خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) – با حضور رئیس جدید سازمان صدا و سیما در مسئولیت خود، انتظارهای فراوانی در جامعه ایجاد شده تا این رسانه با درک مقتضیات روز و موقعیت جدید جامعه، به سمت تحولی اساسی گام بردارد.

به همین منظور گروه هنر و رسانه ایبنا  سراغ نویسندگان، منتقدان و اهالی قلم رفته تا انتظار آنها را از «محمد سرافراز» مدیر جدید صدا و سیما جویا شود. ایرج کریمی کارگردان، نویسنده و منتقد فیلم، یکی از چهره​های شناخته​شده اهل کتاب سینمای ایران است که با ترجمه​های خود، تلاش زیادی در ارائه تصویری متفکرانه از سینمای جهان داشته است. وی همچنین از کارگردان های حوزه سینما و تلویزیون نیز به‌شمار می‌آید که فیلم های مختلفی را در کارنامه کاری خود ثبت کرده است.

کریمی درباره حضور کتاب در سریال​های تلویزیونی گفت: تصویری که سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیون از کتاب‌ها و قفسه‌های خانگی کتاب ارائه می‌کنند، آشکارا با نگرانی بسیار ساخته شده و سعی‌شده کتاب‌هایی انتخاب و مقابل دوربین قرار گیرند که حساسیت‌برانگیز و به اصطلاح مشکل‌دار نباشند. به همین دلیل نمایش ارائه‌شده کمترین شباهتی به واقعیت ندارد. کتاب‌هایی که مردم در خانه یا محل کار خود دارند، در تلویزیون دیده نمی‌شود.

وی ادامه داد: خود من یک بار از نزدیک دیدم که طراح​صحنه با چه احتیاطی قفسه کتاب را وارسی می​کرد تا کتابی که برخورنده و حساسیت برانگیز نباشد، در قفسه قرار نگیرد. به همین دلیل قفسه کتابی که تماشاگر در اغلب سریال های تلویزیونی می بیند دروغین بوده و ارتباطی با واقعیت ندارد.
 
کریمی در ادامه با بیان این مطلب که «حتی کتاب​دست​گرفتن‌های بازیگران هم تصنعی است» گفت: در چنین برنامه هایی اصلا احساس نمی‌شود که این فرد اهل مطالعه است. عمده اقشاری که در سریال‌ها نشان داده می‌شوند، اهل کتاب نیستند و برای طبقه متوسط جامعه هم روال این گونه بوده که قفسه‌کتاب‌های دیده‌شده بیشتر نقشی دکوراتیو داشته اند. به همین دلیل بیننده احساس نمی‌کند  این کتاب‌ها نقشی در زندگی این شخصیت​ها ایفا می​کنند.
 
این هنرمند در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌های کتابی رادیو و تلویزیون را دنبال می​کند؟ گفت: به شکل مداوم خیر، فقط چندی پیش به برنامه‌ای برخوردم که بخشی از آن معرفی کتاب بود که البته خیلی راضی​کننده نبود. زیرا در آن برنامه هم همان ممیزی‌ها و محافظه‌کاری‌ها وجود داشت.
 
تصاویر خاکسپاری مرتضی پاشایی، نخستین تلاش صدا و سیما در واقع​گرایی

کریمی با تاکید بر کوتاهی آشکار رادیو و تلویزیون در انعکاس تصویری واقعی از کتاب‌های موفق و پُرمخاطب جامعه ایران، توضیح داد: مثلا کتاب «ببر سفید» ترجمه مژده دقیقی چندین بار تجدید چاپ شده و رمان اجتماعی فوق​العاده‌ای است که نظیر آن را در ادبیات فارسی نداریم و مردم هم از آن استقبال کرده‌اند. ولی هرگز از این کتاب و آثار موفقیت آن گزارشی از تلویزیون ارائه نشده است.

وی این کوتاهی تلویزیون را مُسبب قطع ارتباط مردم با این رسانه و بی​اعتمادی آنها به جایگاه فرهنگی تلویزیون دانست و گفت: تمامی کتاب​های چاپ​شده با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امکان حضور در تلویزیون را ندارند و این رسانه در کمال بی​اعتنایی، طوری عمل می​کند که انگار رسانه​ مردم ایران نیست.

کریمی با این بیان استعاری که «واقع‌گرایی فقط به شیوه سینمای نئورئالیست ایتالیا که در آن عده‌ای فقیر و بیچاره نشان داده می​شوند، محدود نمی​شود»، ارائه تصویری واقعی از کتاب و کتابخوانی را از ضرورت​های یک رسانه واقع‌گرا دانست و گفت: اولین تلاش​های مدیریت جدید صدا و سیما را در نزدیک​کردن این رسانه به واقعیت و جلب اعتماد مردم، در پوشش خوبی که از مراسم خاکسپاری زنده​یاد مرتضی پاشایی ارائه کرد، دیدم. هیچ فردی انتظار دیدنِ چنین اخبار و وقایعی را از تلویزیون نداشت. با همه این ناباوری​ها، دیدیم که هیچ اتفاقی نیفتاد و آسمان هم به زمین نیامد، زیرا انعکاس واقعیت هرگز به ضرر هیچ رسانه​ای نخواهد بود.
 
مصاحبه لنگرودی در رسانه‌های خارجی و تاثیر آن در کتابفروشی​ها

نویسنده کتاب «ده سال با هملت» بر جایگاه موثر تلویزیون در رفع بحران کتاب و کتابخوانی در کشور تاکید کرد و گفت: یک روز در کتابفروشی پنجره (میدان پالیزی) که پاتوق همیشگی‌ام است، دیدم در ویترین این کتابفروشی چندین کتاب از شمس لنگرودی است. از آنجا که لنگرودی بین عامه مردم شاعر شناخته شده‌ای نیست  از این‌که این کتاب‌ها به تعمد در معرض دید خریداران قرار گرفته​اند، تعجب کردم. فروشنده علت این  کار را مصاحبه‌هایی دانست که از شبکه‌های آن طرف آب با این نویسنده و شاعر پخش  شده بود. این مصاحبه​ها که یکی از آنها را خود من دیده بودم، سیاسی نبودند و اتفاقا حرف‌های لنگرودی هم خیلی عمیق و پُر محتوا نبود، اما همین مصاحبه​ها سبب شده بود مردم برای خرید کتاب‌های او هجوم آورند.

کریمی با گلایه از این‌که تا امروز برنامه‌های کتابی تلویزیون در ساعت‌های پرت و نامشخص، پخش​ شده​اند، گفت: فعالیت تلویزیون با پخش چنین برنامه‌هایی در ساعاتی که اغلب کتابخوان‌ها امکان تماشای آنها را ندارند یا اصلا از نام و نشان این برنامه‌ها بی‌خبرند، تنها نوعی رفع تکلیف است، نه چیزی دیگر».

وی از دیدگاه ایجابی درباره ساختاربرنامه​هایی که می​توانند برای کتاب ساخته شوند، گفت: « کارهای زیادی می‌توان کرد. برای شروع می​توان اصراری بر برنامه‌های مستقل و مفصّل نداشت، همین که در بخش​هایی خیلی کوتاه که در ساعات مختلف شبانه‌روز امکان تکرار داشته باشند، یک یا دو کتاب مهم معرفی یا از انتشار آنها خبر داده شود، کفایت می​کند».

 چهره​های مشهور و مردمی از مطالعات خود بگویند

کریمی در ادامه ارائه پیشنهادهای خود برای برنامه​هایی که مخاطبان گسترده‌ای را بتواند جذب کند، عنوان کرد: اولا باید از کارشناسان محدودی که در هر برنامه‌ای تکرار می‌شوند، فراتر رفت. واضح است که محدودشدن آنها به چند شخص خاص، کنترل ممیزی‌ها را ساده‌تر می‌کند اما قدم اول کنار گذاشتن این هراس از افراد جدید است.

وی ادامه داد: اخیرا در پروژه‌ای بودم که چند بازیگر کتابخوان مثل بابک حمیدیان و هومن سیدی هم حضور داشتند. آنها شوق و ذوق زیادی در سخن‌گفتن درباره کتاب​ها نشان می‌دادند و همین مساله باعث شد که میان ما گپ و گفتی جذاب درباره مطالعات یکدیگر اتفاق بیفتد. موضوع همین است که مردم هنوز از بسیاری ابعاد فرهنگی شخصیت​ها و چهره‌های مشهور و محبوبشان، بی‌خبرند و این کاری است که رسانه ملی در مقابل نشریات کم اهمیت می‌تواند انجام دهد.

کریمی افزود: کافی است با ساختن گزارشی همراه یکی از این چهره‌ها به کتابفروشی برویم و از او بخواهیم کتاب‌های مورد علاقه‌اش را معرفی کند. خواهیم دید که این اقدام چقدر در جذب مخاطبان موثر خواهد بود اما در اغلب برنامه‌هایی که از این بازیگران دعوت می​شود، سخنی از کتاب و مطالعه روزانه‌ آنها به میان نمی‌آید.

این نویسنده با تاکید بر وظیفه صدا و سیما در نزدیک​کردن مردم به پدیده کتاب، گفت: به نظر من ضرورت ساختاری برنامه‌های کتاب، پیش از حضور کارشناسان فرهیخته و متخصص، حضور فیزیکی و واقعی کتاب در رسانه است. مردم ضرورت و زیبایی مطالعه را مطلقا فراموش کرده‌اند. می​توان به آنها یادآوری کرد.

درباره ایرج کریمی
ایرج کریمی متولد 1331 کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و منتقد سینمای ایران است که فیلم​های سینمایی «ازکنارهم می‌گذریم» (1379) و «باغ‌های کندلوس» (1383) دو ساخته مهم وی هستند. کریمی تابستان سال جاری جدیدترین کتابش را با عنوان «ده سال با هملت» توسط نشر دف منتشر کرد و بر اساس اطلاعات وب​سایت کتابخانه ملی، کارنامه کتابی وی به شرح زیر است:

-         «ده سال با هملت» - گریگوری کوزینتسف – دف 1393
-         «ادب‍ی‍ات‌ از چ‍ش‍م‌ س‍ی‍ن‍م‍ا» - روزن‍گ‍ار، ۱۳۸۱
-         «از خ‍ان‍ه‌ ت‍ا رودخ‍ان‍ه‌: ب‍ه‌ ی‍اد آذرب‍ای‍ج‍ان» - ب‍رگ‍اب‍رگ‌، ۱۳۷۹
-         «ب‍رگ‍م‍ان‌ و خ‍دا در پ‍رت‍و ن‍ور زم‍س‍ت‍ان‍ی» - ای‍ن‍گ‍م‍ار ب‍رگ‍م‍ان‌‌ -  ن‍ش‍ر ن‍ی‌، ۱۳۷۹
-         «روک‍و و ب‍رادران‍ش» - ل‍وک‍ی‍ن‍و وی‍س‍ک‍ون‍ت‍ی‌ و .... - نشر نی 1376
-         «سینمای میکلوش یانچو» - گراهام پتری -  بنیاد سینمایی فارابی و نشر مینا‏، ۱۳۶۹
-         «ش‍ن‍اخ‍ت‌ س‍ی‍ن‍م‍ا» -‌ ل‍وی‍ی‍س‌ ج‍ان‍ت‍ی‌ - ف‍ی‍ل‍م‌، ۱۳۶۹ و  روزن‍گ‍ار، ۱۳۸۱
-         «ع‍اش‍ق‍ان‍ه‌ه‍ای‌ ت‍ه‍ران‌«- ب‍رگ‍اب‍رگ‌، ۱۳۷۹
-         «ع‍ب‍اس‌ ک‍ی‍ارس‍ت‍م‍ی‌ ف‍ی‍ل‍م‍س‍از رئ‍ال‍ی‍س‍ت» - آه‍و، ۱۳۶۵
-         «م‍داد ق‍دی‍م‍ی‌ (ف‍ی‍ل‍م‍ن‍ام‍ه‌)»‌ -  ن‍ش‍ر ن‍ج‍وا، ۱۳۶۹
-         «ملال جدول‌باز» - افراز‏‏، ۱۳۸۷
-         «ن‍رگ‍س‌ ب‍رای‌ ش‍ب‌ب‍و» - ب‍رگ‍اب‍رگ‌، ۱۳۷۹
-         «ه‍وس‍ی‌ ب‍ه‌ ن‍ام‌ ق‍طار»‌ - ب‍رگ‍اب‍رگ‌، ۱۳۷۹

در همین زمینه بخوانید:
 
آقای سرافراز! اهل‌قلم را فراموش نکنید