خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- راسته خیابان جمهوری، چهارراه سعدی(مخبرالدوله سابق) را که به سمت میدان بهارستان رد کنیم: به مغازه‌ای برمی‌خوریم که از پشت شیشه آن ظروف غذاهای خانگی و یخچال‌های بزرگ مخصوص نوشیدنی به وضوح نمایان است؛ رستورانی که غذاهای خانگی می‌فروشد و می‌شود از فاصله چند متری هم کوفته‌های گرد و اشتهابرانگیزش را تشخیص داد. اما آنچه بیش از هر چیز به‌ذهنم عجیب آمد، تناقضی بود که تابلوی سردر مغازه در ذهنم ایجاد کرد: «انتشارات آسیا»!
 
پرکردن شکم به جای پرکردن ذهن
کتاب‌فروشی‌ که تا همین چند هفته پیش، پاتوق علاقه‌مندان به کتاب و محل رفت و آمد اهالی قلم بود، به اغذیه‌فروشی‌ای تبدیل شده بود که مشتریانش دغدغه شکم داشتند؛ نه مطالعه؛ افرادی که به‌جای کتاب، کوفته و کشک بادمجان و... سفارش می‌دهند.

دیدن چنین اتفاقی، بدون شک خاطر هر اهل قلم یا اهل کتابی را آزرده می‌کند که چرا یک کتابفروش به جای پر کردن فکر و ذهن مردم به فکر پر کردن شکم آنان می‌افتد و غذاهای خانگی را جایگزین کالایی مانند کتاب می‌کند؟ اما واقعیت این است که این اتفاق، به دلیل وجود بدنه ضعیف نشر و مشکلات مالی کتاب‌فروشان، چندان هم دور از انتظار نیست؛ آنچنانکه شاید در آینده‌ای نزدیک با موارد بیشتری از تغییر کاربری‌های اینچنینی نیز مواجه شویم.

در هر صورت غم نان از هر چیزی مهم‌تر است! فروش و مردمی که کتاب‌ نمی‌خوانند، گرانی کاغذ و کتاب، غول عجیب نسخه‌های تقلبی پرفروش‌ها و موانع بسیار دیگری که باعث رکود بازار کتاب شده است، هر کدام می‌تواند دلیل موجهی باشد که تعطیلی یک کتاب‌فروشی و تبدیل شدن آن به رستوران یا هر فروشگاه دیگری که بازارش داغ است، را توجیه کند. 

بازار تهران، شاه‌آباد و دیگر هیچ...
از موقعیت مکانی «انتشارات آسیا» و رونق گرفتن اصناف دیگر در این راسته می‌توان فهمید که تا همین‌جای کار هم خوب دوام آورده است.  درواقع کتابفروشی انتشارات آسیا از بازماندگان کتابفروشی‌های خیابان «شاه‌آباد» بود؛ بازمانده از کتاب‌فروشی‌هایی که از محدوده بازار و خیابان ناصرخسرو به این محل نقل مکان کردند. این مهاجرت البته استمرار نیافت و بعدتر بخش قابل توجهی از کتاب‌فروشی‌ها و انتشاراتی‌های شاه‌آباد به راسته انقلاب(مقابل دانشگاه تهران) نقل مکان کردند و باقی ماجراها...

نکته قابل توجه آن است که «انتشارات آسیا» حتی آن زمان که کسب و کار کتابفروشان در شاه‌آباد کساد شده بود، از پا نیفتاد و قوت خود را داشت. حتی خفقان‌های سیاسی در دوره پهلوی هم این کتاب‌فروشی را از پا درنیاورد و حالا بعد از گذشت نزدیک به چهاردهه از پیروزی انقلاب اسلامی، فشارهای اقتصادی میراث‌دار این نشر و کتاب‌فروشی را به صرافت تغییر کاربری انداخته است.

محمود عطایی فعالیت انتشارات آسیا را از سال 1339 در بازار تهران آغاز کرد. مرحوم عطایی شعبه دوم این انتشارات را در سال 1343 در خیابان جمهوری(شاه‌آباد سابق) بنا نهاد و در حال حاضر شهرام عطایی مدیریت آن را برعهده دارد. درباره تغییر کاربری این کتاب‌فروشی با مدیرمسئول این انتشارات گفت‌و‌گو کردیم:
 
واگذاری یک کتاب‌فروشی 54 ساله
 
شهرام عطایی؛ مدیر مسئول انتشارات آسیا درباره پیشینه فعالیت کتاب‌فروشی‌شان به خبرنگار ایبنا گفت: کتابفروشی انتشارات آسیا تا قبل از اینکه تبدیل به اغذیه فروشی شود، به صورت مشارکتی اداره می‌شد اما با توجه به نظر شریکم که از کتاب‌فروشی سهم داشت، بنا شد که کتابفروشی به اغذیه فروشی تبدیل شود.

مدیر انتشارات آسیا دلیل اصلی تعطیلی کتاب‌فروشی این نشر و تبدیل شدن آن به اغذیه فروشی را مشکلات مالی و نداشتن سود کافی در امر کتابفروشی عنوان کرد و در توضیح این موضوع گفت: کتاب‌فروشی دیگر برایمان صرفه اقتصادی نداشت و در نهایت آن را به شریک خود واگذار کردم و او هم تصمیم به تغییر کاربری گرفت.
وی  همچنین درباره زمان این تغییر کاربری افزود: یکی دو هفته‌ای می‌شود که این مکان از سوی انتشارات آسیا واگذار شده و تغییر کاربری داده است. به همین علت است که هنوز تابلوی انتشارت آسیا بالای این اغذیه فروشی تغییر نکرده.
 
انتشارات آسیا هنوز پابرجاست
عطایی ضمن اشاره به پیشینه انتشارات آسیا اظهار کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تغییراتی در نشر کشور ایجاد شد و مدتی امکان و اجازه انتشار کتاب را نداشتیم. اما همچنان به فعالیت خود ادامه دادیم.
وی گفت: در حال حاضر هم با وجود واگذار کردن کتاب‌فروشی، انتشارات هنوز پابرجاست و دفتر نشر همچنان دایر است. کتاب‌ها و سایر محصولات موجود در کتاب‌فروشی‌ را هم به دفتر مرکزی انتشارات آسیا انتقال داده‌ایم.
 
مردم به خرید کتاب رغبتی ندارند
عطایی با اشاره به معضلات بازار نشر و دشواری‌هایی که سرانجام می‌تواند یک کتاب‌فروشی قدیمی مانند آسیا را متوقف کند، اظهار کرد: وجود فراوان نسخه‌های تقلبی کتاب‌ و ترجمه‌های همزمانی که برخی آثار پر فروش دارد، از دلایل اصلی عدم صرفه اقتصادی کتابفروشی است.
 
عطایی همچنین با انتقاد به فرهنگ خرید کتاب و کتاب‌خوانی در جامعه گفت: خرید کتاب در میان مردم آنچنان که باید جا نیافتاده است. سیاست‌گذاری‌های اشتباه و قیمت بالای کاغذ هم باعث شده تا کتاب کالای گرانی باشد و افراد به خرید کتاب رغبتی نشان ندهند.
مدیر انتشارات آسیا ادامه داد: وقتی فردی بتواند به راحتی به نسخه‌ غیرمجاز الکترونیکی کتاب دسترسی داشته باشد و یا نسخه چاپی تقلبی آن را با قیمت بسیار پایین‌تری تهیه کند، طبیعتا فروش کتاب کاهش چشمگیری پیدا می‌کند.
 
وی ادامه داد: سرگرم شدن مردم با فضای مجازی یکی دیگر از عوامل کاهش خرید کتاب از سوی آن‌هاست. در حال حاضر خریدن کتاب، منحصر به کتاب‌های درسی و یا برخی کتاب‌ها مانند اشعار حافظ و سعدی شده است.