به گزارش نمایندگی خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم،  آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری، مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور، در مراسم اختتامیه هفدهمین همایش کتاب سال حوزه که پنجشنبه (29 بهمن‌ماه) در مدرسه علمیه امام کاظم (ع) قم برگزار شد، یکی از رسالت‌های بزرگ حوزویان را مرجعیت فکری و دینی مردم عنوان کرد و گفت: کار حوزه‌های علمیه تولید اندیشه و فکر فاخر است تا در جوامع دینی و بشری تأثیرگذار باشند.

وی توجه به تولید فکری را بخشی از فرهنگ‌سازی حوزه‌های علمیه دانست و عنوان کرد: در آموزه‌های دینی و اسلامی بر نقد و نظریه‌پردازی و ارائه فکر به جامعه در قالب کتاب تاکید شده است و حوزه‌های علمیه باید در این زمینه بالنده‌تر شوند.

این عضو خبرگان رهبری توجه به تولید اندیشه را در طول تاریخ موجب گسترش معارف اهل بیت(ع) دانست و افزود: اگر دین‌داری، خداشناسی و عقیده راسخ در جامعه است به دلیل تولید اندیشه و فکر سالم در قالب کتاب بوده است.

وی با اشاره به فلسفه برگزاری این‌گونه همایش‌ها یادآور شد: فلسفه برگزاری این همایش‌ها، تکیه بر نقش کتاب در تعالی جامعه است و در این همایش دنبال آن هستیم که به گسترش بُعد فرهنگی کشور بیفزاییم و سطح آگاهی شخصیت‌های فرزانه حوزه را بالا ببریم تا برترین اثرها معرفی شوند.

مدیر حوزه‌های علمیه با تأکید بر ارتباط با محققان، مؤلفان و تولیدکنندگان علمی عنوان کرد: به باور ما صاحبان آثار و اصحاب قلم حوزه از رزمندگان جبهه فرهنگی محسوب می‌شوند و می‌خواهیم آنها را معرفی کنیم و سهمی در گسترش فرهنگ دینی در جامعه داشته باشیم.

آیت‌الله حسینی بوشهری اظهار کرد: جایگاه حوزویان در تولید دانش دینی با برگزاری چنین همایش‌هایی مطرح می‌شود و با توجه به اینکه در ایران و در سطح جهان هر ساله جشنواره‌هایی برای معرفی آثار برتر برگزار می‌شود، حوزه نیز نمی‌تواند با وجود محققان فاخر خود نسبت به آثار خود بی‌تفاوت باشند.

این عضو خبرگان رهبری بیان کرد: با برگزاری این‌گونه همایش‌ها باید روحیه پژوهش را تقویت کنیم و اگرچه امروز سمت‌گیری آموزش بیشتر از پژوهش است اما برگزاری این همایش‌ها به منظور ارتقای روحیه پژوهش در نسل جوان حوزه و معرفی نویسندگان برتر است.

وی افزود: در سایه برگزاری این همایش‌ها فرهنگ پژوهش و نگارش استانداردسازی می‌شود. اگرچه امروز پژوهش صورت می‌گیرد ولی متاسفانه در حد استاندارد لازم نیست.

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با تأکید بر لزوم توجه طلاب به پژوهش افزود: حوزه علمیه برای ترویج فرهنگ پژوهش میان طلاب اهتمام لازم را دارد و از هیچ تلاشی در این زمینه دریغ نمی‌کند.

این عضو خبرگان رهبری با تأکید بر اینکه باید در عرصه مورد نیاز جامعه به تولید آثار پرداخت، افزود: این همایش‌ها ظرفیت‌ها و آسیب‌ها را در زمینه فقه، کلام، تفسیر، تاریخ شناسایی و مشخص می‌کند و در این زمینه باید این موضوع را مورد توجه قرار دهیم که برای نشر این علوم چه اقداماتی متناسب با نیاز جامعه انجام داده‌ایم.

آیت‌الله حسینی بوشهری در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه طلاب در زمینه فعالیت‌های پژوهشی با رشد مناسبی روبه‌رو شده‌اند، اظهار کرد: امسال وضعیت حوزه در رابطه با کتاب از سال گذشته از نظر کمی بهتر است، در سال گذشته 780 کتاب و 75 پایان‌نامه در همایش کتاب سال حوزه حضور داشت، ولی امسال 838 کتاب و 73 پایان‌نامه کتاب به دبیرخانه ارسال شد.

این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه تفکیک آثار برادران و خواهران را مورد توجه قرار داد و گفت: در سال گذشته، آثار برادران 829 اثر و آثار بانوان 26 اثر بوده است، اما امسال برادران 878 اثر و بانوان 33 اثر را به دبیرخانه کتاب سال حوزه ارسال کرده‌اند.

وی در ادامه با بیان اینکه از ظرفیت مراکز پژوهشی باید در زمینه تولید علم و پژوهش استفاده شود، توضیح داد: در علوم انسانی حوزه علمیه رشد قابل تقدیری داشته است، در زمینه گسترش کتاب اگر امسال بررسی کنیم اقدامات مناسبی انجام نشده و ما انتظار بیشتری داشتیم که باید ساماندهی شود و از فعالیت‌های موازی جلوگیری شود.

این استاد حوزه علمیه با بیان اینکه انقلاب اسلامی زمینه رشد علم و پژوهش را فراهم کرد، گفت: شرایط کنونی با شرایط گذشته فرق کرده است، رشد فضای مجازی در زمینه تحقیق کمک شایانی به طلاب کرده است که در گذشته این‌گونه نبود. یک محقق در گذشته برای بررسی یک موضوع نیاز داشت یک هفته یا چند ماه زمان صرف کند، اما امروز با تسهیلات موجود زمان پژوهش و تحقیق کاهش پیدا کرده است.

آیت‌الله حسینی بوشهری یادآور شد: در گذشته در بسیاری از موضوعات به دلیل خفقان دوران ستم‌شاهی زمینه پژوهش وجود نداشت از این‌رو محقق باید ریسک می‌کرد و مشکلات را به جان می‌خرید، ولی امروزه عرصه پژوهش در تمام موضوعات به روی محققان و نویسندگان باز است.

وی در ادامه عنوان کرد: امروز رضایت نداریم؛ چراکه اگر راضی باشیم جلو رشد و پیشرفت حوزه را گرفته‌ایم و باید مطالبه‌گر باشیم تا محققان و مؤلفان برای هجدهمین همایش کتاب سال حوزه کارنامه ارزشمندتری ارائه کنند.

مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به آسیب‌های موجود در عرصه پژوهش و تألیف، عنوان کرد: از شرایط تولید علم و پژوهش حوزه‌های علمیه راضی نیستیم و انتظارات بیشتری از طلاب جوان داریم، گاهی پژوهش‌ها عمق و ژرف‌نگری ندارند، نیازسنجی کم انجام می‌شود، اگرچه امروزه به نیازسنجی جامع نیاز داریم تا بدانیم در چه عرصه‌هایی نیازمند آثار پژوهشی هستیم.

این عضو خبرگان رهبری بیان کرد: در زمینه تحقیق برخی افرادی که دست به قلم هستند ضعیف هستند، گاهی تحقیق‌ها بدون روش تحقیق انجام می‌شود، که برای رفع این مشکل نیازمند کارگاه‌های تحقیق و پژوهش برای طلاب هستیم، متأسفانه مشکلات زیادی پیش روی محققان وجود دارد که دستگاه‌های فرهنگی کشور باید در این زمینه وارد شوند و توجه ویژه‌ای به فعالیت محققان حوزوی داشته باشند.

معاون جامعه و روحانیت جامعه مدرسین در پایان سخنانش با بیان اینکه امیدواریم در سال آینده فضای مناسبی برای بررسی مقالات علمی وجود داشته باشد، ابراز کرد: ما فعلاً کتاب‌ها و پایان‌نامه‌ها را در این همایش مورد ارزیابی قرار می‌دهیم، اگرچه برخی نویسندگان خواستار بررسی مقالات علمی شدند؛ سالانه 130 نشریه علمی توسط طلاب حوزه علمیه منتشر می‌شود و 350 مقاله علمی نیز در حوزه تولید می‌شود که این موضوع سبب خرسندی است و باید فعالیت‌های علمی و پژوهشی حمایت شود.

حوزویان کتاب‌های موردنیاز جامعه را تولید کنند

در ادامه این مراسم حضرت آیت‌الله سبحانی از مراجع تقلید شیعیان با قدردانی از برگزاری این همایش، ابراز امیدواری کرد که از طریق برگزاری این همایش، پژوهش و تحقیق در حوزه‌های علمیه به‌مراتب بالاتری برسد.
 
این مرجع تقلید با بیان اینکه در قرآن مجید 57 قسم ذکر شده است، اضافه کرد: یکی از قسم‌های قرآن، سوگند به قلم و نوشته است که نشان‌دهنده جایگاه والای آن و همچنین تشویق مردم به نوشتن، کتابت و کسب علم است.

وی با اشاره به انگیزه‌های قرآن برای قسم خوردن، اظهار کرد: قسم‌های قرآن یا مانند قسم به کعبه برای تقدس آن است یا دارای اسرار و رموز است که قسم به قلم از نوع قسم دوم است و حاوی اسرار، رموز و تمدن بشر است.

این روحانی به اهمیت کتابت در احادیث حضرت رسول اکرم (ص) نیز اشاره کرد و افزود: علاوه بر اهمیتی که قرآن به قلم و کتابت می‌دهد در احادیث پیامبر اکرم (ص) نیز اهمیت کتابت آمده است و پیامبر نیز علاوه بر قرآن بر نوشتن احادیث خود تأکید زیادی داشت و در آخرین روزهای زندگی خواستار قلم و کاغذ شدند و بارها تأکید می‌کردند که احادیث کتابت شود. 

آیت‌الله سبحانی عنوان کرد: در کتاب‌های شیعه و سنی روایات زیادی از پیامبر (ص) هست که مردم را به کسب علم و نوشتن ترغیب کرده است و نوشتن و قلم و تمدن در اسلام جایگاه خاصی دارد، اما متأسفانه با این همه احادیث پیامبر (ص) تا سال 143 هجری قمری به‌طور دقیق و کامل نوشته نشد، به‌طوری‌که این امر سبب شد که روایات دچار انحراف شود.

این مرجع تقلید در ادامه سخنانش تحقیق را یکی از موضوعات مهمی دانست که باید مورد توجه قرار گیرد و تأکید کرد: باید مساله‌ای را تحقیق کرد که نیاز جامعه است و جامعه بتواند از تحقیق بهره گیرد، محققان حوزه باید خلأهای فکری و فرهنگی را در نظر بگیرند و از عجله نیز در تحقیقات باید پرهیز کنند و سپس به دنبال کار تحقیق و پژوهش بروند که از این طریق آثاری ماندگار و مادام‌العمر خلق می‌شود که مورد استفاده جامعه است.

وی گفت: افرادی که در معاونت پژوهش حوزه علمیه مشغول فعالیت هستند نیازهای پژوهشی حوزه و جامعه را از طریق رسانه‌ها مطرح کنند تا محقق از خلأ و نیازهای پژوهشی حوزه آگاه شود و نسبت به موضوعاتی که مورد توجه قرار نگرفته است، به تحقیق بپردازد. 

وی تاکید کرد: علاوه بر این مساله، باید ابزار تحقیق در اختیار محققان باشد، از جمله اینکه کتابخانه‌ای در اختیار پژوهشگران قرار گیرد تا به‌صورت قفسه باز از آن استفاده کنند و محصولات خوبی را در اختیار جامعه قرار دهند.

حضرت آیت‌الله سبحانی در ادامه سخنانش به تجلیل از مقام و شخصیت آیت‌الله آصفی پرداخت و ابراز کرد: ایشان همواره آثاری را نوشتند که خلأ آن وجود داشت و مورد نیاز مردم بود به همین دلیل درباره حقوق زنان و خانواده و اثبات امامت آثاری به عربی نوشت که در نجف سابقه نداشت.

وی در پایان با قدردانی از آثار علما در طول تاریخ، عنوان کردند: ائمه اطهار (ع) به کتابت می‌پرداختند و ما به تبعیت از اهل‌بیت(ع) باید به امر تحقیق و نوشتن و کتابت اهتمام داشته باشیم و طلاب را تشویق کنیم.