به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در سمنان، طرح «پائیزه کتاب» در 10 کتابفروشی استان سمنان شامل 7 کتابفروشی در مرکز استان، دو کتابفروشی در شاهرود و یک کتابفروشی در دامغان (شهر کتاب) اجرا شد.
«بابک مداح» مدیر شهر کتاب در دامغان - که به‌تازگی افتتاح شده است - در گفت‌وگویی با خبرنگار ایبنا درباره کم و کیف اجرای این طرح، گفت: شهر کتاب دامغان حدود 4 ماه قبل فعالیت خودش را آغاز کرد و تنها کتابفروشی شرکت کننده در پاییزه کتاب در این شهرستان بود. اعتبار پرداختی توسط خانه کتاب و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت ارائه تخفیف به کتاب‌ها، ظرف دو، سه روز اول به اتمام رسید.
وی با بیان اینکه عده زیادی از شهروندان از وجود چنین طرحی اطلاع نداشتند، افزود: بعضی از مشتریان توقع داشتند به آنها پول پرداخت کنیم (!) و عده‌ای نیز با دادن اطلاعات شخصی‌شان به‌ویژه کد ملی مخالفت می‌کردند و گمان می‌کردند جهت اهداف و استفاده سیاسی، کد ملی را می‌پرسیم!
مداح پیرامون تاثیر گرانی کاغذ بر استقبال و خرید مردم در بازه زمانی اینگونه طرح‌ها اضافه کرد: از سال گذشته تا الان قیمت کتاب سه برابر شده و عملاً باید برای خرید یک جلد کتاب خوب بالای 60 هزار تومان پول پرداخت کرد. قشر کتابخوان یا دانشجو و یا جوان و نوجوان هستند و تامین و پرداخت این مبالغ برای آنها دشوار است؛ دانشجویانی را می‌دیدم که چندین مرتبه مراجعه می‌کردند و در نهایت پس از یک ماه که پس‌اندازشان را جمع می‌کردند، کتاب مورد نظرشان را می‌خریدند.
مدیر شهر کتاب دامغان به قطعی اینترنت در روزهای اجرای پائیزه کتاب اشاره و تصریح کرد: قطعی اینترنت ضربه بزرگی به ما وارد کرد؛ چرا که اکثر سفارش‌های ما به صورت اینترنتی بود که برای ثبت سفارش مجبور شدیم تلفنی شفارش کتاب دهیم که گاه به دلایل مختلف از ثبت سفارش صرف نظر می‌کردیم؛ حتی سامانه پاییزه کتاب نیز ساعاتی با اختلال مواجه و قطع شد و خیلی از مشتریان از خرید در قالب طرح پاییزه کتاب صرف نظر کردند و برنگشتند.
وی بیان کرد: طرح پاییزه کتاب در شهرهای بزرگی مثل مشهد و همدان و برخی دیگر از شهرهای بزرگ که ما با آنها در ارتباط هستیم، قابل مقایسه با دامغان و استان سمنان نیست؛ شهرداری همدان و شهرداری مشهد بیلبوردهای را به‌صورت رایگان به این امر اختصاص می‌دهند؛ در صورتی که ما اینجا برای اجاره ماهیانه یک بیلبورد باید 600 هزار تومان پرداخت کنیم هر چند که اصلا مد نظر ما این نیست که شهرداری تبلیغ شهر کتاب را بکند؛ بلکه هدف و منظور ما تبلیغ و حمایت از طرح‌های پاییزه، عیدانه و تابستانه کتاب و کلاً اقدام فرهنگی در حمایت و ترویج فرهنگ کتابخوانی مد نظر ماست. درواقع تبلیغات در این گونه امور وظیفه ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی است زیرا اشخاصی دوست دارند از این فرصت‌ها استفاده کنند و کتاب بخرند اما اطلاعی از زمان و مکان این گونه طرح‌ها ندارند.
انتقاد از سطح کیفی نمایشگاه کتاب دامغان
وی گفت: نمایشگاه‌هایی که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی دامغان برگزار می‌کند، با کیفیت پایین و چاپ افست کتاب را می‌فروشند؛ کتاب‌هایی با محتوی و کیفیت بسیار پایین، درواقع کتاب‌های نمایشگاه دامغان توهین به شخصیت مردم است، کتاب‌هایی که در گوشه و کنار خیابان انقلاب که در دامغان تحت عنوان نمایشگاه فروخته می‌شود؛ مردم پول می‌دهند که کتاب خوب بخرند نه کتاب زیرزمینی!
مداح بیان کرد: در همین نمایشگاه شاهد بودم کتاب «ملت عشق» را با ترجمه و کیفیت پایین شبیه طرح جلد نسخه اصلی می‌فروشند؛ درصورتی که کتاب به صورت درجه 4 چاپ شده است. این کار احترام نگذاشتن به مخاطب و کتابخوان است درصورتی که می‌توانند همین فرصت برگزاری نمایشگاه را به کتابفروشی‌های شهرستان بدهند و تخفیف‌ها را هم خود کتابفروشیها اعمال کنند و کتب معتبرتری بفروشند.
وی عنوان کرد: اکثر ناشران با برگزاری نمایشگاه موافق نیستند، زیرا نمایشگاه هم زمان محدودی دارد و قیمت کتاب‌ها را به‌صورت تصاعدی بالا می‌برد؛ به عنوان مثال کتابی که قبل از نمایشگاه 80 هزار تومان بوده، برای نمایشگاه با قیمت 120 یا 130 هزار تومان چاپ می‌شود و با تخفیف 10 یا 15 درصدی که در نمایشگاه فروخته می‌شود باز هم بیشتر از قیمت واقعی آن در قبل از نمایشگاه است این در حالی است که پس از چند روز فرصت برگزاری نمایشگاه قیمت کتاب با همین نرخ در کتابفروشیها فروخته می‌شود و در بعضی موارد شاهد رشد دوبرابری قیمت کتاب هستیم و ظلم بزرگی در حق مردم و جامعه کتابخوان است.
با تبلیغات باید جامعه را به سمتی ببریم که به کتاب احساس نیاز کند
مجری طرح پاییزه کتاب در دامغان ادامه داد: اگر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی یا شهرداری و ارگان‌های متولی که وظیفه امور فرهنگی جامعه را بر دوش دارند، برای آحاد جامعه تبلیغات کنند تا جامعه به‌حدی برسد که به کتاب احساس نیاز کند، یقیناً وضعیت کتابخوانی و کتابفروشیها خیلی بهتر از شرایط فعلی می‌شد یکی از شیوه‌های تبلیغاتی که اخیراً مرشوم شده، فضای مجازی تلگرام و اینستاگرام است که متاسفانه در این ایام قطع شد و اگر برقرار بود به دلیل تبلیغات وسیع خانه کتاب و همکاران شرکت کننده در طرح، تاثیر مثبت هم بر رونق کار ما می‌گذاشت ولی نتوانستیم آنطور که توقع داشتیم، از این فضا استفاده کنیم و فروش داشته باشیم. شهرداری‌ها خیلی راحت می‌توانند کمک کنند، شهرداری شهرهای بزرگ خودشان داوطلبانه این تعامل را با خانه کتاب و کتابفروشیها در ایام طرح‌های پاییزه، عیدانه و تابستانه کتاب انجام می‌دهند.
مداح گفت: مردم به خاطر بی‌اطلاعی از جزئیات طرح پاییزه کتاب، از ما طلب پول می‌کردند و می‌گفتند یارانه‌ای را که روی پوسترها نوشته شده، به ما برگردانید! حتی به‌سختی کد ملی خودشان را در اختیار ما قرار می‌دادند؛ در ابتدا تصورشان این بود از کد ملی آنها استفاده سیاسی می‌کنیم!
وی افزود: قیمت شاهنامه 5 جلدی 500 هزار تومان شده است؛ یک دانشجو یا یک نوجوان اهل مطالعه چگونه می‌تواند آن را بخرد در شرایطی که اوضاع اقتصادی فوق العاده آشفته است ما هم به خاطر درک شرایط اقتصادی و سایر شرایط، امکاناتی را فراهم کردیم که مردم در صورتی که به کتاب‌ها آسیبی وارد نکنند، در همین مکان کتاب مورد نظرشان را که توانایی خرید آن را ندارند، مطالعه کنند؛ حتی اقداماتی را هم در جهت گسترش فضای فیزیکی انجام دادیم اما فعلا به دلیل مشکلات مالی نتوانستیم به اهداف مطلوب خود در این زمینه برسیم، فضایی حدوداً 50 مترمربعی را برای اتاق گفتمان، بحث و نقد کتاب و مطالعه دوستانه در نظر گرفتیم که امیدواریم بتوانیم هر چه سریعتر شاهد بهره‌برداری از آن باشیم.
عدم ثبات قیمت کاغذ تیراژ‌ها را به 200 جلد تقلیل داده است
مسول شهر کتاب دامغان تصریح کرد: اخیرا تیراژ کتاب‌ها به 200 یا نهایتا 300 جلد رسیده است. به دلیل گرانی کاغذ و بی‌ثباتی قیمت، «ملت عشق» جیره‌بندی شده و باید کتابفروشیها سفارش خودشان را به نشر ققنوس بدهند و ناشر هم تعداد کمتری از میزان درخواستی را تحویل می‌دهد، قیمت کاغذ روزانه تعیین می‌شود و به همین جهت نمی‌توانند برچسب قیمت بزنند روی کتاب کمتر چاپ می‌کنند تا قیمت آن به روز باشد.
مداح ادامه داد: بعضی کتاب‌ها به خاطر قیمت بالا و عدم احساس نیاز همگانی ماه‌ها و سال‌ها خاک می‌خورند به عنوان مثال کتاب‌های تخصصی اقتصاد را که نشر نی منتشر می‌کند و البته بهترین مترجم‌ها نیز آنها را ترجمه کرده‌اند، به درد هر کسی نمی‌خورد که آنها را بخواند و بخرد و صرفه اقتصادی ندارد. قبل از سال 97 هر دو سال یک بار قیمت کتاب‌ها تغییر می‌کرد و تیراژ کتاب‌ها 1000 جلد بود درحالی‌که الان قیمت کتاب‌ها روزانه تغییر می‌کند و تیراژ تا یک پنجم کاهش پیدا کرده است. همین گرانی کاغذ است که باعث می‌شود بعضی از نشرها نتوانند کتاب‌هایشان را مجددا چاپ کنند مثل نشر امیرکبیر و نشر قطره.
وی گفت: قیمت چاپ کتاب‌ها با خرید کاغذ آزاد روی دست ناشران می‌ماند اما در بعضی موارد مردم اگر به چیزی احساس نیاز کنند، حتما آن را تهیه می‌کنند؛ کتاب «ملت عشق» را که قبلاً قیمت آن 25 هزار تومان بود و الان به 55 هزار تومان رسیده، باز هم مردم می‌خرند چون احتیاج و احساس نیاز به آن پیدا کرده‌اند؛ هر چند تبلیغات نیز موثر بوده اما مردم وقتی بفهمند که دیگران با خواندن کتابی سطح علمی و آگاهی خودشان پیرامون مسئله‌ای را بالا می‌برند، به‌دلیل اینکه احساس می‌کنند از قافله عقب مانده‌اند، آن کتاب را می‌خرند و مطالعه می‌کنند.
مداح افزود: در شهرهای دیگر در شهر کتاب کافه کتاب می‌گذارند اما ما چون کافه‌کتاب نداریم، دانشجویان و افرادی که مشکل مالی دارند، در همین محل فعلی در صورتی که به کتاب‌ها آسیبی نرسد می‌توانند کتاب را مطالعه کنند تا حداقل گامی برداشته باشیم که مشکلات مالی و گرانی کاغذ دلیلی بر کتاب نخواندن نباشد.
مسول شهر کتاب دامغان گفت: 10 میلیون تومان اعتبار طرح پاییزه کتاب را ظرف دو، سه روز اول فروختیم؛ از پنجشنبه که سایت بسته شد، خودمان تخفیف گذاشتیم و دو میلیون تومان کتاب را با تخفیف خارج از طرح فروختیم اگر اعتبارمان را تمدید کنند، متقاضیانی هستند که مراجعه می‌کنند ولی چون خانه کتاب و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه به ما ندادند، نتوانستیم کتاب را با تخفیف به مشتری بدهیم، در دامغان با توجه به تجربه چند ماهه گرایش مردم بیشتر به خرید کتاب‌های داستان، تاریخ، روانشناسی و شعر است دامغان چون فضای شعری و انجمن‌های متعددی دارد کتاب‌های شعر را نسبتاً خوب می‌فروشیم.
بابک مداح گفت: طرح پاییزه کتاب نقطه قوتی است برای مردم و 20 درصد تخفیف کمک بزرگی به مردم است؛ متقابلاً ما کتابفروشیها نیز امیدمان به این طرح‌هاست؛ تنها نقطه‌ای که مقداری کمک به حالمان است، طرح‌های خانه کتاب است. پاییزه کتاب به دلیل اینکه همزمان با هفته کتاب است، استقبال بهتری از آن می‌شود. دلیل دیگر آن کتابگردی است که در دامغان کسی حتی نمی‌داند کتابگردی چیست، کتابفروشیها و شهر کتاب‌هایی که فروششان بالاست، در طرح شرکت نمی‌کنند و اهمیتی هم به این طرح‌ها نمی‌دهند.
وی گفت: ما خودمان گاهی اوقات با توجه به تقویم زمانی و مناسبت‌های خاص تخفیف 10 درصدی می‌گذاریم اما مجموعاً به دلیل آنکه حاشیه سود کم است و هزینه‌ها بالاست، نمی‌توان تخفیف داد. اگر ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارگان‌هایی که مسئول هستند، کتاب را در سبد مصرفی و لوکس خانواده‌ها بگذارند، راحت می‌توان مردم را کتابخوان کرد؛ زیرا زمینه کتابخوانی در مردم وجود دارد به‌ویژه در دامغان که دارای قدمت تاریخی و فرهنگی بالاست.
این کتابفروش تصریح کرد: اینکه چرا کتابفروشی‌های دامغان در طرح‌های خانه کتاب شرکت نمی‌کنند، سوال بزرگی است که پاسخ آن برای من مهم است درصورتی که اگر کتابفروشی‌های دیگر هم در این طرح‌ها شرکت کنند، این روند بهتر و مثبت‌تر رو به جلو پیش خواهد رفت و آگاهی و اطلاعات مردم نسبت به آن افزون‌تر خواهد شد و در نهایت فروش کتاب بالا رفته و شهرستان دامغان در شاخص‌های سرانه مطالعه آمار بهتری خواهد داشت.
تخلف بعضی از کتابفروشیها در فروش کتب کمک درسی در «پاییزه کتاب»
مداح تصریح کرد: بعضی از کتابفروشیها کتاب‌های کمک درسی را که شامل تخفیف طرح پاییزه کتاب نیست، می‌فروشند و در عوض کتاب‌هایی را که فروش کمتری دارند، یا فروش نمی‌رود و شامل طرح می‌شود، در سیستم ثبت می‌کنند؛ این مورد از بارزترین تخلفاتی است که بعضی کتابفروشیها جهت حفظ مشتری و کمک به آنها مرتکب می‌شوند که می‌طلبد متولیان و دست‌اندرکاران امر فکری هم برای این موضوع کنند و بین فروشنده سالم و متقلب تفاوت قائل شوند.
