به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، تا حدود نیمه دهه 40، آموزش‌ چاپ‌ در ایران‌ به‌ شیوه استادی‌ ـ شاگردی‌ و از طریق‌ چاپخانه‌ها انتقال‌ می‌یافت‌. در 1344‌، رشته چاپ‌ در هنرستان‌ فنی‌ تا مقطع‌ دیپلم‌ فنی‌ دایر شد، از 1345 به‌ بعد، هر سال‌ چند تن‌ برای‌ فراگرفتن‌ فنون‌ جدید چاپ‌ به‌ اتریش‌ اعزام‌ می‌شدند.
 
از سال 1380 با اعلام نیاز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در دانشگاه‌ها با كوشش مهندس بیژن درويش کجوری به صورت گسترده، آموزش عالی صنعت چاپ با کمیت و کیفیت متفاوت، صورت گرفته است اما با این وجود امروز در صنعت چاپ وجود دارد این است که آموزش در صنعت چاپ به حلقه‌اي گمشده تبديل شده. کمبود استادان خبره و کارآزموده از یک سو و مشکل جذب نیروهای فارغ‌التحصیل از سوی دیگر موجب شده آموزش با چالش‌های جدی روبه‌رو باشد.

 ایبنا در گفت‌وگو با آرش سپاس‌مقدم؛ رئیس مرکز علمی کاربردی شماره 30 تهران که مجری آموزش‌های آکادمیک در صنعت چاپ است، به برخی از چالش‌ها و موضوعات آموزش در صنعت چاپ پرداخته است.
 
سپاس‌مقدم با بیان اینکه در تمام جوامع پیشرفته ارتباط صنعت و دانشگاه عامل اجتناب‌ناپذیر توسعه محسوب می‌شود، گفت: صنعت چاپ نیز که به عنوان یک ابر صنعت محسوب می‌شود تقریبا تمامی صنایع از آن بطور مستقیم و غیرمستقیم بهره می‌گیرند نیز در تمام دنیا از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و با پذیرش این مهم باید بپذیریم که تمام صنایع موفق با زیرساخت دانش و مهارت آموزش عالی تبدیل به یک صنعت مادر شده‌اند.

 
وی افزود:‌ متاسفانه این زیرساخت علمی برای صنعت چاپ توسط دولت‌مردان و صنعت‌کاران نادیده گرفته شده و آموزش عالی چاپ تا کنون سیر نزولی داشته و مرکز علمی کاربردی واحد30 تهران تمامی تلاش خود را برای ارتقای آموزش عالی می‌کند.
 
وی با بیان اینکه معتقدم باید ارتباط قوی صنعت و دانشگاه برای صنعت چاپ ایجاد شود، عنوان کرد: به نظرم این موضوع با همکاری موثر دولت، صنایع و اتحادیه‌ها با دانشگاه صورت می‌گیرد و امیدوارم در آینده نزدیک این موضوع محقق شود.
 
سپاس مقدم در پاسخ به این سوال که صنعت چاپ اکنون چه ميزان افراد تحصيل‌كرده دارد، گفت: صنعت چاپ ایران بیش از آنکه از خصوصیات صنعتی برخوردار باشد صنفی است و انتقال دانش عموما به صورت استاد - شاگردی بوده است. طی 30 سال گذشته به رغم آموزش‌های عالی رشته چاپ، بستری برای ورود دانش آموختگان این رشته به صنعت چاپ فراهم شد.
 
وی با بیان اینکه این موضوع در ابتدا با مقاومت نیروهای تجربی مهارتی روبه‌رو شد، عنوان کرد: با پیشرفت و توسعه تکنولوژیک این صنعت در ایران شرایط برای پذیرش این افراد بیشتر شده و امروزه تقریبا تمام مراکز صنعتی چاپ ایران از تعدادی دانش‌آموختگان در سمت‌های مختلف بهره می‌برند.
 
سپاس‌مقدم با بیان اینکه علل متعددی برای این مشکل وجود دارد، تاکید کرد: تاکنون بیش از 1800 نفر فارغ‌التحصیل در مقطع کاردانی و کارشناسی دانشگاه‌ها به جامعه صنعت چاپ وارد شده است که بسیاری از این افراد اکنون از فعالان صنعت چاپ هستند و هنوز هم درخصوص پذیرش دانشجویان در صنعت مقاومت وجود دارد.
 
مراکز آموزشی
وی همچنین درباره تعداد واحدهای آموزشی فعال در حوزه چاپ، گفت:‌ در اوایل سال 1380 دو مرکز آموزش علمی کاربردی، با اخذ مجوز از گسترش آموزش عالی، اقدام به پذیرش دانشجو در رشته چاپ کردند.
 
سپاس‌مقدم ادامه داد: درسال‌های بعد نیز مرکز آموزش عالی علم‌گستر و دانشگاه هنر اقدام به جذب دانشجو در رشته چاپ کردند و درسال 1395 مرکز آموزش عالی علم‌گستر نیز به جرگه این مراکز آموزشی پیوستند.
 
وی درباره فعالیت مرکز شماره پنج تهران که به دانشکده چاپ معروف بود، توضیح داد‌: در سال 1396 مرکز آموزش علمی کاربردی واحد 5 تهران با رای دانشگاه جامع علمی کاربردی، به مرکز آموزش عالی علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد 30 تهران منتقل و مرکز30 تهران عنوان تنها مرکز تخصصی رشته چاپ و عنوان مرکز معین این 2 مرکز نیز تعیین شد.
 
رئیس مرکز علمی کاربردی شماره 30 تهران تاکید کرد: اکنون دانشکده انقلاب اسلامی، تحت عنوان انستیتو هنر و معماری، در یک گرایش و به‌صورت بسیارمحدود در برخی نیمسال‌ها صرفا در مقطع کاردانی دانشجو می‌پذیرد و تنها مرکز آموزش تخصصی چاپ، مرکز30 تهران است که در دو مقطع کاردانی و کارشناسی، در تمامی نیمسال‌ها اقدام به آموزش رشته چاپ می‌کند.
 
سپاس‌‌مقدم همچنین درباره برنامه‌های این مرکز، گفت: در برنامه آتی خود دوره‌های مهارتی کوتاه مدت (با قابلیت تجمیع) نیز با ارائه مدرک دانشگاهی در حال اجرا است، در این زمینه باید بگویم مرکز آموزش عالی علمی کاربردی واحد30 تهران تهران در سال اخیر با همکاری موثر ستاد دانشگاه، وضعیت تمام دانشجویان انتقالی مرکز آموزش علمی کاربردی فرهنگ و هنر واحد 5 تهران را بطور کامل ساماندهی کرده است.
 
تمرکز آموزش در بخش مدیریت
سپاس‌مقدم همچنین درباره خلاء‌های موجود در حوزه آموزش صنعت چاپ، گفت: بیشترین تمرکز آموزشی در حوزه مدیریت چاپ، پیش از چاپ و چاپ و نشر بوده و بخش صنعتی چاپ بسته‌بندی که نیاز فعلی صنعت چاپ کشور است، نیاز به توجه و تمرکز دارد.

وی ادامه داد: علاوه بر آن رشد صنعتی چاپ نیازمند ساختار آموزش های مدیریتی است تا این آموزش‌ها به بدنه کسب و کارهای خانوادگی چاپ در ایران تزریق شده و آن را متحول سازد، در نتیجه آموزش‌های رشته‌های مدیریت نیز باعث استحکام شاکله چاپ در ایران می‌شود.
 
سپاس‌مقدم با اشاره به وضعيت جذب فارغ التحصيلان اين رشته‌ها در بدنه صنعت چاپ، توضیح داد: بسیاری از دانشجویان دانشگاه شاغل در صنعت چاپ هستند ولی هیچ سیاست کلان و استراتژی موثری از سوی دولت برای این امر پیاده‌سازی نشده است.
 
به گفته وی، حتی روش‌های انگیزشی موثری هم برای جلب مدیران مراکز برای جذب نیروهای دانش آموخته وجود ندارد، این امر صرفا از طریق فعالیت فردی و در مواردی استعلام مراکز از دانشگاه و اساتید دانشگاهی صورت می‌گیرد که جای تعمق و کار فراوان دارد.
 
ارتباط موثر بین دولت، صنعت و دانشگاه
سپاس‌مقدم همچنین درباره برنامه‌های دانشکده واحد 30 برای دانشجویان، گفت:‌ استراتژی مرکز ارتباط موثر دولت، صنعت و دانشگاه است که بخشی از آن اجراشده و بخش دیگری نیز بطور جدی در سال آتی پیگیری می‌شود.
 
وی افزود: در این زمینه به روز کردن رشته‌های دانشگاهی، برنامه‌هایی برای ایجاد، اصلاح سرفصل‌های آموزشی مطابق با نیاز صنعت با ارزیابی آموزش‌های عالی و مهارتی در سایر کشورها و بومی کردن آن در دستور کار دانشگاه قرار گرفته است.
 
سپاس‌‌مقدم با بیان اینکه بهره‌گیری از استادان متخصص چاپ در فهرست برنامه‌های ما قرار دارد، عنوان کرد: در حوزه آموزش‌های کوتاه مدت و کاربردی، دوره‌های آموزش‌های عالی آزاد، کوتاه مدت و کاملا کاربردی که متناسب با نیاز صنعت است، برنامه ریزی شده و به زودی اجرا می‌شود.
 
وی تاکید کرد: این دوره‌ها در مرحله اخذ مجوز است و برای این دوره‌ها گواهی دوره آموزش عالی آزاد به متقاضیان اعطا می‌شود و این دوره‌ها با قابلت تجمیع و اخذ مدرک مقطع‌دار (کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد) در ایران و در خارج از ایران نیز قابل ترجمه و بهره‌برداری برنامه‌ریزی شده است.

رئیس مرکز علمی کاربردی شماره 30 تهران با بیان اینکه یک درس تحت عنوان پروژه (پایان‌نامه) در مقطع کارشناسی دانشجویان تعریف شده است، گفت: این موضوع امکان پژوهش برای دانشجویان بنا به نیاز صنعت ایجاد شده است و دانشجویان موظف به ارایه مقاله در نشریات هستند و عناوین پروژه با اخذ نیاز سازمان‌ها، اتحادیه‌ها و مراکز بهره‌بردار از این پروژه ممکن شده است.
 
سپاس‌مقدم همچنین درباره دیگر برنامه‌های این مرکز گفت: دانشکده ما درصدد تکمیل کتابخانه خود به صورت فیزیکی و الکترونیکی به عنوان کتابخانه تحصصی صنعت چاپ است  و در این زمینه نیز اقداماتی را آغاز کرده است.