خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب «اشاراتي به امامزاده‌هاي تهران، ري و شميران» با پيشگفتار كوتاهي از نويسندگان پژوهنده اثر آغاز مي‌شود. آنها در سخن آغازين خود اشاره مي‌كنند كه كهن‌ساخت‌ترين امامزاده شناخته شده در گستره و حوزه پژوهش آنها، امامزاده اسماعيل است كه تاريخ در چوبي آن به نيمه دوم سده نهم هجري قمري بازمي‌گردد، اما بازسازي‌هاي چندين باره، سبب شده است كه تاريخ ساخت بناي ديگر امامزاده‌ها، به درستي مشخص نباشد. 

با اين همه مي‌توان به آنچه كه سينه به سينه نقل شده اعتماد كرد و همان را درست دانست. به ويژه آن كه «تمامي اين امامزاده‌ها، اصيل و داراي نسب‌نامه مي‌باشند». (ص 8) پس از پيشگفتار كتاب، معرفي دقيق و ريزبينانه آرامگاه هر كدام از امامزاده‌هاي تهران و ري و شميران آورده شده است. استفاده فراوان و ضروري پژوهندگان از عكس بناها و مرقدها، نه تنها بر سنديت كتاب افزوده، بلكه آن را به كتابي مرجع و پايه‌اي براي شناخت تهران و برخي از كهن ساخت‌هاي آن تبديل كرده است. 

نخستين امامزاده‌اي كه خواننده درباره بقعه و مرقد او آگاهي‌هايي به دست مي‌آورد، امامزاده سيد اسماعيل است. مجموعه تاريخي «سيد اسماعيل» در ميانه خيابان مصطفي خميني، بين چهار راه‌هاي سيروس و مولوي، جاي دارد و از بافت معماري كهني برخوردار است. 

پژوهندگان، ابتدا از بافت تاريخي مجموعه و ويژگي معماري آن سخن مي‌گويند، سپس از مرمت بقعه در ساليان دور ياد مي‌كنند. اطلاعات ديگري كه در اختيار خواننده قرار داده شده است، درباره ساخت بنا، ايوان بزرگ آن، گلدسته‌ها، ضريح و حجره‌هاي چهار سوي و بام است. 

در ضمن از زيارتنامه‌اي كه پيش از ورود به حرم نصب شده و بر فراز كاشي‌هاي گل و بوته قاجار قرار دارد، ياد مي‌شود. علاوه بر آن، درباره مدرسه علميه فيلسوف‌الدوله كه در جنوب امامزاده سيداسماعيل و چسبيده به بناي آن واقع شده است، نكته‌هايي برشمرده مي‌شود. 

اين نكته‌ها شامل باني و واقف مسجد مدرسه، ساختمان و پلان آن، كاشي‌ها و محراب، گنبد و ورودي مسجد ـ مدرسه و موارد ديگر است كه با حوصله شرح داده شده‌اند. بدين گونه خواننده در ضمن صفحات نخست كتاب، با بناي يكي از كهن‌ترين امامزاده‌هاي تهران آشنا مي‌شود و آگاهي‌هاي بايسته را به دست مي‌آورد. 

در گام بعدي، از امامزاده يحيي سخن به ميان آمده است. بقعه امامزاده يحيي در محله قديمي عودلاجان قرار دارد. از اين رو داراي بافت كهني است. پژوهندگان كتاب اشاره مي‌كنند كه «هر چند بخش‌هاي بسياري از اين بافت ارزشمند، امروزه يكسره از دست رفته و يا دگرگون شده و تغيير ساختاري و يا كاربردي داده است، اما هنوز مي‌توان بخش‌هاي بازمانده آن را جا به جا ديد و يا نشاني از آن يافت» (ص 45). 

سپس ساختار بنا را توضيح و از ساختار دوم آن در سال 1320 آگاهي‌هايي ارايه مي‌شود. سخن از زيارتنامه امامزاده، خواننده را به سوي شناخت بيشتر مجموعه هدايت مي‌كند و آنگاه از سردابه و سازه بيروني و گنبد آن ياد مي‌شود. 

به همين گونه از امامزاده زيد در بخش بعدي كتاب سخن به ميان مي‌آيد و زمينه شناخت افزون‌تر خواننده را با اين بناي كهن فراهم مي‌سازد. پژوهندگان در آغاز، يافته‌هاي تاريخي خود را در دسترس خواننده قرار مي‌دهند و سير تاريخي ساخت بنا و بقعه امامزاده زيد را تشريح مي‌كنند. ويژگي ساختاري بنا، به بحث درباره ايوان، حرم و گنبد آن مي‌انجامد. 

در ضمن در انتهاي اين بخش از مزار لطفعلي‌خان زند، آخرين شهريار سلسله زنديه و شاهزاده جهان سلطان خانم، دختر فتحعلي شاه قاجار، كه در هر سوي ايوان بزرگ امامزاده قرار دارد، سخن گفته مي‌شود تا گوشه‌اي ديگر از ارزش تاريخي مجموعه روشن شده باشد.
امامزاده صالح كه بقعه آن در بازار تجريش قرار دارد، سومين جايي است كه مورد بررسي و پژوهش نويسندگان كتاب قرار گرفته است. آنها مي‌كوشند تا به شيوه‌اي منظم، ابتدا نشانه‌هاي تاريخي را واكاوي كنند، سپس به شناخت جامع بنا بپردازند. همانند ديگر بخش‌هاي كتاب، بحث درباره بناي امامزاده صالح، با زيارتنامه و نسب او آغاز مي‌شود. 

ايوان و رواق، حرم، ضريح، گنبد و حياط، در ضمن توضيح ساختار و شالوده بنا معرفي شده است. در پايان نيز از چناري ياد شده كه از كهن‌ترين درخت‌هاي ايران بوده است و امروز ديگر وجود ندارد و نشانه‌هاي آن را بايد در كتاب‌هاي تاريخي جُست. 

خواننده‌ كه به ميانه‌هاي كتاب مي‌رسد، آگاهي‌هاي بيش و كم مفصلي درباره امامزاده قاسم واقع در دامنه كوهستان شميران در جنوب گلابدره به‌دست مي‌آورد و با گذر تاريخي ساخت بنا آشنا مي‌شود. نكته در خور توجهي كه پژوهندگان به آن توجه مي‌دهند، اشعاري است كه مجمر اصفهاني، شاعر دربار فتحعلي شاه قاجار، درباره دگرگوني‌هاي بنا سروده و تا 10 سال پيش بر جاي بوده است. 

آنها تمام قصيده مجمر را نقل مي‌كنند و عكسي را در كتاب خود مي‌آورند كه تنها مدرك به جاي مانده از خط نستعليق و كتيبه اشعار مجمر است. در ادامه، حرم و ضريح، بناي امروزين امامزاده قاسم و گنبد كنوني آن، به دقت توضيح داده شده و عكس پرده نقاشي قديمي را در برابر ديدگان خواننده قرار داده‌اند كه در گذشته بر ديوار رواق نصب بود. 

شناخت خواننده از آرامگاه امامزاده‌هاي تهران، با توضيحاتي كه پژوهندگان اثر درباره بي بي شهربانو آورده‌اند، دامنه بيشتري مي‌گيرد. بقعه بي بي شهربانو در كوهسار امين‌آباد، در شمال خاوري ري، قرار دارد و فاصله آن از شهر تهران يك كيلومتر است. در ابتدا، درباره انتساب اين بنا به بي بي شهربانو سخن گفته شده و آنگاه همانند ديگر بخش‌هاي كتاب، ساختار بقعه توضيح داده شده است. 

از بناي سنگي در گوشه جنوب خاوري بقعه نيز ياد شده كه به گمان پژوهندگان، يك نيايشگاه مهري است (ص 150). آستانه، گنبدها و ديگر دانسته‌هاي معماري بقعه بي بي شهربانو نيز از ديد باستان‌شناسانه و محققانه پژوهندگان كتاب پنهان نمانده و براي هر كدام توضيحات مختصري آورده شده است. 

خواننده كتاب درباره امامزاده‌هاي چيذر، امامزاده اسماعيل و امامزاده علي‌اكبر و بقعه آنها، اطلاعات منظم و دسته‌بندي شده‌اي مي‌يابد. پژوهندگان از روستاي چيذر كه امروزه تقريباً ساختار ديرينه خود را از دست داده است، ياد مي‌كنند و مي‌نويسند كه چيذر آرام آرام هويت نخستين خود را از دست مي‌دهد. 

آنگاه با گذر دادن خواننده از كوچه‌هاي پيچ در پيچ چيذر، ساختار بناي دو امامزاده را تشريح مي‌كنند و آگاهي‌هايي گرانبها در اختيار او مي‌گذارند تا آن كه خواننده‌اي كه پا به پاي آنها از خيابان‌ها و محله‌هاي شهر گذشته است، به گوشه‌اي ديگر از تهران راه بيابد و از امامزاده اسماعيل، واقع در قلهك ـ زرگنده ديدن كند. 

دو بخش پاياني كتاب نيز اختصاص به امامزاده داوود، در 25 كيلومتري جاده سولقان و 15 كيلومتري كوهپايه فرحزاد و امامزاده بي بي زبيده، در 3 كيلومتري تهران دارد. 

بي‌گمان چنين اطلاعات ارزشمندي درباره امامزاده‌هاي تهران را در كمتر كتابي مي‌توان يافت. جداي از پژوهش دقيق، بربارانه و ميداني پژوهندگان اثر، اهميت كار آنها را بايد در شناخت بافت كهن تهران دانست. كار مستند آنها نه تنها داراي ارزش‌هاي بسيار تاريخي است، بلكه تحقيقي محسوب مي‌شود كه براي شناخت تهران و پيشينه آن داراي اهميت فراوان است. 

كتاب «اشاراتي به امامزاده‌هاي تهران، ري و شميران» پژوهش احسان يغمايي و سميرا ايمني را انتشارات بهين با شمارگان هزار نسخه و به بهاي 9500 تومان چاپ و در 198 صفحه در اختيار خوانندگان قرار داده است.