به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در این کتاب هنرمندان ارامنه ساکن ایران در رشته‌های نقاشی، تئاتر، جواهرسازی، حکاکی، سینما و موسیقی معرفی و سوابق هنري آنان بررسی شده است.

در پیش‌گفتار این کتاب به حضور و فعالیت ایرانیان ارمنی در گستره هنر ایران پرداخته شده و در هر عرصه به هنرمندان پيش‌كسوت اشاره شده است؛ آن چنان که به گفته هویان، نقاشان ارمنی از روزگار صفویه، در این سرزمین مطرح بوده‌اند و آثار «هوو ناتانیان» بر دیوارهای کلیسای «تاته‌ووس باردوقیموس» از دوره قاجار و همچنین مینیاتورهای «کلارا آبکار» شایسته توجه است.

هویان مدعی است در زمینه تئاتر نیز نخستین زنان ایرانی که روی صحنه ظاهر شدند و به ایفای نقش پرداختند، دوشیزگان و بانوان ارامنه بوده‌اند، پژوهشگران تاریخ تئاتر ایران‌زمین نیز نقش هنرمندان ارمنی را در اعتلای تئاتر ایران ستوده‌اند.

وی همچنین به آثار اوانس اوهانیان(اوگانیانس) نخستین کارگردان سینما و بنیانگذار مدرسه آرتیستی، ساموئل خاچکیان کارگردان سینما و بهترین کارگردان در نخستین جشنواره سینمای ایران در این پیش‌گفتار اشاره کرده است.

در حوزه موسيقي نيز نگارنده اين كتاب از آغاز موسيقي كلاسيك در ايران، ارمنيان را از نخستين استادان هنرستان موسيقي دانسته و به آثار لوريس چگناواريان، رهبر اركستر و آهنگساز اشاره مي‌كند كه از آن جمله مي‌توان سمفوني‌هاي «ليلي و مجنون»، «خسرو و شيرين»، «شيرين و فرهاد» و اپراي «رستم و سهراب» را نام برد.

يحيي‌خان تارساز، سورن آراكليان و هويگ ادگاريان نيز در اين متن به‌عنوان سازندگان مشهور تار، ويولن و پيانو و آوديس هاكوپيان به‌عنوان پيشكسوت حكاكي روي فلز، تجليل‌شده توسط سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ايران معرفي شده‌اند.

اين كتاب علاوه بر پيش‌گفتار شامل پنج فصل با عناوين «نقاشان ارمني ايران»، «تئاتر ارمنيان ايران»، «زرگران، جواهرسازان و حكاكان ارمني»، «هنرمندان ارمني در سينماي ايران» و «هنرمندان موسيقي» است.

نويسنده در بخش ابتدايي كتاب، به تفصيل به معرفي نقاشان جلفاي اصفهان در عهد صفوي پرداخته است كه تاثير نقاشان اروپا، به‌ويژه ايتاليا، بر آثار آن‌ها بسيار مشهود است. از آن جمله مي‌توان ميناس، هوهانس مركوز و بوگدان سالتانف را نام برد. درباره سالتانف در اين بخش مي‌خوانيم: «در طول بيست سال يعني از 1668 تا 1688 هيچ نقاشي‌اي در دربار تزار، ديرها و كليساهاي مسكو، بدون مشاركت بوگدان سالتانف انجام نمي‌پذيرفت. نقاشي و آثار هنري‌اي كه بوگدان سالتانف در روسيه از خود به يادگار گذاشته، تجلي هنر ايران‌زمين در سرزمين روسيه است.»

در اين فصل همچنين هاكوپ هووناتانيان نقاش قاجار، آندره سوروگيان«درويش» نقاش، ماركار قرابگيان شاعر و نقاش، هاكوپ وارطانيان نقاش آبرنگ، ميكاييل(ميشا) شهبازيان نقاش، هاروتيون(آرتوش) ميناسيان نقاش، كلارا آبكار نگارگر، يرواند نهابديان نقاش، ماروسا آراكليان واهراميان نقاش، بابگن آسريان(باريس) نقاش و گرافيست، ماركو گريگوريان نقاش، لئوني تاشچيان نقاش، آواك هايرابديان نقاش، اديگ آيوازيان (ادمان) نقاش، وارتگس آسريانس نقاش، هنريك آهارونيان نقاش، سدراگ نظريان نقاش و مرمت‌گر آثار نقاشي، دزاقيك هوسپيان(يوسف‌زاده) نقاش، يسايي شاهيجانيان نقاش و مينياتوريست، سيمون آيوازيان معمار، نقاش، موسيقيدان و عكاس، واهيگ آسريانس نقاش و آدانا ديكران زهرابيان نقاش معرفي شده‌اند.

در ميان اين هنرمندان، ماركو گريگوريان از ديگران مشهورتر است. درباره اين نقاش دوران مدرن ايران در اين كتاب مي‌خوانيم: «مارگو در 1354 گروه نقاشان و مجسمه‌سازان آزاد را با شركت فرامرز پيلارام، سيراك ملكونيان، مرتضي مميز و تني چند از ديگر نقاشان و مجسمه‌سازان تهران بنيان نهاد.»

درباره گريگوريان در اين كتاب همچنين به معرفي‌ وي در فيلم «شكفته‌ها» در كنار پيلارام، وزيري، زنده‌رودي، محصص و مميز، خريد تابلوهاي كاهگلي‌اش توسط نلسون راكفلر و ايفاي نقش در فيلم‌هاي سينمايي ايران از سال 1340 اشاره شده است.

كتاب «هنرمندان ارمني» نوشته آندرانيك هويان تابستان 88 توسط مركز تاليف، ترجمه و نشر آثار هنري با طراحي جلد واروژ كريم‌مسيحي در 188 صفحه در قطع وزيري، به صورت مصور در شمارگان 1000 نسخه چاپ و با قيمت 4000 تومان منتشر شده است.