خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کرمانشاه -زهره کریم‌زاده: در سال‌های اخیر مغازه‌ها و فروشگاه‌های متعددی در کرمانشاه افتتاح شده است که هر کدام با یک پسوند یا پیشوند، نام کتاب را یدک می‌کشند؛ کتابفروشی‌هایِ بزرگ یک یا دو طبقه که البته اگر خیلی هنر کنند، تنها سه الی چهار قفسه را به عرضه کتب عمومی اختصاص می‌دهند و مابقی قفسه‌ها را با انواع و اقسام لوازم التحریر و وسایل فانتزی پوشش می‌دهند تا شاید بتوانند مشتری‌های بیشتری به خود جلب کنند.

برخی نویسندگان و اهالی قلم در کرمانشاه معتقدند که این روزها مردمان استانی که تاریخ کهن آن مهد علم، فرهنگ و تمدن است، دیگر مانند گذشته اهل کتاب نیستند و گاه مسائلی مانند قیمت بالا، نبود انگیزه و زمان کافی برای مطالعه و یا مشکلات اقتصادی را برای دوری گزیدن از کتاب و کتابخوانی بهانه می‌کنند.

همین مسائل موجب شده که در سال‌های اخیر چندین کتابفروشی به دلیل استقبال اندک، کرکره مغازه‌های خود را در قالب شغلی جدید - که معمولاً بهترین‌ِشان اغذیه فروشی است - بالا بکشند و یا کرکره کتابفروشی سوت و کور‌شان را برای همیشه پایین نگه دارند.

اوقات مطالعه را فضای مجازی قبضه کرده است
حسین، مدیر یکی از کتابفروشی‌های کرمانشاه است. او در این باره به خبرنگار ایبنا می‌گوید: مقاومت برخی از مردم برای نخواندن و نخریدن کتاب، قابل قبول نیست، متاسفانه مردم غالباً وقت مطالعه‌شان را در دنیای مجازی سپری می‌کنند. در این شرایط چگونه می‌توان انتظار دوستی با کتاب را داشت؟

وی ادامه می‌دهد: کودکی که غالب وقتش را صرف تماشای فیلم و کارتون می‌کند، بدیهی است اگر به صورت تصادفی هم به کتابفروشی بیاید، سی‌دی‌های کارتونی، آن هم شخصیت‌ها و قهرمانان غیرایرانی برای او به مراتب جذابتر از کتاب است.

این کتابفروش معتقد است: خانواده، مدرسه و جامعه سه رکن اثرگذار در تربیت فرزند است و فرهنگ کتابخوانی باید از این سه نهاد به کودک منتقل شود.

سیما زمانی شهروند کرمانشاهی هم در این باره می‌گوید: در سال‌های اخیر چندین کتابفروشی که آن هم در مراکز شهر و مسیر تردد عابران مانند میدان آیت‌الله کاشانی و منطقه نوبهار افتتاح شده است که پس از مدتی به یک‌باره تعطیل شده و به کاربری دیگری تغییر یافته است.

وی ادامه می‌دهد: دیگر این مسئله عادی شده که یک روز ببینیم مشکلات اقتصادی و یا بی‌میلی به مطالعه، کتابفروشی‌های محلات ما را تعطیل کرده و به ساندویجی و یا اغذیه‌فروشی تبدیل شده‌اند. این درد فرهنگی، درمان می‌خواهد.

رغبت به کتابخوانی تغییر در باور می‌خواهد
یک استاد دانشگاه و شاعر کرمانشاهی که تاکنون چندین اثر از وی در حوزه شعر، پژوهش و زبان و ادبیان فارسی به چاپ رسیده است، در گفتگو با خبرنگار ایبنا ضمن اشاره به نظریه «ویلیامسون» اقتصاددان دریافت کننده جایزه نوبل، می‌گوید: عملکرد اجتماعی دارای چهار سطح است که عملکرد اجتماعی، شیوه حکمرانی، نهادهای رسمی و نهادهای غیررسمی از جمله این سطوح است.

خانم رحمانی می‌افزاید: بدون شک جوامع توسعه یافته در نهادهای غیررسمی تغییر ایجاد کرده و موفق شده‌اند به یک جامعه توسعه یافته بدل شوند که یکی از نشانه‌های آن کتابخوانی و تولید کتاب است.
 
وی از کتابخانه و کتابفروشی‌ها به عنوان نهادهای رسمی یاد کرد و افزود: عُرف، هنجار، باور و عقاید، نهادهای غیررسمی هستند و ما باید بتوانیم از طریق آموزش‌هایی که نهادهای غیررسمی را تغییر می‌دهد، کتابخوانی را ترویج کنیم.

رحمانی معتقد است: امانت دادن کتاب و یا تولید کتاب با قیمت پایین‌تر، دردی دوا نمی‌کند و حل چالش هنگامی است که آموزش‌ها تغییر یابد.

این شاعر کرمانشاهی اضافه می‌کند: انیمیشن و فیلم‌های کوتاهی که ساخته می‌شود و یا حتی تشویق به کتابخوانی باید به گونه‌ای صورت گیرد تا در باور و عرف تغییر ایجاد کند.
 
نایب رییس اتحادیه کتابفروشان کرمانشاه اما مشکلات حوزه کتابفروشی‌ها را در استان، در فراوانی مراکز عرضه کتب کمک درسی می‌داند و به خبرنگار ایبنا می‌گوید: 65 کتابفروشی در کرمانشاه فعال هستند که از این تعداد نزدیک به 12 کتابفروشی به عرضه کتاب‌های عمومی و مابقی به عرضه کتاب‌های کمک درسی می‌پردازند.

محمدتقی زرشکیان در پاسخ به این سوال که چرا کتابفروشی‌ای که تنها به عرضه کتاب بپردازد و از فروش لوازم‌التحریر و مابقی وسایل غیرمرتبط خودداری کند، در کرمانشاه به ندرت پیدا می‌شود؟، می‌گوید: مشکل صنف کتابفروشان در کشور متعدد و بسیار است که در استان کرمانشاه مضاعف شده است.
 
شوق اندک به مطالعه آزاد
وی در خصوص چالش صنف کتابفروشان در کرمانشاه، ادامه می‌دهد: در مقایسه با دیگر استان‌ها، مردم این دیار کمتر مطالعه آزاد دارند. از چهار سال گذشته تاکنون چندین واحد کتابفروشی با وجود عرضه لوازمی غیر از کتب عمومی باز هم شکست خورده و مغازه خود را تعطیل کرده‌اند.

زرشکیان معتقد است: تعطیلی و ورشکستگی برخی از کتابفروشان دلایل متعددی دارد؛ بخشی به این دلیل است که گاه داوطلبان این حرفه بدون پشتوانه درست فکری به راه‌اندازی کتابفروشی اقدام می‌کنند و به دلیل نبود پشتکار و بردباری، با شکست مواجه می‌شوند.

دوستی با کتاب باید از مدارس آغاز شود
وی با تاکید بر اینکه خلاء پیوند کودک با کتاب در مدارس احساس می‌شود، می‌افزاید: اکنون نه تنها دانش‌آموزان بلکه اکثر دانشجویان زمان و رغبتی برای مطالعه کتب غیردرسی ندارند و اگر وقت و حوصله‌ای داشته باشند، تنها به مطالعه کتب درسی می‌پردازند. قیمت بالای کتاب هم بی‌تقصیر نیست
وی قیمت بالای کاغذ و در نتیجه تاثیر آن بر قیمت کتاب را به عنوان یکی دیگر از دلایل اُفت مطالعه در استان عنوان می‌کند و می‌گوید: تیراژ کم در بالا رفتن قیمت کتاب تاثیرگذار است و برخی همشهریان، خرید کتاب را در انتخاب‌های آخر خود پس از خرید لوازم ضروری قرار می‌دهند.

زرشکیان یادآور می‌شود: همواره واگذاری کتب امانی گره‌گشا نیست چراکه این روش به دلیل منفعت اندک اقتصادی و نداشتن خروجی مثبت در اکثر کتابفروشی‌ها منسوخ شده است.

به گفته وی، نهادینه کردن فرهنگ مطالعه و اختصاص جایگاهی ویژه به کتابخوانی می‌تواند تا حدودی سال‌های دوری از این گنجینه با ارزش را جبران کند.