محمد ميركياني نويسنده كودك و نوجوان متولد 1337 تهران نزديك به سه دهه است كه براي كودكان و نوجوانان مينويسد.
ميركياني برنده كتاب سال نوجوان در 1365 و جشنوارههاي ديگر داخلي مانند كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان و از نويسندگان برگزيده بيست سال ادبيات كودكان توسط انجمن نويسندگان كودك و نوجوان است.
ترجمه مجموعه پنج جلدي «قصه ما همين بود» در سال 73 به زبان اردو و در پاكستان منتشر شد. در سال 1990 و 2000 ميلادي مركز بينالمللي مونيخ آلمان كتاب هاي «پاپر» و «روزي بود و روزي نبود» ميركياني را از در فهرست كتاب هاي مناسب خود قرار داد.
بسياري از آثار اين نويسنده در مجلات خاص كودكان و نوجوانان به چاپ رسيده است. وي آثار پراكندهاي هم براي بزرگسالان داشته و با وجود كارها و فعاليتهاي متعدد اجرايي همچنان مشغول نوشتن براي كودكان و نوجوانان است.
***
بعضي از مسووليت هاي اجرايي كه ميركياني برعهده داشته يا دارد:
- سردبيري برنامههاي از سرزمين نور و گفتهها و ناگفتهها (راديو)
- عضويت در طرح و برنامه مركز فرهنگي صبا
- عضويت در شوراي كتاب كودك انتشارات سروش
- عضويت در گروه مولفان كتب درسي آموزش و پرورش
- در حال حاضر مدير گروه كودك و نوجوان شبكه اول سيما
ميركياني بيش از بيست و پنج كتاب درباره ادبيات كهن و عاميانه براي گروه سني كودك و نوجوان تاليف كرده است. آخرين كتاب او در اين زمينه كتابي پژوهشي براي نوجوانان با موضوع ادبيات عاميانه است با عنوان «راز مثلهاي ما».
ميركياني در چند دوره مختلف آموزش ضمن خدمت، به تدريس ادبيات كودكان و قصهگويي در آموزش و پرورش و كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان پرداخته است.
بعضي از آثار اين نويسنده در زمينه ادبيات كهن و عاميانه از اين قرار است:
- قصه ما همين بود (پنج جلد)
- روزي بود و روزي نبود (سه جلد)
- قصه ما مثل شد (پنج جلد)
- پند و قند (چهار جلد)
- قصه هاي شب چله (دو جلد)
بعضي از آثار ميركياني به توليدات تصويري و تلويزيوني تبديل شدهاند، مثل فيلم (شايد فردا نباشد) براي گروه كودك شبكه دو و مجموعههاي «قصه ما همين بود» با عنوان «افسانههاي كهن» براي مركز فرهنگي صبا و در حال حاضر مجموعه هشتاد قسمتي «قصه ما مثل شد» كه اين كتاب در قالب پويانمايي براي گروه كودك و نوجوان شبكه اول سيما در حال توليد و پخش است.
ميركياني داراي مدرك دكتري هنر از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است. وي همچنين بيش از دويست نمايشنامه كوتاه و بلند راديويي براي كودكان و نوجوانان نوشته و فيلمنامه جنگ «بادكنكها» كتابي است كه درباره سينماي كودك از او به چاپ رسيده است.
«قصه ما مثل شد» مجموعهاي پنج جلدي است شامل 110 قصه مثل، براي گروه سني نوجوان كه با بهرهگيري از منابع گوناگون ادبي- تاريخي و ادبيات عاميانه، پژوهش و نگارش يافته است.
مجموعه داستان «روز تنهايي من» محمد ميركياني، به عنوان كتاب سال نوجوانان در پنجمين دوره كتاب سال برگزيده شده است.
***
«قصه ما مثل شد» تاليف محمد ميركياني با تصويرگري محمدحسين صلاتين- مشهد: شركت به نشر، كتابهاي پروانهها
درپي برگزيده شدن كتاب «قصه ما مثل شد» نوشته محمد ميركياني به عنوان كتاب سال جمهوري اسلامي در سال 1386، با وي گفتوگويي انجام دادهايم كه ميخوانيد.
- انگيزه شما از پرداختن به زبان و ادبيات براي كودكان و مثلها چه بود؟
ادبيات عاميانه و ضربالمثلها بخش جدايي ناپذير از هويت هر زباني را تشكيل ميدهد. مثلهاي فارسي، به اين زبان، جايگاه و شأن يك زبان ماندگار را ميبخشد و در حقيقت شناسنامه زبان فارسياند. موضوع مثلهاي فارسي حوزه گستردهاي از اشارات و زبان و مردم شناسي است و كودك و نوجوان با خواندن مثلهاي فارسي با زندگي، آداب، رسوم و سنتها آشنا ميشوند. اكنون كه با ورود فناوري و آثار ترجمه شده، زبان فارسي مورد تهديد قرار ميگيرد، يكي از راههاي پايداري و ايستادگي فرهنگي در برابر زبانهاي بيگانه، استفاده از مثلهاست. ضربالمثلها باعث غني شدن زبان گفتاري ميشوند و نسل امروز را در برابر هجوم واژههاي بيگانه ايمن ميكنند.
- روانشناسي و رفتارشناسي كودك و نوجوان چقدر ميتواند بر كارها و آثار شما تاثيرگذار باشد؟
بخش مهم هر زباني، تاثيرگذاري آن بر رفتارهاست. از طريق زبان ميآموزيم كه چگونه با يكديگر ارتباط برقرار كنيم. مثلها به ما كمك ميكنند آنچه را كه در ذهن داريم به روشني و رواني بيان كنيم كه البته اين دو طرفه است. نويسندگان كودك و نوجوان نيز به طور طبيعي بايد شناخت عميق از رفتار كودك و نوجوان داشته باشند. يكي از راههاي ديگر رفتارشناسي داشتن حافظه خوب از دوران كودكي و نوجواني است. شناخت آن دوران و به ياد داشتن خاطرات آن زمان همراه با حسهاي كودكانه و احساسهاي نوجواني، نويسنده كودك و نوجوان را نسبت به شناخت بيشتر اين دو گروه دو راهنمايي ميكند. يكي از ويژگيهاي نويسنده خوب در اين حيطه، اين است كه حس همراه با كودكي را به ياد داشته باشد تا بتواند به رفتارشناسي دست پيدا كند.
- با ورود تكنولوژي و فناوري به درون ساختار خانوادهها، توجه به زبان و ادبيات كهن را چگونه ارزيابي ميكنيد؟
بخشي از ارتباطات، نياز جامعه و نياز كودك و نوجوان است. در تاريخ هم هميشه اينگونه بوده و اقوام تمدنسازي وارد عرصه ميشدند. در اينجا بايد به يك نكته توجه كرد و آن اين است كه متاسفانه خانوادهها، فرزندان خود را در معرض ارزشهاي فرهنگي قرار نميدهند و با ظرافتهاي فرهنگي خود آشنا نيستند. خانوادهها، آموزگاران و اوليا مدارس بايد به طور غني و پربار، هم خود و هم كودكان و نوجوانان را با اين ظرافتها آشنا كنند. خانوادهها بايد دقت كنند تا نيازهاي فرهنگي خوب شناخته شوند و البته مطالعه در اين امر بسيار مهم است.
- بين كودكان و نوجوانان دهههاي گذشته و دهه جديد چه تفاوتهايي وجود دارد؟
مسايل متفاوت شدهاند. بچهها در تامين نيازهاي فرهنگيشان به شدت فقيرند. در دورههاي گذشته، فناوري اينقدر گسترده نبود و فرهنگ بيگانه به اين شدت وارد نشده بود وقتي فناوري گسترش پيدا كرد و به زندگي شهري پاگذاشت، به همان اندازه فرهنگ بيگانه وارد سرزمين ما شد. به هر حال محصولات صنعتي و فرهنگ خودي، تحت تاثير بيگانه قرار ميگيرد.
اين مساله در دهه گذشته نبود، گسترش رسانهها نيز باعث ورود فرهنگ بيگانه به كشور شد كه در روزگار گذشته وجود نداشت.
- آثار شما چقدر بر اين موضوع و شناخت كودكان و نوجوانان از زبان و ادبيات كهن ايران تاثيرگذار بوده است؟
تاثير فرهنگي در دراز مدت اتفاق ميافتد. گاهي تيراژ آثاري بالاست اما تعداد كمي از آن تاثير ميگيرند و گاهي تيراژ كتابي بالا نيست اما يك نفر كه تاثير ميگيرد، ميتواند جامعهاي را متحول كند. ارزيابي، كيفي و مدتدار است.
- به فكر ترجمه كتابهايتان هم هستيد؟
ديگران بايد همت كنند. بنگاههاي خصوصي و فرهنگي بايد به اين كار بپردازند.
- چقدر در روز مطالعه ميكنيد؟
بيشتر فيلمنامه ميخوانم، حدودا يكي دو ساعت.
- چند سال است كه مينويسيد؟
به طور غيررسمي نزديك 30 سال، اما نويسندگي رسمي من از سال 1360 در حوزه ادبيات داستاني شروع شد.
- مطالعات شما بيشتر در چه موضوعاتي است؟
ادبيات، به خصوص ادبيات كهن، تاريخ، روان شناسي و شعر.
- در زمينه مفهوم مسايل مذهبي و ديني مناسب فهم كودكان و نوجوانان كاري انجام دادهايد؟
بله، كارهاي بسياري در اين زمينه انجام دادهام، مثل كتاب «پاپر» كه در جشنواره 1990 ميلادي كتاب در فهرست بينالمللي مونيخ برگزيده و مورد توجه قرار گرفت. مسايل جنگ، مسايل روستايي و... كارگري و مسايل فانتزي مثل «تن تن»، «عمو رستم و دايي سهراب»، «حكايت كمال» در حوزه مردم شناسي شهري و...
نظرات