حنیف قلندری؛ عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) یکی از چالش‌های چاپ مقالات در مجلات علمی‌-پژوهشی را کم اهمیت دانستن کیفیت محتوایی دانست. وی در این‌باره گفت: در کل می‌توان مقالات علمی که در مجلات داخلی به ویژه در رشته و گرایش‌های تاریخ علم منتشر می‌شوند را به دو دسته کلی تقسیم‌بندی کرد. تعدادی از این مقالات بخشی از برنامه تحقیقاتی جامع‌تری هستند، یعنی اینکه افرادی به در قالب یک فضای آکادمیک با مهارتی خاص در حوزه تاریخ  علم فعالیت می‌کنند که دارای برنامه تحقیقاتی هستند. این پژوهشگران در پیشبرد تحقیقات‌شان مقالاتی هم در مجلات علمی منتشر می‌کنند.
 
وی افزود: بخش دیگر مقالات که  تعداد بسیار زیادی نسبت به بخش اول دارند، پژوهش‌های اغلب دانشگاهیان و حتی افراد آماتوری است که مقالات خود را در حوزه‌هایی که می‌تواند به تاریخ علم مرتبط باشد را در مجلات علمی منتشر می‌کنند.
 
قلندری گفت: از این مرحله به بعد مشکل اصلی سرباز می‌کند؛ در این شرایط تاحدی ارزشیابی مقالات امری دشوار می‌شود. اما در این میان یک سری مقالاتی هم هستند که  منحصربه‌فرد به شمار می‌آیند چراکه به قدری موضوع و نوع ادبیات آن دارای استاندارد است که به راحتی می‌توان از دیگر مقالات منتشر شده تمییز قائل شد.
 
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به گروه دوم گفت: دلیل اینکه تعداد مقالات گروه دوم بیشتر است، این امر است که از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور فشاری  بر هیات تحریریه مجلات علمی وارد می‌شود، که حتمن باید در تاریخ مشخصی میزان مشخصی مقاله در مجلات خود به چاپ برسانند، به همین دلیل اعضای هیات علمی مجلات هم چه دانشگاهی چه خصوصی بر خود ملزم می‌دارند که تعداد مقالات خود را به حد نصاب برسانند که از توقیف شدن و کاهش اعتبار ارزشیابی این وزارتخانه در امان بمانند. در اصل نظام ارزشیابی مقالات در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور اهرام فشاری برای مجلات علمی درباره میزان عددی مقالات به حساب می‌آیند.
 
وی ادامه داد: قطعا این روند تاثیر زیادی بر کیفیت مقالات می‌گذارد، لازم به ذکر است که هیات تحریریه مجلات علمی از جمله مجلات دانشگاهی با این وضع موجود و با این نظام تدبیر شده هر چقدر هم که سطح‌بندی سخت‌گیرانه‌ای نسبت به مقالات علمی داشته باشند، اما در نهایت برای اینکه از تیغ برنده ارزشیابی فرار کنند، ناگزیر می‌شوند از حساسیت‌های خود نسبت به کیفیت مقالات بکاهند.
 
قلندری درباره روش نظام ارزشیابی مقالات گفت: اینکه این نظارت چگونه و با چه منطقی انجام می‌شود، خود جای بحث دارد. نگرش کمی‌گرایانه در نظام ارزشیابی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اصل باید کمی مورد بررسی قرار گیرد. بیشتر رشته‌های علوم انسانی جایگاه مشخصی در برنامه‌های پژوهشی ندارند؛ این بدین معنا نیست که ما دچار عقب‌ماندگی در پژوهش هستیم بلکه به لحاظ تعداد جزو کشورهای سرآمد هم محسوب می‌شویم؛  اما اغلب پژوهشگاه‌های علمی در کشور مانند جزایر منحصربه‌فرد هستند. در واقع ما نیاز به گفتمان در علم داریم و این گفتمان میان دانشمندان در این عرصه وجود ندارد.
 
وی یکی از عواملی که باعث انتشار کمی و نه کیفی مقالات در مجلات م‌شود را نظام آموزشی در حوزه تحصیلات تکملی دانشگاه‌ها دانست و گفت: روندی که در مقیاس کلان در دانشگاه‌های ما اتفاق افتاده است و استانداردی هم دنبال نمی‌کند اجبار نوشتن مقاله از سوی هیات‌های علمی بر دانشجویان استو استاندارد نیست. اینکه دانشجویان موظف به ارائه مقاله در دوران تحصیلات تکمیلی باشند درنهایت منجر به مقاله‌سازی می‌شود نه تولید علم. بسیاری از دانشجویان اموزشی برای پژوهش ندیده‌اند. آن‌ها برای حتی ادبیات و نحوه نگارش مقالات هم آموزش ندیده‌اند. بهتر است افرادی که توانایی و مهارت خاص در انجام این حرفه را دارند، در این عرصه گام بگذارند نه تمامی دانشجویان.
 
ابن پژوهشگر ادامه داد: یکی از معضلات ما این است که برخی دانشجویان در دوران تحصیلات تکمیلی  ضمن تحصیل شاغل هم هستند. هر فردی نمی‌تواند ضمن شاغل بودن به تحصیل آن هم در حد استاندارد بپردازد؛ در نهایت نتیجه‌اش می‌شود هجوم ورود محتوای ارزیابی نشده به فضای علمی. تحصیل در کنار اشتغال نه نتها فضیلت نیست بلکه آسیب جدی به پژوهش‌های علمی است اگر دانشجویی می‌پذیرد که به تحصیل بپردازد باید تمام مشکلات تحصیل خود را بپذیرد.
 
وی گفت: لازمه اصلی پژوهش در هر علمی این است که فردی که به پژوهش و نگارش مقالات علمی می‌پردازد تا حد زیادی بر ادبیات تحقیق اشراف داشته باشد؛ متاسفانه دانشگاه‌های ما دانشجویان را در امر پژوهش‌ و ماهیت آن رها می‌کنند؛ لذا دانشجویان انگشت‌شماری هستند که راه خود را پیدا می‌کنند. دانشجویی که حتی در دوران دبیرستان خود به سختی یک انشا می‌نوشته است و آموزش ویژه برای پژوهش و نگارش مقاله علمی ندیده است چه توقعی می توان از وی داشت که بتواند مقاله‌ای منحصر به فرد در زمینه علمی خود بنویسد؟

وی با اشاره به این معضل مهم که بارها در فضای دانشگاهی در امر چاپ و انتشار مقالات به آن برخورد کردیم، و آن این است که برخی از استادان و دانشگاهیان در امر پژوهش اجهاف پنهانی در حق دانشجویان خود می‌کنند، بارها شنیده‌ایم و دیده‌ایم که دانشجویی بخش اعظم یک پژوهش را پیش ببرده‌ است اما درنهایت مقاله منتشر شده  به نام استادی تمام می‌شود که شاید نقش بسیار کمی داشته یا در برخی موارد اصلا نقشی نداشته‌اند، گفت: من این معضل را رد نمی‌کنم، و بارها چنین معضلاتی را شاهد بودیم اما تین در میان دانشگاه‌های تزار اول کشور تا حدی خوشبختانه کمرنگ‌تر است. این معضل ایجاب می‌کند که در زمینه روند تالیف مقالات هم نظارت باید صورت پذیرد.
 
قلندری با اشاره به علت اصلی تمایل به ادامه تحصیل در میان فارغ‌التحصیلان گفت: به عقیده من تب اشرافیت دانشگاه‌گرایی به ویژه مدرک‌پروری در کشور باید از بین برود. اجبار برای پذیرش دانشجو تحصیلات تکمیلی از سوی وزارت‌ علوم، تحقیقات و فناوری، زمینه‌ساز معضلات پژوهشی در دانشگاه‌ها است و در برخی موارد حتی برای گروه و هیات‌های علمی در دانشگاه‌ها مصیبت‌بار می‌شود. این واقعیت است که تحصیل در ایران راهی برای فرار از بیکاری است.
 
قلندری اصلی‌ترین راهکار برای حل معضلات چاپ مقاله در مجلات علمی-پژوهشی را تعامل میان دانشگاهیان و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دانست وی گفت: در نهایت باید آن قانون یا روندی که وزارت علوم، تحقیات و فناوری اعمال می‌کند در خور دانشگاه‌ها و هیات‌های علمی و تحریری مجلات هم باشد و این هدف ممکن نیست مگر آنکه تعامل میان آنان برقرار شود.