به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در روند تاریخ ادبیات کودکان ایران سال های١٣۴٠ تا ١٣۵٧ دوره ویژه‌ای است. ویژگی این دوره دگرگونی شتابان در ساختار‌های اجتماعی و اقتصادی ایران بود که گره‌های تازه‌ای بر تار و پود جامعه می‌زد یا باز می‌کرد. در این وضعیت بر پایه رشد شهرنشینی و سازه‌های تمدنی و فرهنگی مانند دانشگاه‌ها که از چند دهه پیش در ایران شکل گرفته بود، نهادهای کودکی به دوره شکوفایی رسید و از بستر آن انتشار کتاب برای کودک و ترویج کتابخوانی و نهادهای ترویجگر کتاب برای کودک شکل گرفتند. 

تاريخ ادبيات کودکان ايران، طرحی پژوهشی در شناخت سير تاريخی ادبيات کودکان در ايران و عناصر و گونه‌های سازنده آن است كه گروه پژوهشگران تاريخ ادبيات کودکان ايران، پيش طرح آن را در سال ۱۳۷۵ به تصويب رساندند و از سال ۱۳۷۶ کار نگارش مجموعه کتاب‌های مرجع را به همين نام آغاز کردند. 

سه جلد پایانی مجموعه 10جلدی تاریخ ادبیات کودکان ایران اخیرا زیر نظر محمدهادی محمدی و زهره قایینی در موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان منتشر شده است. مطالعه این آثار برای درک جایگاه آموزش و پرورش، فرهنگ کودکی و ادبیات کودکان ایران بسیار مفید است.

این سه جلد ارزشمند، ادبیات کودکان را در دوره تاریخی 1340 تا 1357 مورد تحلیل قرار می‌دهد. جلد هشتم این مجموعه در یازده فصل با عنوان های «ایران در روزگار صنعتی شدن»، «جایگاه فرهنگ»، «جایگاه کودک و مفهوم کودکی»، «سامانه آموزش و پرورش»، «فلسفه ادبیات کودکان»، «نهادهای ادبیات کودکان(شورای کتاب کودک و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان)»، «کتابخانه‌ها و کتابخوانی»، «ناشران کتاب کودک و اقتصاد نشر»، «پدیدآورندگان ادبیات کودکان»، «آموزش دانشگاهی و پژوهش درباره ادبیات کودکان و نقد»، «جایزه» و «سانسور» به عوامل زمینه ساز ادبیات کودک در ایران» می پردازد.

جلد نهم این مجموعه نیز در 11 فصل با عنوان های «پیش درآمدی بر ادبیات داستانی کودکان»، «ادبیات داستانی واقع گرا»، «ادبیات استعاری و تمثیلی»، «داستان‌های دینی»، «فانتزی و افسانه‌های نو در ادبیات کودکان»، «داستان‌های تاریخی و پهلوانی»، «گردآوری»، «بازنویسی و بازآفرینی در ادبیات کودکان»، «ترجمه در ادبیات کودکان»، «ادبیات غیرداستاني»، «شعر کودکان و نوجوانان»، «جایگاه ادبیات در کتاب‌های درسی» و «انواع ادبیات کودک در ایران» را بررسی می‌کند.

جلد دهم مجموعه تاریخ ادبیات کودکان ایران هم در پنج فصل به عنوان‌های «جایگاه ادبیات در نشریه‌های کودکان و نوجوانان»، «ادبیات کودکان در رسانه‌های گروهی»، «ادبیات نمایشی کودکان»، ادبیات کودکان قوم‌های ایران» و «تصویرگری کتاب‌های کودکان» می‌پردازد.

جلد نخست این مجموعه نیز كه پیش از این منتشر شده بود از روايت کودکی سرزمين ايران آغاز می‌شود و به ادبيات شفاهی کودکان و ادبيات کودکان در دوران باستان می‌پردازد. جلد دوم نیز بيش از هزار سال ادبيات کودکان را از ورود اسلام به ايران تا سرآغاز دوران مشروطيت در بر می‌گيرد.

جلد سوم و چهارم هم به شکل‌گيری ديدگاه‌های نو پرورشی در دوران انقلاب مشروطيت، نقد ادبيات مکتب‌خانه‌ای، بررسی نخستين کتاب‌های کودکان با درونمايه‌های آموزشی و اندرزی پرداخته است.

جلد پنجم، ششم و هفتم این مجموعه نیز درباره شکل‌گيری ادبيات نوين کودکان در ايران، در سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۰، از سوی پيشگامانی همچون جبار باغچه‌بان، عباس يمينی شريف و توران ميرهادی است. 

بی‌گمان نخستين کتاب‌های کودکان ناگهان پديد نيامده‌اند و در درازای تاريخ عواملی چون دگرگونی نگرش‌های تربيتی و آموزشی، تداوم گرايش به افسانه‌ها و قصه‌های عاميانه در ميان کودکان و نوجوانان، ساده شدن نثر فارسی، نفوذ ادبيات امروزی ايران، ورود دستگاه چاپ به ايران و توليد کتاب در گستره‌ای بزرگتر، بنيادگذاری مدرسه‌های جديد در ايران، رشد روان‌شناسی کودک و توجه به نيازهای او از جمله عواملی هستند که به پديد آمدن مقوله «ادبيات اطفال» و انتشار اولين کتاب‌های کودکان کمک کرده‌اند. تاريخ ادبيات کودکان ايران، پژوهشی فراگير است، زيرا نه تنها از آغاز تاريخ شفاهی و باستان، مسير شکل‌گيری ادبيات کودکان را پی‌گرفته است، بلکه ادبيات کودکان قوم‌ها و دين‌های گوناگون ايران را از ادبيات آذری، کردی و... تا ادبيات آسوری، ارمنی، کليمی و... مورد بررسی و ارزيابی قرار داده است.

مؤسسه پژوهشی تاريخ ادبيات کودکان، نهادی غيردولتی است که در سال ۱۳۷۹ از سوی پژوهشگرانی که در حوزه ادبیات کودکان فعال بودند، پايه گذاشته شد و اکنون با بیش از ده سال پیشینه فعالیت‌های گسترده در سطح ملی و بین‌المللی، به کار خود ادامه می‌دهد.

انتشارات چیستا سه جلد پایانی مجموعه ده جلدی تاریخ ادبیات کودکان ایران را با بهای 390 هزار ریال برای هرجلد منتشر کرد.