شاهد سیر سعودی ترجمه ادبیات عرب هستیم
او ادامه داد: در یک دهه قبل خود من که به آثار عرب علاقهمند بودم و دنبال رمان عرب میگشتم، دو یا سه رمان بیشتر پیدا نمیکردم؛ ولی الان به جرات میتوان گفت که 50 رمان عربی و حدود 50 مجموعه شعر عربی چاپ شده است؛ که این تعداد جدا از مجموعه شعرهایی است که بعضا متاسفانه بدون ویراستاری و نمونهخوانی به بازار کتاب عرضه میشوند و گاهی اوقات ترجمه را دچار آسیب میکنند. بنابراین شاهد سیر سعودی ترجمه ادبیات عرب هستیم؛ ولی با این حال متاسفانه قابل قیاس با ترجمههایی که از زبانهای دیگر میشود؛ نیست. چند دلیل هم برای آن میتوان آورد.
ادبیات عرب از عراق تا مصر گستره دارد
مترجم کتاب «از حروف الفبایم باش» درباره گستره ادبیات عرب در کشورهای مختلف عربیزبان اظهار کرد: عربها یک ضربالمثل خیلی خوب دارند که میگوید: «الشعر یولد فی العراق و یموت فی المصر؛ الروایه تولد فی المصر و تموت فی العراق». یعنی این ادبیات بالنده از عراق تا مصر گستره دارد. یعنی پنج کشور عراق، سوریه، لبنان، فلسطین و مصر سالهای سال است که در حوزه ادبیات فعالند؛ بهخصوص اگر ادبیات شعر را نگاه کنید، عراق از قدیم فعال بوده و «متنبی»، «ابونواس» و خیلی از شاعران دیگر داریم که در عراق رشد کردهاند و تا همین اوایل قرن بیستم هم ادامه داشته و با محمد جواهری به اوج میرسد. بعد از آن شعر نو هم از عراق شکل میگیرد. هرچند که در لبنان، «جبران خلیل جبران» اولین جرقههای شعر رمانتیک به شیوه غربی را در ادبیات عرب برجسته کرد؛ اما بعد از آن کار جدی را «نازکالملائکه»، «عبدالوهاب بیاتی» و «بدر شاکر السیاب» انجام دادند. بعد از آن دوباره موج جدیدی در لبنان به راه افتاد و به همین منوال شعر عرب سال به سال شکوفاتر شد و موج بسیار خوبی از شعر معاصر را در کشورهای عربی میبینیم.
جلیلزاده درباره ادبیات کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بیان کرد: حوزه شرق عربی هم که شامل کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل امارات، یمن، عمان، کویت و شبه جزیره عربستان میشود؛ تقریبا از دهه هفتاد بالندگی رماننویسی و داستاننویسی را در خیلی از این کشورها شاهد هستیم؛ که بیشتر در عربستان سعودی، بعد یمن و... بوده است. خود کویت هم نویسندگان و شاعران خوبی دارد، که شاخصترین آنها «سعاد الصباح» است. در هر حال کم کم شعر و ادبیات و رمان هم در این کشورها شکل گرفت. به خصوص بحرین شاعران بسیار خوبی دارد. «قاسم حداد» شاعر بسیار خوب بحرین است که من روی یکی از کتابهای او کار میکنم. این است که اینها هم به تبع جهان امروزی، به خصوص با وجود فضای مجازی که خیلی کشورها را به هم نزدیک کرده است؛ رشد کردهاند.
نویسنده عرب کمتر با سانسور مواجه است
او اضافه کرد: مهم این است که در بسیاری از این کشورها یک نویسنده عرب، کمتر با سانسور مواجه است. این عدم وجود ممیزیها باعث بالندگی و شکوفایی میشود. سالهای سال است که ما آرزو داریم در ایران ما هم این امکان به نویسنده داده شود. درست است که برخی مسائل مقدس خط قرمز است ولی در خیلی موارد دیگر نیاز به این همه ممیزی نیست.
وقتی که امروز فضای مجازی این همه فضا برای ابراز عقیده، نظر و نوشتن دارد؛ چه نیازی است که ما دچار یکسری ممیزیهای بیخودی، سلیقهای و کج سلیقگی شویم.
او ادامه داد: نشر سولار هم سه ترجمه از من کار کرده است. یکی از این کتابها آنتولوژی شعر معاصر عرب است که با نام «جهان از چشمهای منتظر خالی است» در 950 صفحه در نمایشگاه کتاب امسال عرضه شد. این کتاب مجموعه آنتولوژی 104 شاعر عرب از 17 کشور عربی است و برای اولین بار در این مجموعه 50 زن شاعر عرب معرفی شدهاند. کتاب «خاکستر روی زخم» مجموعه 50 داستان کوتاه از 50 نویسنده عرب از 9 کشور عربی است که سال گذشته ان را به چاپ رساند. «و انکار انجیل من است» گزیده اشعار آدونیس، سومین کتاب من است که در این نشر به چاپ رسیده است.
نظرات