درواقع میشل فوکو در ۲۷ مه ۱۹۷۸ در انجمن فرانسوی فلسفه سخنرانی می‌کند و در این سخنرانی برمبنای پاسخ کانت به پرسش «روشنگری چیست؟» (۱۷۸۴) تعریفی از نقد ارائه و نقد را رویکردی اخلاقی ـ سیاسی مبتنی‌بر «خواست این‌همه حکومت نشدن» تعریف می‌کند. فوکو در سخنرانی را در ۱۲ آوریل ۱۹۸۳ در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی نیز کارش را هستی‌شناسی تاریخی خوشتن‌مان تعریف می‌کند و رابطه‌ای برقرار می‌کند میان تاملاتش در مورد روشن‌نگری و تحلیل‌هایش در مورد روم باستان.
او طی همین اقامت در ایالات متحده در سه جلسه پرسش‌وپاسخ شرکت می‌کند و در این جلسات که گروه‌های فلسفه، تاریخ و زبان فرانسوی دانشگاه کالیفرنیا ترتیب داده بودند؛ به پرسش‌های حاضران در مورد صحبت‌هایش و نیز خط‌سیر فلسفی‌اش پاسخ می‌دهد. گزارش این جلسات نیز در کتاب حاضر در دسترس است.
فاصله‌ای پنج ساله این دو سخنرانی را از هم جدا می‌کند و طی پنج سال اندیشه فوکو تحولی مهم را از سر گذراند و چاپ همزمان این دو سخنرانی در قالب یک کتاب به نوعی از سوی خود فوکو و چند ماه قبل از این سخنرانی در آغاز درس‌گفتار حکومت بر خود و بر دیگران در کولژ دو فرانس صورت گرفت. به عبارتی سخنرانی ۱۲ آوریل ۱۹۸۳ با جزئیاتی مفصل در باب روشن‌نگری تکرار درون‌مایه سخنرانی‌اش در انجمن فرانسوی فلسفه در سال ۱۹۷۸ است.
درواقع دو سخنرانی ارائه شده در این کتاب یعنی «نقد چیست» و «پرورش خود» در قطبی است که مطالعه تحول اندیشه فوکو از سال ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۳ بر مبنای این دو قطب امکان‌پذیر می‌شود.
متن سخنرانی ۲۷ می مبتنی است بر نسخه‌برداری چاپ شده در خبرنامه انجمن فرانسوی فلسفه، سال هشتادو چهارم، شماره ۲، آوریل و ژوئن ۱۹۹۰، ص ۶۳-۳۵. اصطلاحاتی در این نسخه‌برداری با مراجعه به متون زیر در کتابخانه ملی فرانسه اعمال شده است: نسخه دست‌نوشته سخنرانی که بعضی از عبارت‌هایش را فوکو ایراد نکرده بود و اولین نسخه نسخه‌برداری که به منظور بازخوانی برای فوکو فرستاده شد (اما تصحیحاتی به قلم او در آن اعمال نشد).
متن سخنرانی ۱۲ آوریل ۱۹۸۳ و سه جلسه پرسش و پاسخ در پی آن نیز مبتنی است بر ضبط‌هایی که دانشگاه کالیفرنیا در برکلی و موسسه IMEC انجام دادند که با همکاری دیوی تاملینسون نسخه‌برداری آنها به زبان انگلیسی میسر شد.
آ.پ.فروشو و دلورنتسینی گردآورندگان کتاب نیز در دیباچه آن اشاره کرده‌اند که همچنین به دست‌نوشته سخنرانی در کتابخانه ملی فرانسه نیز مراجعه کرده‌اند و توضیح می‌دهند که متون با بیش‌ترین دقت ممکن و موبه‌مو آورده شده‌اند. فقط در مواردی که ضروری به نظر می‌رسید برخی از تکرار مکررات یا برخی از تردیدهای فوکو در جست‌وجوی کلمات را در پرسش‌وپاسخ‌ها به زبان انگلیسی حذف یا ترکیب بعضی جملات نادرست تصحیح شده‌اند.
همچنین در پیشگفتار کتاب درباره چرایی خاص‌بودگی سخنرانی فوکو در انجمن فرانسوی فلسفه آمده است: مشخصه خاص‌بودگی سخنرانی فوکو در انجمن فرانسوی فلسفه این است که به جای آنکه تحلیل مفصل از «روشن‌نگری چیست؟» باشد پیش از هرچیز امتداد تاملاتی است که فوکو در درس‌گفتار امنیت قلمرو، جمعیت در کولژ دو فرانس پیش برد. دومین مشخصه که خاص‌بودگی «نقد چیست؟» را نشان می‌دهد تاویلی است که فوکو از روشن‌نگری پیش می‌نهد. اینجا روشن‌نگری در قرائت فوکو بدل می‌شود به رویکردی عملی در مقاومت در برابر قدرت ارشاد حکومتی که در حوزه روابط میان سوژه و قدرت و حقیقت جا می‌گیرد ـ آنچه فوکو «کانون نقد» می‌خواند ـ با تلاش برای زیرسوال بردن این روابط، بی‌اثرکردنشان یا برانداختن‌شان معنی می‌شود.
کتاب «نقد چیست و پرورش خود» با ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده در ۲۴۸ صفحه و شمارگان ۱۵۰۰ نسخه و به قیمت ۲۸۰۰۰ تومان از سوی نشر نی منتشر شده است.
نظر شما