لیلا رفیعی؛ ویراستار در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) درباره تاثیر وضعیت فعلی بازار نشر بر میزان توجه ناشران به ویراستاری کتاب‌ بیان کرد: ویراستاری، حرفه‌ مظلومی‌ است، مشکلات اقتصادی نشر هم موجب شده تا این مظلومیت تشدید شود. 

وی با بیان اینکه حذف ویراستاری موجب کاهش کیفیت کتاب می‌شود، ادامه داد: حتی گاهی کتاب‌ها نمونه‌خوانی نشده‌اند و با غلط‌های تایپی و املائی منتشر می‌شوند؛ بنابراین به نظر می‌رسد ناشران به تولید کتاب به‌عنوان رفع‌تکلیف نگاه می‌کنند.  
         
برخی ناشران ویراستاری را قبول ندارند
این ویراستار با اشاره به دیدگاه‌های مختلف درباره ویراستاری افزود: چند دیدگاه مختلف درباره ویراستاری وجود دارد. برخی ناشران، برای مرحله ویراستاری اهمیت زیادی قائل هستند به‌طوری که در هر شرایطی؛ حتی شرایط بد اقتصادی از مرحله ویراستاری چشم‌پوشی نمی‌کنند.

وی گفت: از سوی دیگر به نظر می‌رسد برخی ناشران ویراستاری را چندان جدی نمی‌گیرند و یا اصلا قبول ندارند. برخی دیگر از ناشران، تابع شرایط اقتصادی، به مقوله ویراستاری نگاه می‌کنند و تلاش می‌کنند این مرحله را به‌عنوان دم‌دست‌ترین مرحله نادیده بگیرند.  
            
رفیعی با بیان اینکه ویراستار در کشور کم نیست، ادامه داد: باید توجه داشته باشیم، کیفیت ویراستاری که شامل نمونه‌خوانی، مقابله و ویراستاری است، مانند دیگر مشاغل درجه‌بندی می‌شود.

وی توضیح داد: ویراستاری باکیفیت، با عجله و شتاب سازگار نیست اما برخی ناشران توقع بالایی از ویراستار دارند. علاوه‌بر این دیده شده به دلیل نگاه برخی ناشران به این مقوله، بعضی کتاب‌ها با استفاده از نرم‌افزار، ویراستاری می‌شوند.
      
این ویراستار با تاکید بر اهمیت زمان در کار ویراستاری بیان کرد: همه مراحل ویراستاری در مجموعه برخی از انتشاراتی‌ها زیر نظر یک نفر انجام می‌شود. ویراستاری، جریان زمانی‌بَری است؛ به‌ویژه اینکه اگر کتاب‌ها به قلم مولفان و یا مترجمان خوبی نوشته نشده باشند که مزید بر علت می‌شود.

وی ادامه داد:‌ جریان کار با این شرایط، دشوار‌تر خواهد شد. گاهی کتابی به اسم ویراستاری به ویراستار سپرده می‌‌شود، اما به دلیل کیفیت پایین ترجمه و یا تالیف باید بازنویسی شود.   
     
رفیعی درباره دلیل تاکید ناشر بر تسریع در جریان ویرایش کتاب‌ها ادامه داد: می‌پذیرم که ناشر به دلیل شرایط رقابتی بازار به ویراستار برای سرعت‌بخشیدن به جریان ویراستاری فشار می‌آورد اما نباید فراموش کنیم که در دو حوزه تالیف و ترجمه باید نظارت‌های دقیقی وجود داشته باشد. تقویت بخش ویراستاری با افزایش نیرو‌ها از‌جمله راهکار‌های بهبود ویراستاری است تا ناشر از رقابت جاری در بازار عقب نماند.

توجه به ویراستاری نشانه اهمیت خروجی برای ناشر است
وی ویراستاران را به چهار دسته تقسیم و بیان کرد: به نظر می‌رسد چهار دسته ویراستار عالی، خوب، متوسط و حتی ضعیف در کشور فعالیت می‌کنند. میزان توانایی ویراستار است که نشان می‌دهد، آیا توانایی ماندگاری و کسب درآمد و اعتبار در این حرفه را دارد؟ نوع انتخاب ناشر از بین این چهار دسته ویراستار است که نشان‌دهنده درجه اهمیت خروجی کار، برای ناشر است.

رفیعی درباره نقش انجمن‌ها برای تربیت ویراستار ادامه داد: بی‌تردید انجمن‌ها در تربیت و آموزش ویراستار و معرفی آن‌ها به جامعه نشر نقش غیر‌قابل انکاری دارند. حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از  تشکل‌های صنفی ویراستاری در تقویت این بخش از صنعت نشر کتاب نیز موثر است.

دریافتی ویراستار قابل‌توجه نیست
وی درباره درآمد ویراستاری گفت: ویراستار با توجه به زمانی که برای ویرایش کتاب صرف می‌کند، دریافتی قابل‌توجهی ندارد، بنابراین علاقه به این کار است که ویراستار را در حرفه‌اش حفظ می‌کند.

این ویراستار افزود:‌ تصور نمی‌کنم بتوان تعرفه‌ای را براساس معیار‌هایی برای ویراستاری تعیین کرد؛ بنابراین معیار اصلی، توانمندی ویراستار است. به‌طوری که اگر معیاری برای تعیین دستمزد تعیین شود باز هم باید توانمندی فرد در ارائه کار معیار اصلی این جریان است.

ناظر کیفی دستمزد ویراستار را تعیین کند
این ویراستار بیان کرد: بعد از پایان فرآیند ویراستاری، یک ناظر باید کیفیت کار را نظارت کند تا مشخص شود که آیا ویراستار از توانمندی لازم برخوردار بوده است یا خیر؟ با توجه به دیدگاه ناظر می‌توان به  تعیین دستمزد رسید. 

رفیعی افزود: ویراستاری به ذوق، استعداد، علاقه و همچنین به تجربه ویراستار بستگی دارد، بنابراین نمی‌توان نرخ مشخصی برای آن تعیین کرد. شاید یک نرخ حدودی میسر باشد، اما بی‌تردید نرخ‌گذاری قطعی امکان‌پذیر نیست.

وی گفت: تعیین نرخ قطعی به این معناست که حتی ویراستاری که کار با کیفیتی نیز انجام نداده می‌تواند طالب دستمزدی براساس این نرخ باشد؛ بنابراین به ویراستاری که کار برتری انجام داده اجحاف می‌شود.

این ویراستار ادامه داد: برخی ناشران نیز به دلیل مشکلات اقتصادی دستمزد ویراستار را کمتر از آنچه که باید پرداخت می‌کنند. شاید برای این عده، تعیین نرخ قطعی اتفاق خوبی باشد.      

رفیعی با تاکید بر اهمیت ناظر کیفی بر کار ویراستار افزود: تعیین درصدی از قیمت پشت جلد کتاب برای ویراستار دیدگاه قابل‌توجهی است اما بر وجود نظارت برای سنجش کیفی ویراستاران تاکید دارم.

وی ادامه داد:‌ نظارت ممکن است در داخل مجموعه انتشاراتی انجام شود و حتی ویراستاران درجه‌‌بندی و بر همین اساس قرارداد همکاری با ناشر منعقد شود. شکل‌گیری این جریان زمینه‌ای برای کاهش مشکلات ویراستاری خواهد شد.