خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مَرد درحالی‌که دست دخترکی را گرفته بود، سرگردان و پریشان در راه‌روها راه می‌رفت و به غرفه‌ها نگاه می‌کرد و پسرکی تند تند در پی آن‌ها می‌رفت و هرازگاهی از فرصت استفاده می‌کرد و کتابی را ورق می‌زد که ناگهان مرد او را صدا می‌زد و پسرک کتاب‌ها را رها می‌کرد و می‌رفت. به ته سالن که رسیدند، مرد با ناامیدی نگاهی به اطرافش کرد، دست بچه‌ها را برای لحظه‌ای رها کرد و از مسئول یکی از غرفه‌ها سوالی پرسید و دوباره همان راهی که رفته بود را برگشت. کنجکاو شدم. پیش او رفتم و پرسیدم «می‌توانم کمکی به شما کنم؟» مرد حیران و پریشان گفت که یک ساعت است از این سالن به آن سالن می‌رود و به دنبال غرفه یکی از ناشران می‌گردد تا برای پسرش کتاب بخرد اما متاسفانه آن‌قدر سالن‌ها و غرفه‌های بخش کودک و نوجوان پراکنده است که سرگردان شده و هیچ کس نیست او را راهنمایی کند و بچه‌هایش به جای لذت بردن از فضای نمایشگاه خسته و پریشان شده‌اند و می‌گویند زودتر ما را از نمایشگاه بیرون ببر.
 
سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بزرگترین رویداد فرهنگی کشور است که هرساله نیاز بسیاری از مردم کشور را در حوزه کتاب تامین می‌کند. باوجود اینکه این نمایشگاه به مدت دو سال در شهر آفتاب برگزار شد، بسیاری از ناشران خواستار برگرداندن نمایشگاه به مصلی بودند و اعتقاد داشتند به دلیل طولانی بودن مسافت شهر آفتاب، بسیاری از مردم در نمایشگاه شرکت نمی‌کنند که این مساله با برگرداندن نمایشگاه از شهر آفتاب به مصلی برطرف شد اما مساله دیگری که امسال از سوی ناشران کودک و نوجوان مطرح می‌شود، جانمایی سالن‌های کودک و نوجوان است که از محل همیشگی‌اش در مصلی یعنی چادرهای بخش شمال شرقی به رواق‌ شرقی، بالکن رواق و صحن مصلی تغییر مکان داده و مخاطبان را سرگردان کرده است.
 
کاهش فروش کتاب در اثر پراکندگی سالن‌های کودک
خسرو رحمت‌‌الهی مدیر فروش انتشارات محراب قلم و مسئول غرفه این انتشارات در نمایشگاه، نیز در این باره می‌گوید: با وجود اینکه با انتقال نمایشگاه از شهر آفتاب به مصلی دسترسی مردم آسان‌تر شده است و در روزهای اول به خاطر وجود تعطیلات شاهد حضور گسترده مردم بودیم اما مشکلی که در بخش کودک و نوجوان وجود دارد جانمایی سالن‌ها و غرفه‌های کودک و نوجوان است که سبب سردرگمی و آشفتگی مراجعه‌کنندگان شده است.
 
وی می‌افزاید: متاسفانه بسیاری از مشتریان ما و افرادی که دنبال انتشارات محراب قلم هستند بعد از مراجعه از اینکه به سختی توانسته‌اند غرفه انتشارات را پیدا کنند ناراضی هستند و این مساله سبب شده تا حدی فروش ما نیز کاهش یابد. البته درجانمایی غرفه‌ها نیز بعضی از غرفه‌ها بیشتر در معرض دید مخاطبان در زمان ورود به نمایشگاه قرار دارند و این مساله هم در فروش تاثیر دارد.
 
افزایش استقبال در سه روز نخست نمایشگاه
علی عسگری، مدیر نشر هوپا، نیز معتقد است انتقال نمایشگاه کتاب از شهر آفتاب به مصلی میزان مراجعه و بازدید را افزایش داده است به طوریکه شاهد افزایش استقبال در سه روز نخست نمایشگاه نسبت به سال گذشته بودیم. و بازدید و فروش بیشتری داشتیم اما مشکل ما چند تکه شدن فضای سالن‌های کودک و نوجوان است بخشی از سالن‌ها در رواق، بخشی زیر چادر و بخشی در بالکن قرار دارند که این مساله تاثیر منفی روی کار ما گذاشته است. مخصوصا ناشران کودک و نوجوانی که در زیر چادر در صحن مصلی قرار دارند چندان برای مخاطبان شناخته شده نیستند و اطلاع‌رسانی هم بسیار ضعیف است به گونه‌ای که دیروز که سومین از روز نمایشگاه بود تابلوهایی برای شناخت شماره سالن‌ها و راهروها نصب کردند و وقتی به مخاطبانمان آدرس می‌دادیم اصلا اسم سالن‌ها مشخص نبود و مردم کاملا گیج شده بودند و مراجعه کنندگان وقتی به غرفه ما می‌آمدند از اینکه وقت زیادی برای پیدا کردن غرفه صرف کرده‌اند بسیار شاکی بودند. متاسفانه این‌گونه بی‌نظمی‌ها مشکل همیشگی نمایشگاه است که هنوز بعد از 30 سال نتوانسته‌ایم آنها را حل کنیم.
 
مخاطبان گذری خود را از دست داده‌ایم
مدیر نشر هوپا افزود: با اینکه نشر هوپا در راهروهای کم رفت‌وآمد بخش کودک و نوجوان قرار دارد ما مخاطبان گذری خود را از دست داده‌ایم و مخاطبان ما صرفا افرادی هستند که از قبل ما را می‌شناخته‌اند.
 
استراتژی و راهبرد مشخصی نداریم
امیرهوشنگ اقبال‌پور، مدیر انتشارات آبرنگ نیز معتقد است: انتقال نمایشگاه کتاب از شهر آفتاب به مصلی سبب شد مخاطبانی را که به خاطر بد بودن موقعیت آب و هوایی، جغرافیایی و دور بودن مسافت و نبود آرامش حاضر نبودند به نمایشگاه شهر آفتاب بیایند به مصلی آمدند و شاهد آنها بودیم اما مشکل اصلی پراکنده شدن سالن‌های کودک و نوجوان بود که این مساله برمی‌گردد به نبود زیرساخت لازم در نشر و زیرساخت برگزاری نمایشگاه و تا زمانی که زیرساخت‌ها را درست نکنیم نمی‌توانیم شاهد موفقیتی در این زمینه باشیم. ما استراتژی و راهبرد مشخصی نداریم. افرادی که استانداردها را برای جانمایی‌ها و مکان‌نمایی‌ها تعیین می‌کنند عمدتا نظرهای شخصی‌شان را اعمال می‌کنند. در دو سال اخیر بسیاری از مردم به خاطر دور بودن مکان نمایشگاه از حضور و بازدید از نمایشگاه در شهر آفتاب صرفنظر کردند که الان این دسته از مخاطبان به نمایشگاه آمده‌اند.
 
مسائل اقتصادی سبب فروش کمتر کتاب شده است
فتح‌الله فروغی، مدیر انتشارات شورا، نیز درباره سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌گوید: محدودیت‌هایی در جانمایی غرفه‌ها در مصلی وجود دارد، مصلی برای نمایشگاهی به این وسعت ساخته نشده است و کارکرد دیگری دارد. طبیعی است که مورد انتظار ما این نیست. مکان نمایشگاه کتاب با اینکه سال‌هاست مورد مذاکره قرار گرفته است اما هنوز نتوانسته‌ایم به جای ثابتی برسیم که پذیرای این حجم از بازدیدکنندگان باشد.
 
به گفته وی اگر امکاناتی وجود داشته باشد که تمام ناشران کودک و نوجوان در کنار هم باشند هم برای ناشران بهتر است و هم برای مراجعه‌کنندگان. مردم الان مجبورند به قسمت‌های مختلف بروند و این پراکندگی سبب شده که ترتیب شمارشی مشخصی هم وجود نداشته باشد و مسئولان انجمن ناشران کودک و نوجوان که مسئولیت این کار را برعهده دارند باید توجه بیشتری داشته باشند.
 
فروغی معتقد است این مسئله تاثیر زیادی روی استقبال مخاطبان ندارد و آنچه که به‌صورت میدانی ملاحظه کرده حضور افراد نسبتا خوب است اما از بازخوردی که از غرفه‌داران گرفته از فروش کتاب‌ها رضایت نداشتند و به نظر می‌رسد مسائل اقتصادی در فروش کمتر کتاب بسیار تاثیرگذار است چون کتاب از اولویت سبد خانوار خارج شده است.  
 
افزایش تعداد ناشران و کاهش فضای غرفه‌ها
برزو سریزدی، مسئول کارگروه بخش کودک و نوجوان سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، درباره پراکندگی سالن‌ها و چگونگی تقسیم‌بندی آنها در حوزه کودک و نوجوان توضیح می‌دهد: برای جانمایی غرفه‌های بخش کودک و نوجوان الویت‌بندی کردیم. الویت اول ما جانمایی ناشران کودک در رواق شرقی بود. بعد از آن الویت با بالکن رواق و بعد صحن مصلی بود. از سویی به منظور اینکه بتوانیم به متراژ غرفه‌ها در سال گذشته برسیم دو چادر در صحن مصلی پیش‌بینی کردیم که فقط با یکی از آنها موافقت شد و این مسأله سبب شد امسال نسبت به سال گذشته با هزار متر کاهش فضا مواجه باشیم و غرفه‌ها کوچک‌تر شوند.
 
مصلی برای نمایشگاه ساخته نشده است
 وی درباره تغییر جای سالن‌های کودک و نوجوان اظهار می‌کند: واقعیت این است که قصدمان از آمدن به مصلی این بود که فضای بهتری داشته باشیم اما چون اینجا برای نمایشگاه ساخته نشده است، فضای مناسب کم داریم. براساس جانمایی‌های صورت‌گرفته یک سوم غرفه‌ها با متراژ 2هزار متر زیر سقف و دوسوم با متراژ کمتر 4هزار متر زیر چادر تعبیه شده است. درواقع سال 94 هم قرار بود ناشران کودک در رواق شرقی جانمایی شوند اما چون غرفه‌نمایی‌ها انجام شده بود، در همان محل قبلی یعنی زیر چادرها ماندیم.
 
سریزدی درباره تعدد سالن‌های بخش کودک و نوجوان و پراکندگی آنها نیز می‌گوید: همه به محل قبلی چادرهای کودک عادت کرده بودیم و برای مردم شناخته شده بود و اصلا پراکندگی وجود نداشت و مخاطبان تکلیفشان روشن بود که فقط کتاب کودک در اینجا عرضه شده است و این مساله قطعا سبب سردرگمی مخاطبان می‌شود. البته یک دلیل دیگر سردرگمی مردم این است که سال اول است که این جانمایی‌ها انجام شده و از سویی اطلاع‌رسانی هم بسیار ضعیف است.

حرف آخر
قطعا برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب با این وسعت و تنوع نیازمند بررسی‌ها و تحلیل‌های عمیق و کارشناسانه است تا بتوانیم به اهداف نمایشگاه که مانوس شدن مردم با کتاب، برقراری ارتباط ناشران با نشر بین‌الملل و ترویج و گسترش کتابخوانی است، نزدیک‌تر شویم و این نیاز در حوزه نشر کودک و نوجوان با توجه به اینکه با جمعیت چند میلیونی در این حوزه روبه‌روایم که باید از سنین کودکی با کتاب مانوس شوند تا در آینده جامعه‌ای کتابخوان داشته باشیم، بیشتر احساس می‌شود.

سی‌ویکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران تا 22 اردیبهشت در مصلای بزرگ امام برپاست.