علیرضا ذکاوتی قراگزلو، از استادان پیشکسوت و چهره‌های ماندگار استان همدان در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، از انتشار اثر جدید خود با عنوان «مجموعه خیال در سبک هندی» خبر داد و گفت: این کتاب دوره اوج غزل یا غزل معروف به سبک هندی را پوشش می‌دهد. از اواخر قرن نهم تا اواخر قرن دوازدهم یا اوایل قرن سیزدهم، یعنی حدود دویست یا سیصد سال در این روش شعر گفته می‌شده و این طور که من دریافتم و بعضی تذکره نویسان قدیم و منتقدین هم گفته‌اند، شروع  این روش و سبک با بابافغانی شیرازی است. البته شعر بابا فغانی شیرازی در واقع سبک هندی محسوب نمی‌شود، ولی سرچشمه سبک هندی است که کتاب را هم با اشعار همین شاعر آغاز کرده‌ام.
 
این کتاب دقیقا سبک هندی را نشان می‌دهد
او ادامه داد: در این کتاب حدود 46 شاعر نسبتا برجسته، متوسط و حتی یکی دو شاعر معمولی سبک هندی در این دوره را انتخاب کردم. ساختار کتاب به این نحو است که ابتدا مقدمه‌ای کوتاه بر زندگی هر شاعر و سپس منتخبی از اشعار او آورده شده است که انتخاب اشعار این شاعرها هم مطلقا تک بیت نبوده است. مثلا اگر یک غزل شش بیتی بوده، سه یا چهار بیت آن را با این معیار که سبک، اندیشه، حسن و عیب زبان و حتی ضعف و عیب آن شاعر را نشان دهد، برگزیده‌‌ام و جمع‌آوری کرده‌ام. این کتاب دقیقا سبک هندی را نشان می‌دهد و بهترین نمونه‌هایی که به وسیله آن‌ها بتوان روی سبک هندی بحث کرد در آن ارائه شده است. یک کتاب خواندنی است که برای مواردی که ممکن است خواننده متوسط‌الحال معانی زود به ذهنش متبادر نشود، توضیحاتی آورده شده است.
 
ذکاوتی درباره اینکه انتخاب این شاعران بر اساس مشهور بودن آن‌ها بوده یا بر اساس کیفیت آثارشان، اظهار کرد: در این مجموعه، هم انتخاب شاعران و هم گزینش از شعر هر یک بر اساس اهمیت شاعر و شعر او صورت گرفته است. شاعرانی برگزیده شده‌اند که گرایش مهمی را در غزل نشان می‌دهند یا وزن و ارزش بالایی بین شاعران سبک مشهور به هندی دارند. انتخاب اشعار هر شاعر عمدتا از غزلیات و با این معیار و ملاک صورت گرفته که ویژگی‌های فکر و زبان آن شاعر و حین و عیب کار او را نشان دهد.صائب در میان شاعران سبک هندی از همه شناخته شده‌تر است، ولی من به شخصه صائب را بالا‌تر از عرفی نمی‌دانم. اما حالت معمول آن این است که شاعری که مشهورتر است، به دلیلی مشهور شده و نوعا از کسانی که مشهور نیستند، بهتر است.
 
وی در چرایی انتخاب سبک هندی، علاقه شخصی خود را عنوان کرد و گفت: من از جوانی در همین سبک شعر می‌گفتم و به این سبک علاقه فراوانی داشتم. همین امر باعث شد که به فکر گردآوری اشعار این سبک در یک مجموعه باشم.
 


نویسنده کتاب «ماجرا در ماجرا» درباره اینکه آیا سبک هندی هنوز هم مخاطبانی دارد یا خیر، بیان کرد: شاعران قدیم و اصلی‌ سبک هندی همیشه و هنوز مخاطب دارند ولی تقلیدی‌های این سبک مخاطب ندارند. یعنی شاعرانی که امروزه در سبک هندی غزل می‌گویند، قطعا مخاطبی نخواهند داشت. ولی شاعرانی نظیر صائب، نظیری و عرفی همیشه ارزش خود را دارند و خوانده می‌شوند.
 
آشنایی اقبال لاهوری با فلسفه و ادبیات غرب در هند شعر سبک هندی را از بن بست بیرون برد
ذکاوتی درباره ارزیابی خود از سبک هندی که در کتاب هم به آن اشاره کرده است، اظهار کرد: خصوصیاتی نظیر خیالبافی، مضمون‌بندی، استعارات

مرکب، مجازهای بعید، تازه‌جویی و قرابت، شخصیت بخشیدن به اشیا و ایده‌ها، تمثیل‌ها و تشبیهات اغراق آمیز و توهمی و نزدیکی به تعبیرات عامیانه و لحن محاوره که برای سبک مشهور به هندی برشمرده‌اند، همه در شعر فارسی سابقه دارند، الا اینکه جمع این ویژگی‌های استثنایی خود خصوصیتی در سبک مشهور به هندی است. به گمان من آنچه که در این دوران 300 ساله برای شاعر اهمیت داشت، سنت شکنی بود. یعنی با چشم خود نگاه کردن و با زبان خود بیان کردن. اگر اوضاع اجتماعی و مواهب شخصی کمک می‌کرد، شاعر موفق بود و هرگاه زمینه مناسب نبود، شاعر در تار و پود سنت جدید یعنی همین سبک هندی گرفتار می‌گشت و خفه می‌شد. آشنایی اقبال لاهوری با فلسفه و ادبیات غرب در هند شعر سبک هندی را از بن بست بیرون برد، حال آنکه در ایران سبک بازگشت جانشین نالایق سبک هندی گردید تا اینکه در اینجا هم آشنایی با فلسفه و ادبیات غرب تاثیر خود را گذاشت.
 
 «مجموعه خیال در سبک هندی» محصول چندین سال است
نویسنده کتاب «مجموعه خیال در سبک هندی» درباره وقتی که صرف جمع‌آوری و نگارش این کتاب کرده، بیان کرد: من از نوجوانی با شعر سبک هندی مانوس بودم و به مرور که دیوان‌های شعر شاعرانی سبک هندی را که می‌خواندم، شعرهای مهم را علامت‌گذاری می‌کردم. بنابراین این کتاب محصول چندین سال است، منتهی در کنار دیگر کارهای دیگری هم انجام داده‌ام. این است که نمی‌توان مشخص کرد که چقدر وقت برده، اما وقت و کار زیادی صرف آن شده است. قرارداد این کتاب در سال 92 یا شاید هم کمی قبل‌تر نوشته شد، اما چند سال دست ویراستار ماند که هم من و هم ناشر را کمی خسته کرد و نهایتا امسال چاپ و منتشر شد.
 
وی درباره آثاری که نگاشته اظهار کرد: من در موضاعات مختلف نظیر نقد و معرفی کتاب  مقالات زیادی دارم. چند سال است تصمیم گرفته‌ام این مقالات را به صورت یک مجموعه و در قالب یک کتاب درآورم که چند مجموعه آن نظیر «عرفانیات»، «قرآنیات» و «ماجرا در ماجرا» که مربوط به علوم عقلی فلسفه و کلام است منتشر شده است. یک سری کار هم نظیر «اسکندرنامه»، «رموز حمزه» و... دارم که روی داستان‌های عامیانه کار کرده‌ام. همچنین یک سری کار هم دارم که کتاب‌ها و حکایت قدیمی که خواندن آن برای خواننده متوسط‌الحال امروز مشکل است را ساده نویسی کرده‌ام. البته ساده نویسی نه به این صورت که آن متن یا کتاب را خوانده باشم و بازنویسی کرده باشم - چون اصلا با این کار مخالفم- بلکه فقط نقاط سنگین متن را تا آنجا که به متن و مفهوم لطمه نزند، بیرون آورم. به عبارت دیگر متن را پیرایش کرده‌ام و به نحو و ساختار جملات دست نزده‌ام.
 
ذکاوتی در پایان از کتاب جدیدی که در دست نگارش دارد خبر داد و گفت: یک مجموعه مقالات در دست دارم که شامل مقالاتی است که قبلا چاپ و منتشر شده است. در حال حاضر در دست تنظیم و تکمیل است و در آینده نزدیک منتشر خواهد شد که تقریبا شبیه به مجموعه «هزار سال با کتاب» است که حدود سه سال پیش توسط موسسه خانه کتاب چاپ شد و با استقبال خوبی هم مواجه شد.

«مجموعه خیال در سبک هندی» به کوشش علیرضا ذکاوتی‌قره‌گوزلو از طرف نشر نو در 900 صفحه و به بهای 94000 تومان چاپ و روانه بازار کتاب شده است.