعال عمل کرده است. یک انقلابی در سلیقه شکل گرفته و این جای تقدیر دارد. این رمان به لحاظ بصری و صفحه آرایی خیلی خوب طراحی شده است منتها چیزی که آدم را اذیت می کند و همه مزایای رمان را زیر سوال می برد طرح جلد آن است. طرح جلدی که ناقص، بد و بی ذوق طراحی شده است.
 
از دیگر موارد ضعف کتاب که هاشمی به آن اشاره کرد نیم خطی است که در نگاه اول زیر عنوان کتاب دیده می شود. "روایت داستانی از قیام مردم قم در 19 در سال 1356"  این نشان می دهد ما کتاب را سفارش داده ایم و یا این که می خواهیم به مدیران بالا دست نشان دهیم که این کار را انجام داده ایم. این رمان یک کتاب پسندیده و خوب است و به نظرم این گونه توضیحات ظلم به کتاب است.
 
نویسنده ی مجموعه داستان «گریه‌ها و یاکریم‌ها»  اسم داستان را هم نشان گر دخالت سفارش دهنده برشمرد و عنوان کرد: این اسم داستانی نیست. اکنون دوره ی هیجان است. به عنوان مثال نوجوان می رود دنبال اسم هری پاتر. بنابراين برای مخاطب نوجوان در درجه اول اسم باید مهیج باشد.
 
این منتقد نکته ی منفی رمان را دو فصل دو و چهارده برشمرد و یادآور شد: این دو فصل مستقیما به تاریخ می پردازد و داستان را از فضای شخصیت ها خارج کرده است. کلیت کتاب حوادث را برای ما می سازد و نیازی نبود در این دو فصل تاریخ بیان شود.
 
نویسنده مجموعه داستان «شبی که به خوابم آمدی» آخرین نقد را به کلیشه ای بودن رمان وارد کرد و گفت: در رمان با کلیشه های متداول سر و کار داریم. نویسنده نتوانسته فضای جدید و متفاوتی به ما ارائه دهد. فضا تکراری است. این مدل آدم ها را ما در کتاب ها و فیلم ها دیده ایم. شاید اگر انتخاب های دیگر از جمله روایت انقلاب از زاویه ی زنان بی حجاب، مردان کراواتی و پولدارها صورت می گرفت فضای متفاوتی را تجربه می کردیم، چرا که این گروه ها هم در پیروزی انقلاب نقش داشته اند.
 

سعید هاشمی در بخش دوم با بیان " عیب می جمله چو گفتی هنرش نیز بگو " به بیان نکات مثبت اثر پرداخت. این کتاب از این حیث که یک داستان اصیل و ایرانی با شروع مناسب، حادثه پردازی متنوع و شخصیت پردازی دقیق به ما ارائه می دهد رمان خوبی است. آقای مهر یک  فضای ایرانی هویت دار ارائه کرده است. حتا اگر اسم قم توی کتاب نباشد متوجه می شویم که این کتاب ایرانی است.
 
هاشمی از دیگر نکات مثبت رمان را قدرت همزادپنداری مخاطب نوجوان با کتاب عنوان کرد و گفت: نویسنده خیلی مستند صحبت کرده و نوجوانی که انقلاب را ندیده انقلاب را می شناسد و همزاد پنداری می کند. آقای مهر واقعاً انقلاب را نشان داده و طرفدارانه آن را روایت نکرده است. نوجوان در همان ساعت خوانش کتاب از شاه و ساواک متنفر می شود و به امام خمینی(ره) علاقه مند می گردد.
 
نویسنده «پیرمرد و صندلی» حادثه پردازی را در رمان نوجوان امری مهم قلمداد کرد و افزود: در این کتاب حادثه پردازی به اندازه و درست رعایت شده که برای سن نوجوان این نوع نگاه بسیار خوب است. بچه ها حادثه را دوست دارند و علی مهر این را فهمیده است.
 
سید سعید هاشمی که خود دستی در شعر دارد و کتاب هایی در این زمینه به چاپ رسانده است گفت: یکی از مشکلاتی که در داستان نویسی ما بوجود آمده است ورود شاعرها به حوزه ادبیات داستانی است. این جریان باعث شده تم شاعری در داستان غلبه کند و من این را مفید نمی دانم. علی مهر با این که شاعر است اما در حوزه ادبیات شعر را کنار گذاشته و به عنوان یک داستان نویس سراغ رمان رفته است.
 
او برگ برنده رمان را نثر و زبان آن معرفی کرد و گفت: نثر کتاب بسیار نوجوانانه و زبان آن بسیار روان است. «کلکسیون پهلوی» جزو معدود کتاب هایی است که من در یکی دو سال اخیر خوانده ام و مشخص است بعد از نوشتن چند بار از طرف نویسنده خوانده شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها