خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس - آرمین نیکوپور: «مهگان فرهنگ»، مولف و مترجم، مستندساز، عکاس و مدرس دانشگاه که عضو «سیفژ» ایران است از هنرمندان شیرازی است که به عنوان داور بیست و دومین جشنواره بین المللی فیلم زنگبار در کشور تانزانیا به سر می‌برد. او در سفرنامه‌ای مختصر که آن را برای انتشار در اختیار ایبنا قرار داده، از پیوندهای فرهنگی و آیینی جنوب ایران و این شهر (زنگبار) که در گذشته‌های دور مراودات تجاری با شیرازی‌ها و بازرگانان جنوب ایران به ویژه بندر بوشهر و بندر دیلم داشته، نوشته است. این مطلب در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد:

چند روزی است به بهانه بیست و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم زنگبار (زیف) در كوچه‌ها و خیابان‌های اینجا راه می‌روم، عكاسی می‌كنم و فیلم می‌گیرم؛ نخستين چیزی كه متوجه می‌شوم مواجهه با فضایی به نام «فضای آشنا» است. معماری و بافت سنتی شهر، دریچه‌ها و درها، پیچ و تاب‌های كوچه‌ها و از همه مهمتر دریایی متصل به اقیانوس با رنگی آشناست، رنگی شبیه به خلیج فارس و بافت شهری شبیه به جنوب ایران و بوشهر.
مردمان زنگبار، از هر كجا كه آمده‌اند و هر گذشته‌ای كه دارند، لبخند می‌زنند، پیش سلام‌اند و خوش‌آمد می‌گویند، به زبان سواحیلی، انگلیسی و عربی سلام می‌كنند و خوش‌آمد می‌گویند و تمام تلاش خود را برای برقراری ارتباط انجام می‌دهند. درهای مغازه‌ها، هتل‌ها و خانه‌ها همه از چوب است و به نقش‌های زیبا تزئین شده است.

بیشتر زنان این شهر محجبه هستند؛ جوان‌ها با لباس‌های سواحیلی و نیزه‌های چوبی در سطح شهر دیده می‌شوند. به راحتی اجازه می‌دهند كه از آن‌ها عكس بگیرم. صدای ناقوس كلیسا و اذان در زمان‌های خودش شنیده می‌شود. فامیلی‌های آشنا اینجا زیاد به گوش می‌خورد. شب‌ها در حاشیه دریا و بازار، غذاهای مختلف كه بیشتر شامل غذاهای دریایی است، دیده می‌شود؛ پیتزا مخصوص زنگبار كه تركیبی اُملت‌مانند دارد، نان سنتی، موز پخته، فلافل، سمبوسه، انواع نوشیدنی دیده می‌شود. یكی از نوشیدنی‌های جالب این مكان، مخلوطی از نیشكر و لیموی تازه است. یكی از موارد آشنای دیگر این منطقه، لیمو ترش خودمان است كه در زنگبار و تانزانیا به وفور دیده می‌شود.

وجود كارگاه‌های نقاشی و فروش تابلو‌های نقاشی، نشان از رونق اقتصاد هنری در این شهر دارد، این مورد در دارالسلام (پایتخت تانزانیا) هم دیده می‌شود؛ «تینگا» یكی از مراكز فروش تابلوهای نقاشی و آثار هنری در دارلسلام است (این مورد در دارالسلام به‌دلیل بزرگ بودن شهر به خوبی ساماندهی شده است).
برگردیم به زنگبار. اولین برخوردی كه با نقاشان زنگباری داشتم، در انتهای یك كوچه بود، كارگاه رنگ و اتاقی برای نگهداری آثارشان بود، «نیكلاس» و دوستش هر روز صبح با حوصله آثارشان را به دیوار تكیه می‌دادند و خودشان در فضای باز جلو اتاق نقاشی می‌كردند، از نیكلاس پرسیدم: «آیا خرید و فروش اینجا صورت می‌گیرد؟» جواب داد: «مردم علاقه به خرید تابلو دارند، البته افراد فقیر نمی‌توانند تابلو بخرند، اما توریست‌ها آثار ما را خریداری می‌كنند».

در بسیاری از كوچه پس كوچه‌های زنگبار فروش تابلو‌های بزرگ و كوچك رنگ روغن و آثار كوچك آبرنگ با امضای خالق آن وجود دارد، از نظر خلق اثر هنری شاید نتوان آن آثار را بررسی كرد چرا كه تابلوهای شبیه به هم و یك نقش و فرم بسیار دیده می‌شود، اما ارسال نقش و نماد فرهنگ آفریقایی، تانزانیایی و زنگبار بسیار از طریق این آثار دیده می‌شود.

اما چرا فرهنگ مردمان این جزیره متفاوت است؟ برای فرهنگ سازی همیشه بهانه‌هایی لازم است، چیزی كه مردم (یادگیرنده و یاددهنده) را گرد هم جمع كند، توریستی شدن یك مكان بسیار تاثیرگذار در رونق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی یك مكان است. هنر و فرهنگ از عوامل تاثیرگذار توسعه و ارائه یك مكان است.
برگزاری جشنواره فیلم، بهانه بسیار خوبی برای حضور آدم‌ها از سراسر دنیاست، فیلمسازانی كه به بهانه فیلمشان، فرهنگ آن منطقه را جستجو می‌كنند، داوران و مدرسان مستركلاس‌ها كه به‌خاطر فستیوال حضور دارند و جمعیتی از مردمان آن منطقه كه به بهانه فیلم در فستیوال حضور پیدا می‌كنند و فیلم می‌بینند.

فیلم خوب، دانش افراد را بالا می‌برد و فستیوال‌ها در بالا بردن سواد و آگاهی مردم سریع‌تر از هر تكنولوژی آموزشی تاثیر می‌گذارند، بویژه فستیوال‌های كامل، فستیوال بین‌المللی فیلم زنگبار، بخش‌های مختلفی دارد كه زنان و كودكان هم از بخش‌های مجزا و مطرح آن است. برگزاری فستیوال در بهترین زمان زندگی مردم جزیره یعنی جولای است (فصل زمستان این منطقه) با هوای شرجی و دمای حدود ٣٠ درجه سانتی‌گراد.

همه مردمان جزیره، فستیوال «زیف» را می‌شناسند. در روزهای جشنواره جوانان شهر در خیابان‌ها و مكان‌های مختلف در حال تصویربرداری و ساخت فیلم هستند، كودكان زیادی برای شركت در مراسم افتتاحیه و كارگاه هلی فیلم  و انیمیشن به جشنواره می‌آیند و این یعنی آموزش و تاثیرگذاری در نهاد كودكی.

در این شهر ٢٢ سال است این گردهمایی وجود دارد. جشنواره فیلم زنگبار بزرگترین رویداد سینمایی شرق آفریقاست، هر سال این جزیره در میزبانی توریست‌ها، فرهنگ تصویری خود را نیز هدیه می‌كند.

****

یادآوری می‌شود، در سال 1397، دیپلم جهانی «سیفژ» برای نخستين بار به مهگان فرهنگ، بانوی هنرمند شیرازی اختصاص یافت. این نویسنده و مترجم شیرازی، عضو موسسه جهانی فيلم كودك و نوجوان «سیفژ» (cifej)، عضو گروه آموزشی استان فارس از سال 84 تاکنون، عضو شورای داوری و پژوهشی جشنواره خوارزمی در استان فارس در بخش انیمشن، سرگروه انیمیشن گروه‌های آموزشی اداره کل آموزش و پرورش استان فارس، مسئول طرح اجرايي سينما در مدرسه (سينما -مدرسه) در فارس و عضو اصلی اين طرح در ايران است که در ترجمه کتاب‌های «لی اوت» و «ساختن و شکستن گرید» با نسرین صدقیان همکاری داشته و تاکنون در انتشار بیش از ۱۰ عنوان کتاب در حوزه هنرهای تجسمی، تئاتر و عکاسی به طور فردی و گروهی اهتمام ورزیده و پیش از این، کتاب «سواد بصری در طراحی صحنه تئاتر» را از سوی انتشارات کتاب آبان به بازار نشر ارائه کرده است. «فرهنگ»، سال‌ها پیش فیلم مستندی با عنوان «آموزگار شهر من» ساخت که در خصوص دوران معلمی استاد رحیم هودی، پیشکسوت تئاتر، تلویزیون و سینمای ایران است. وی بارها به عنوان داور در جشنواره‌های سینمایی به ویژه پویانمایی حضور داشته و یکی از چهره‌های فرهنگی و هنری فعال در سینمای هنر و تجربه به شمار می‌رود.